شایا گلدوست
رویارویی با گرایش جنسی و هویت جنسیتی چالشی بزرگ برای اکثر افراد رنگین‌کمانی به حساب می‌آید. احساس تفاوت با آنچه، خانواده، جامعه، فرهنگ، مذهب و قانون آن را هنجار و به‌اصطلاح «طبیعی» تعریف می‌کنند. احساس تنهایی و سردرگمی نسبت به هویت جنسی و جنسیتی در افراد مختلف به شکل‌ها و در بازه‌های زمانی متفاوت بروز می‌کند. می‌تواند در دوره نوجوانی و به خصوص بلوغ فکری و جنسی باشد و یا در سنین جوانی و بزرگسالی بروز کرده و حتی همه دوران زندگی فرد همراه او باشد.
آنچه در مسیر خودشناسی و درک و پذیرش هویت جنسی و جنسیتی می‌تواند به شخص یاری رساند، حمایت جامعه، اطرافیان و به طور مشخص خانواده است. خانواده اولین اجتماع کوچکی است که هر شخصی آن را تجربه می‌کند. نقش خانواده و تاثیر درک، پذیرش و حمایت آن، در سلامت روحی، روانی و جسمی اشخاص بر کسی پوشیده نیست. خانواده مهمترین نهادی است که تاثیر مستقیم بر شکل‌گیری شخصیت فردی و اجتماعی اشخاص در سنین بالاتر دارد، هرچند در مواردی این وظیفه را به درستی انجام نمی‌دهد.
متاسفانه در جوامعی که آموزش و فرهنگ‌سازی صحیح درباره موضوعات جنسی و جنسیتی را در اولویت قرار نمی‌دهند، اعضای جامعه رنگین‌کمانی نه تنها درک، پذیرش و حمایت خانواده را تجربه نمی‌کنند، بلکه خانواده تبدیل به یکی از بزرگترین مشکلات و موانع پیش روی آنها می‌شود. تا جایی که ممکن است فرد نه تنها از اجتماع، بلکه از کانون خانواده نیز طرد شود. متاسفانه آمار و اخبار نشان می‌دهد که در مواردی خانواده و بستگان نزدیک تهدیدی برای جان فرد به شمار‌می‌آیند. قتل‌های به‌اصطلاح ناموسی و کشته شدن افراد به دست اعضای خانواده و فامیل، به جرم گرایش جنسی و هویت و بیان جنسیتی شاهدی بر این امر است.
در مقابل آن دسته از افراد رنگین‌کمانی که هرچند به دشواری توانسته‌اند پذیرش خانواده و حمایت آنها را به دست آورده و با خود همراه کنند، تجربیات بهتری از مسیر خودشناسی، آشکار‌سازی و برون‌آیی در جامعه داشته‌اند. معمولا روانشناسان و مشاورانی که در حوزه جنس و جنسیت و با افراد رنگین‌کمانی کار می‌کنند، در قدم‌های ابتدایی علاوه بر اینکه به شخص در شناخت و پذیرش خود کمک می‌کنند، سعی بر این دارند که خانواده را نیز با این موضوع آشنا کرده و با فرد مراجعه‌کننده همراه کنند. این امر می‌تواند میزان آسیب‌های روحی و روانی را که معمولا در اثر فشارهای محیطی و اجتماعی به وجود می‌آید، کاهش دهد.
علاوه بر این برای افراد ترنسی که در ایران پروسه ترنزیشن و جراحی‌های موسوم به تصدیق/بازتایید جنسیت را انتخاب می‌کنند، رضایت خانواده شرطی برای دریافت مجوزهای قانونی از دادگاه است. در غیر این صورت پروسه پُر پیچ و خم اخذ مجوز قانونی مسیری طولانی‌تر داشته و حتی غیرممکن است. این موضوع در مورد دریافت معافیت از خدمت سربازی نیز بسیار مشاهده می‌شود. ترنس‌ها و افراد با گرایش جنسی و یا عاطفی به همجنس، که تجربه گذار از پروسه دریافت معافیت از نظام وظیفه عمومی در ایران را داشته‌اند، می‌گویند که حضور یکی از اعضای نزدیک خانواده در جلسات کمیسیون یا روانشناسی امری ضروری است.
یکی از دلایل الزام حضور خانواده، بیمار‌پنداری افراد رنگین‌کمانی و تصور بر عدم سلامت و بلوغ عقلی و رفتاری در این افراد است. متاسفانه دیدگاه فرهنگی و قانونی موجود در کشور که اعضای جامعه رنگین‌کمانی را مجرم و بیمار به شمار می‌آورد، صلاحیت تصمیم‌گیری درباره سرنوشت خود و حق اختیار بر بدن را از آنها سلب می‌کند، حتی اگر فرد از نظر قانونی شرایط سنی مناسب را داشته باشد. در چنین شرایطی جلب رضایت خانواده و حمایت آنها نه تنها برای فرد امری یاری‌رسان بلکه ضروری است.
عدم آگاهی یکی از مواردی است که باعث می‌شود خانواده و اطرافیان با فرد مخالفت کرده و هویت جنسی و جنسیتی او را نپذیرند. مادامی که در سطح جامعه و در رسانه‌های عمومی اطلاعات و آموزش صحیح درباره این موضوعات داده نمی‌شود، این وظیفه بر عهده خود شخص است که هم دانش خود را در رابطه با گرایش جنسی و هویت جنسیتی‌اش بالا ببرد و هم این اطلاعات را به خانواده و اطرافیان منتقل کند. افزایش آگاهی می‌تواند هراس و ترسی که در اعضای خانواده وجود دارد را کاهش داده و حمایت و رضایت آنها را رفته‌رفته جلب کند. مشاهده فیلم، مستند و در اختیار قرار دادن محتوای مقالات علمی روز دنیا، می‌تواند اعضای خانواده را به مطالعه و تحقیق بیشتر ترغیب کرده و احتمال درک و پذیرش و‌جلب رضایت آنها را افزایش دهد.
معمولا به دلیل تنش‌های موجود در خانواده، دریافت و پذیرش اطلاعات از خود شخص کمی دشوار می‌شود، از این رو روانشناس و مشاور متخصص می‌تواند در این امر بسیار یاری‌رسان باشد. علاوه بر آن افراد آگاه و نزدیک به خانواده که هم فرد رنگین‌کمانی را درک می‌کنند و هم تاثیر کافی بر روی اعضای خانواده دارند، می‌توانند واسطه‌ای برای مطرح کردن موضوع، انتقال اطلاعات و به عنوان سوپاپ اطمینانی بین شخص و خانواده عمل کنند.
دادن فرصت کافی به خانواده از شروط موفقیت در این مسیر است. معمولا خانواده‌هایی که پیش از این هیچ‌گونه آشنایی و اطلاعاتی درباره گرایش‌های جنسی و‌هویت‌های جنسیتی نداشته‌اند، نیازمند یک بازه مناسب برای تامل و فهم این حجم از اطلاعات جدید هستند. همان‌طور که خود شخص در مسیر خودشناسی، درک و پذیر خود نیازمند صرف زمان کافی است. البته شکل رابطه شخص با اعضای خانواده و میزان نزدیکی افراد در محیط خانواده نیز بسیار موثر است. اینکه اعضای خانواده تا چه میزان اهل گفت‌وگو هستند و تا چه اندازه به یکدیگر نزدیک‌اند تا بتوانند مسائل شخصی و احساسات‌شان را با یکدیگر در میان بگذارند، می‌تواند تاثیر مستقیم در روند پذیرش و جلب حمایت خانواده داشته باشد.
توجه به این نکته بسیار اهمیت دارد که در گفت‌وگو و طرح موضوع با خانواده، حفظ امنیت و سلامت روحی و روانی و جسمی فرد در اولویت قرار دارد. در موارد زیادی صحبت از گرایش جنسی و هویت جنسیتی با اعضای خانواده نه تنها به فرد کمک نمی‌کند، بلکه موقعیت او را در خانواده به خطر انداخته و فشارها را افزایش می‌دهد. ممکن است از خانواده طرد شده و مجبور به ترک خانه شود، یا حتی در شرایط تهدید و از دست دادن جان خود قرار گیرد. بنابراین سنجیدن شرایط اولین قدم در جلب حمایت خانواده است. با وجود تمام آنچه گفته شد و میزان اهمیتی که پذیرش و حمایت خانواده می‌تواند برای اعضای جامعه رنگین‌کمانی داشته باشد، اما متاسفانه روزانه شاهد تجربیات تلخی هستیم که افراد رنگین‌کمانی از خانه و خانواده روایت می‌کنند. امید بر این است که با آگاهی و کسب دانش میزان چنین تجربیات و وقایع ناخوشایندی را به حداقل برسانیم.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر