در لایو اینستاگرامی حقوقی «ایران‌وایر»، با «موسی برزین خلیفهلو»، حقوقدان و وکیل دادگستری در خصوص احکام محاربه که برای تعدادی از بازداشت شدگان در اعتراضات سراسری علیه حکومت در ایران اعمال شده است، گفت‌وگو کرده‌ایم.
«ایران‌وایر» هر پنج‌شنبه در اینستاگرام به صورت زنده در مورد مسائل حقوقی با حقوقدان‌ها گفت‌وگو می‌کند. خلاصه گفت‌وگو با موسی برزین خلیفهلو را در زیر می‌خوانید.
***
دادگاه‌های معترضان در حال برگزاری است «غلامحسین محسنی اژه‌ای»، رئیس قوه قضائیه ایران به موضوع دستگیرشدگان اعتراضات سراسری در ایران پرداخته و درباره نحوه صدور احکام آنها سخن گفته است. او با اشاره به خودداری از «دلسوزی»، صدور احکام ضعیف برای «عناصر اصلی» این اعتراضات را «ظلم به مردم و آینده» توصیف کرده است.
موسی برزین، حقوقدان و وکیل دادگستری در این رابطه می‌گوید: «رئیس قوه قضائیه رئیس قضات نیست و یک مقام مافوق محسوب نمی‌شود. از لحاظ اداری ریاست قوه را بر عهده دارد ولی به صورت قانونی هیچ قدرتی بر تصمیم‌گیری قضات و امر قضا ندارد. آنچه در قانون آمده است قضات، بازپرس‌ها و دادستان‌ها و کسانی که پایه قضائی دارند مستقل بوده و مستقلا مسئول اجرای قانون هستند بدون اینکه هیچ شخصی بتواند به آنها در این امر دستور دهد. وقتی رئیس قوه قضائیه اقدام خلاف قانون کرده و می‌گوید دلسوزی نکنید و به شدت برخورد کنید مشخص است که یک اصل مهم از قانون اساسی که استقلال قضات هست را خود او نقض می‌کند. این صحبت‌ها تنها بیان‌گر این است که آشکارتر از همیشه قوه قضائیه ایران استقلال خود را از دست داده است.»
دستورات رئیس قوه قضائیه چقدر می‌تواند بر شدید شدن مجازات‌ها اثرگذار باشد؟
موسی برزین با اشاره به ۱۴ هزار بازداشتی طی اعتراضات می‌گوید: «کسانی که در بازداشت هستند با هدایت قوه قضائیه و تاثیر و دخالت نهادهای امنیتی دستگیر شده‌اند. طی این‌روزها حتی یک پرونده هم تشکیل نشده است که نشان دهد ماموری در این اعتراضات خطا کرده است. مگر چنین چیزی امکان دارد؟ شواهد و قرائن یک برنامه‌ریزی خبر می‌دهد که قوه قضائیه، وزارت اطلاعات، سپاه و نیروی انتظامی به صورت هم‌سو پیش می‌برند و در راس این افراد هم قوه قضائیه قرار دارد. وقتی رئیس دستگاه قضا این حرف را می‌زند و زمانی که این پرونده‌ها به شعب خاصی چه در دادسرا چه در دادگاه ارجاع می‌شوند که آن‌هم دادگاه انقلاب است و نه همه شعبات دادگاه انقلاب و با توجه به نحوه گزینش این قضاتی که در این شعبات در حال فعالیت هستند مشخص است که هدف برخورد قضایی شدید برای سرکوب کردن معترضان است نه رسیدگی حقوقی به یک پرونده.»
محاربه چیست؟
موسی برزین خلیفهلو می‌گوید:«این موضوع برگرفته از فقه اسلامی است. در قانون گفته شده که کسانی که به قصد رعب و وحشت سلاح به‌دست می‌گیرند و از سلاح استفاده کرده موجب ایجاد ترس و وحشت می‌شوند محارب هستند و عمل آنها محاربه است. در فقه اسلامی هم مثلا گروه‌هایی که به مردم هجوم آورده مردم را بازداشت کرده به صورت گسترده کشتار کرده و زنان و کودکان را می دزدیدند، تجاوز و سرقت می‌کردند، محارب اطلاق می‌شدند.»
او در پاسخ به این سوال که معترضان عملی که به حکم محاربه بیانجامد دست زده‌اند یا خیر می‌گوید: «در اصل، قانون، محاربه را در یک‌سری جرائم سازمان یافته خشونت‌آمیزی که موجب برهم زدن امنیت در سطح گسترده باشد پیش‌بینی کرده است. اینکه گفته شده عده‌ای که در تظاهرات حضور داشته و اعمال خشونت هم کرده‌اند و بر فرض شیشه‌ای هم شکسته‌اند این اعمال به حدی نیست که به صدور حکم محاربه برسد. در فقه نیز گفته شده فرد بسیار خطرناکی که باید خون او در قالب محاربه ریخته شود.»
این وکیل دادگستری همچنین با اشاره به زمان بازداشت و تشکیل دادگاه برای افرادی که حکم محارب به آنها داده شده است نیز می‌گوید: «تشکیل دادگاه‌های با ضرب الاجل در کوتاه‌ترین زمان برای صدور چنین احکامی نشان می‌دهد که آقایان نه تنها پایبند اخلاق نیستند بلکه پایبند به مسائل دنیوی و اخروی هم نیستند. قضاتی که چنین احکامی صادر می‌کنند باید از عواقب کار خود بترسند چون افراد بسیاری را پای چوبه دار می‌برند. »
این حقوقدان در مورد تعداد حکم محاربه برای معترضان صادر شده برای معترضان توضیح می‌دهد که «شمار احکام پرونده‌هایی که با عنوان محاربه دادگاه ها و دادسراها رفته بسیار کم بوده و زیاد نیست.»
آیا وکلای مستقل و نهادهای مدنی می‌توانند اجرای احکام محاربه را متوقف کنند؟
در سال‌های گذشته احکام محاربه به کرات صادر شده است. این سوال مطرح است که آیا هیچ‌یک قابل بازبینی نبود؟ این وکیل دادگستری با بیان اینکه شرایط امروز کشور با گذشته فرق دارد توضیح می‌دهد: «در تظاهراتی که در سال‌های گذشته هم‌وطنان عرب ما انجام دادند یا در اعتراضات سیستان و بلوچستان و در سایر موارد طی سال‌های گذشته احکام محاربه صادر شده است ولی در حال حاضر شرایط کمی متفاوت است و ممکن است پیش از این ذره‌ای از حقوق مردم رعایت می‌شد ولی الان شاهدیم که ماموران در مدارس ریخته و کودکان را در سنین ۱۴ و ۱۵ سال می‌برند و این نشان می‌دهد این بار شمشیر از رو بسته شده است.»
آیا امکان حکم محاربه برای توماج صالحی وجود دارد؟
«توماج صالحی»، خواننده رپ اعتراضی در ایران است. ترانه‌های رپ او بیشتر مربوط به مشکلات جامعه ایران و اعتراض به سیاست‌های نظام جمهوری اسلامی بوده‌است. «ترکمنچای»، «سوراخ موش»، «نرمال» و «بازمانده» از جمله ترانه‌های اعتراضی منتشر شده از صالحی هستند که به خاطر آنها تاکنون چندین بار بازداشت شده است. در جریان اعتراضات سراسری پس از کشته‌شدن مهسا امینی مدتی به صورت مخفیانه زندگی و فعالیت می‌کرد و ۸ آبان ۱۴۰۱ در استان چهارمحال و بختیاری دستگیر شد. وضعیت او نامشخص است و از محل نگهداری او اطلاعاتی در دسترس نیست. به گفته دایی او توماج در زمان بازداشت، شکنجه شده و در حال حاضر زیرشکنجه نیروهای امنیتی است. «محمد موسویان»، دادستان اصفهان، مدعی شد که آقای صالحی «در ایجاد اغتشاشات و دعوت و تشویق به اغتشاش و آشوب‌های اخیر در استان اصفهان و در شهرستان شاهین‌شهر نقش کلیدی داشته است.» این موضوع نگرانی بسیاری پیرامون این قضیه در پی داشته است که مبادا حکم محارب برای این رپر صادر شود.
ولی به گفته موسی برزین خلیفهلو، توماج صالحی نه مرتکب قتل شده است و نه اقدامات خشونت‌آمیز، بنابراین به صورت قانونی نمی‌توان به توماج صالحی خواننده معترض رپ، حکم محارب داد.
بررسی پرونده‌های محاربه برای چندین نفر از معترضان
۳ آبان ۱۴۰۱ دادستان تهران از صدور «قرار مجرمیت» و «کیفرخواست» برای ۳۱۵ نفر از متهمان اعتراضات سراسری اخیر در تهران خبر داد و گفت: «چهار نفر از اغتشاشگران اتهام محاربه را دارند.» این مساله موج نگرانی بسیاری میان مردم ایجاد کرده است.
موسی برزین حقوقدان و وکیل دادگستری می‌گوید: «بعد از دستگیری این افراد پرونده محاربه چند نفره تشکیل داده‌اند که جای سوال دارد که چطور با این سرعت چنین امکانی فراهم شد. برخی برای شکایت در خصوص وصول چک ۱۰ میلیون تومانی دو سال به دادگاه در رفت و آمد هستند، چطور ممکن است که با این سرعت پرونده‌ها مورد رسیدگی قرار گرفته باشند؟»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر