کودکان طیف «اوتیسم» کلا متفاوت هستند، دنبال عادی شدن رفتار آن‌ها نباشیم. باید تفاوت‌های آن‌ها را بپذیریم و با کمک متخصصان درک کنیم و یاد بگیریم دارویی برای عادی کردن این کودکان وجود ندارد و تلاش برای عادی کردن آن‌ها با واقعیتی که این کودکان دارند، تفاوت بسیار دارد. میان آن‌ها با سایر افراد تبعیض قائل نباشیم.
مدارس باید اتاق یا جایی برای تخلیه حس‌های متفاوت کودکان اوتیستیک در نظر بگیرند و والدین ابزارهای حسی برای کودکان خود تهیه کنند؛ کیسه بوکس برای کودکی که مدام می‌خواهد ضربه بزند و پتوی مخصوص سنگین برای کودکی که می‌خواهد بدن او تحت فشار شدید قرار داشته باشد. در لایو اینستاگرامی حقوق کودک «ایران‌وایر»، با «راحله طارانی»، دکترای روان‌شناس بالینی، با بحث در مورد تمام این موارد در خصوص نحوه برخورد با کودکان اوتیسم صحبت کرده‌ایم.
«ایران‌وایر» هر چهارشنبه در اینستاگرام به‌صورت زنده در مورد مسایل مربوط به حقوق کودکان با کارشناسان این حوزه گفت‌وگو می‌کند. خلاصه گفت‌وگو با راحله طارانی را در زیر می‌خوانید:
ساده و روان؛ اوتیسم چیست؟
«راحله طارانی» با مدرک دکترای روان‌شناس بالینی می‌گوید: «در میانه تمام اختلالاتی که در علم روان‌شناسی می‌شناسیم، در مورد اوتیسم بیش از بقیه سوءتفاهم وجود دارد و به درستی درک نشده است.»
او توضیح می‌دهد: «اوتیسم بیماری نیست، یک تفاوت نورولوژیک است که برخی اختلال در رشد عصبی می‌دانند. وقتی مراحل رشد عصبی کودک یا جنین با اختلال روبه‌رو شود، فرم کارکرد مغز را متفاوت می‌کند. فرد را دارای خصیصه‌هایی می‌کند که با آن‌چه ما به آن‌ها عادت داریم و برای ما معمول هستند، متفاوت است.»
این متخصص می‌گوید: «اگر به تنوع در نوع بافت و رشد عصبی روانی انسان‌ها معتقد باشیم، می‌توانیم بپذیریم که این هم نوعی از رشد عصبی است و در مراحل رشد، کودکان می‌توانند به اشکال متفاوت رشد کنند و مدل نادرتر آن اوتیسم است. افرادی که چنین ویژگی دارند، لزوما به این معنا نیست که از نظر هوشی مشکل دارند. اوتیسم به هوش ربطی ندارد. می‌توان نابغه بود ولی اوتیسم داشت. مثال‌های آن هم موجود است؛ مثل موتزارت، آهنگ‌ساز شهیر.»
اگر اوتیسم بیماری و مشکل روحی نیست، پس چیست؟
دکتر راحله طارانی توضیح می‌دهد که اوتیسم یک تفاوت است: «فرد اوتیستیک در تعاملات و ارتباطات اجتماعی مشکل دارد و درک نُرم‌ها و تعاملات اجتماعی برایش دشوار است و هوش اجتماعی او خوب نیست.»
به گفته او، افراد اوتیستیک در ارتباطات کلامی دچار مشکل هستند، به این معنا که ممکن است وقتی با آن‌ها صحبت می‌کنید، متوجه شوید حرف خودشان را می‌زنند و نمی‌توانند گفت‌وگوهای دو طرفه را پیش ببرند.
این دکتر روان‌شناس بالینی می‌گوید: «افراد اوتیستیک ممکن است علاقه افراطی به چیزهای خاصی داشته باشند؛ مثلا یک کودک ممکن است شبانه‌روز به قطار فکر کند. یک مورد کودکی را دیدم که زلزله بسیار مورد علاقه او بود و تاریخ تمام زلزله‌های تاریخ را می‌دانست.»
به گفته دکتر طارانی، یکی از مهم‌ترین مسايل در مورد اوتیسم این است که فرایند‌های حسی و برداشت‌های حسی در آن‌ها متفاوت هستند: «تا زمان درک نکردن این موضوع، نمی‌توانیم با کودکانی که این شرایط را دارند، کار یا آن‌ها را درک کنیم. ممکن است آن‌طور که این افراد صدا را می‌شنوند، افراد دیگر نشوند. صدا می‌تواند برای این افراد بلندتر یا کوتاه‌تر جلوه کند. دما، مزه و نور هم به این شکل با تفاوت درک می‌شود. به همین دلیل برخی از آن‌ها حتی در مواجهه با گرمای شدید احساس سوزش نمی‌کنند تا زمانی که پوست بدن آن‌ها بسوزد و برخی هم با کمترین تغییر دما آزار دیده و عکس‌العمل نشان می‌دهند.»
چرا افراد اوتیستیک نمی‌توانند ارتباطات اجتماعی خوبی داشته باشند؟
به گفته دکتر طارانی، برداشت‌های حسی افراد اوتیستیک با حواس سایر افراد متفاوت هستند و همین موجب می‌شود در تعاملات اجتماعی موفق نباشند. ولی اگر از ابتدای کودکی با آن‌ها تمرین شود، تا حدی یاد می‌گیرند: «اگر کودک از هوش عمومی خوب برخوردار باشد و از کودکی آموزش ببیند، یاد می‌گیرد که در جامعه توقع از آدم‌ها چیست؛ مثلا با بزرگ‌ترها و کودکان چه‌طور باید رفتار کنند.»
دکتر طارانی می‌گوید: «باید درک کنیم آن‌چه برای ما جزو بدیهیات است، برای افراد اوتیستیک چنین نیست، چون آن‌ها برداشت‌های حسی و نیازهای حسی متفاوت دارند.»
نیازهای افراد اوتیستیک چه هستند؟
راحله طارانی می‌گوید: «همان‌طور که ما در سرما خودمان را با لباس بیشتر گرم می‌کنیم یا وقتی خواب‌آلود هستیم، با خوردن چای یا قهوه این نیاز را برطرف می‌کنیم، برخی از افراد اوتیستیک هم نیاز دارند بدن‌شان محکم فشار داده شود. برای همین ما استفاده از پتوهای با وزن چند کیلوگرم که سنگین هستند را به آن‌ها تجویز می‌کنیم. این پتوها در تمام طول شب این افراد را محکم فشار می‌دهند و نگه می‌دارند. یا برخی کودکان این طیف نیاز دارند مدام به چیزی ضربه بزنند و همین موجب می‌شود سایر افراد، از جمله کودکان و مربی خود را بزنند و والدین به این کودک مدام بگویند سایرین را کتک نزن و این کودک متوجه این رفتار نیست. در حالی که خانواده‌ها این مشکلات را رفتاری می‌بینند که در واقع کودک می‌خواهد خود را از نظر حسی تنظیم کند.»
او می‌گوید کودکان اوتیستیک نیازهایی دارند که خانواده‌ها فقط یک قسمت آن را می‌بینند: «این کودکان نیاز دارند تحت نظر یک پزشک متخصص اوتیسم باشند.»
ابزارهای حسی چه هستند و چه کمکی به کودکان اوتیستیک می‌کنند؟
راحله طارانی می‌گوید: «ابزارهای حسی همان‌قدر برای فرد اوتیستیک اهمیت دارند که عینک برای افراد با بینایی کم.»
او توضیح می‌دهد: «کودکی که طعم‌‌های مختلف نیازهای چشایی او زیاد هستند، انواع آب‌نبات‌هایی که می‌توانند این نیاز را تامین کنند، برای او می‌توان استفاده کرد. برای کودکی که نیاز به ضربه زدن دارد، داشتن کیسه بوکس توصیه می‌شود.»
طارانی می‌گوید: «برخی از کودکان طیف اوتیسم از نظر حس بویایی نیاز به بوی متفاوتی دارند؛ برای نمونه، خانواده یک کودک اوتیسم به من مراجعه کرد و می‌گفت نیاز به استشمام بوی ادرار دارد و همیشه اتاق او بوی ادرار می‌داد؛ هرچند روزانه اتاقش تمیز می‌شد تا این که والدین دریافتند که او در ظرفی ادرار خود را نگه‌داری می‌کند تا پاسخ‌گوی این نیاز بویایی خود باشد.»
افراد طیف اوتیسم و زندگی در تبعیض مدام
راحله طارانی می‌گوید: «همه انسان‌های آزاده دنیا علیه تبعیض مبارزه می‌کنند. مبارزه علیه تبعیض وظیفه تک تک ما است ولی تبعیض برای ما تنها تبعیض میان زنان و مردان تعریف شده است یا انواع تبعیض‌های جنسیتی و در مورد دگرباشان جنسی و تبعیض‌های طبقاتی، در حالی که افراد طیف اوتیسم سال‌ها در تبعیض زندگی کرده‌اند.»
او اضافه می‌کند: «این افراد در فرایند رشد عصبی، بسیار متفاوت هستند. اوتیسم طیف بسیار بزرگی را شامل می‌شود. ممکن است افرادی که اطراف ما هستند، درجاتی از اوتیسم را داشته باشند و ما متوجه نباشیم. وقتی از اوتیسم صحبت می‌کنیم، از یک تنوع رشد عصبی حرف می‌زنیم که اگر علیه تبعیض مبارزه می‌کنیم، باید این مورد را هم کنار انواع تبعیض‌ها قرار دهیم، چون در مورد افرادی حرف می‌زنیم که در خصوص رشد عصبی خود متفاوت هستند.در نهایت تاسف، در این مورد به هیچ عنوان صحبت نمی‌شود و آن‌چه بیشتر در کانون توجه است، حقوق هم‌جنس‌گرایان یا دگرباشان جنسی است تا حقوق افراد اوتیستیک.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر