در لایو اینستاگرامی حقوقی «ایران‌وایر»، با «محمد اولیایی‌فرد»، وکیل دادگستری و حقوق‌دان گفت‌وگو کرده‌ایم.
«ایران‌وایر» هر پنج‌شنبه در اینستاگرام به صورت زنده در مورد مسایل حقوقی هفته با وکلای این رسانه گفت‌وگو می‌کند. خلاصه گفت‌وگو با محمد اولیایی‌فرد را در زیر می‌خوانید:
***
کمتر از دو سال از ابلاغ «قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» در ایران گذشته است. در این مدت، فعالان حقوق زنان و کارشناسان در مورد ضرورت دسترسی همگان به امکانات جلوگیری از باروری هشدارهای بسیاری داده‌اند. ولی شخص آیت‌الله «علی خامنه‌ای» بر استمرار طرح جوانی جمعیت تاکید دارد و از طرفی مسوولان جمهوری اسلامی آمار سقط جنین غیرقانونی را «فاجعه‌بار» عنوان می‌کنند. انجام عمل سقط جنین غیرقانونی در ایران جرم محسوب می‌شود.
«سلیمان حیدری»، مدیرکل مرکز نظارت و اعتباربخشی امور درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی روز دوشنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۲ آمار سقط جنین به دلایل پزشکی و قانونی را در ایران حدود ۱۰ هزار مورد در سال عنوان کرد.
به گفته او، «چون ۷۰ تا ۸۰ درصد موارد سقط جنین غیرقانونی و غیرپزشکی در خارج از مراکز درمانی انجام می‌شوند، آمار دقیقی از سقط جنین غیرقانونی در ایران در دست نیست.
او به خبرگزاری «ایسنا گفت»: «آمار مختلفی مطرح شده است که از آن‌جایی که قابل اطمینان نیست، نمی‌توان آن‌ها را مطرح کرد؛ هرچند که اگر درست باشند، فاجعه‌بار است.»
به گفته این مقام وزارت بهداشت، اغلب موارد سقط جنین که یا در مطب ماما یا با قرص‌های خون‌ریزی‌دهنده انجام می‌شوند، در خانه‌ها رخ می‌دهند و به این دلیل آمار دقیقی در این رابطه وجود ندارد.
فقر، گرانی، بحران اقتصادی و بی‌کاری از جمله موارد عدم اشتیاق جمعیت جوان به باوری و فرزندداری هستند. در عین این که «ازدواج سفید» نیز در سال‌های گذشته در ایران رشد چشم‌گیری داشته است.
محمد اولیایی‌فرد، وکیل دادگستری و حقوق‌دان می‌گوید: «سقط جنین یک مساله شرعی، سیاسی و اجتماعی بوده و خیلی پیچیده‌تر از بحث سیاست است. مساله‌ای است که تمام جوامع در دنیا را مشغول خود کرده است، به این معنا که مسجد و کلیسا در سقط جنین در یک جبهه هستند.»
او اضافه می‌کند: «ایران از دورانی که فرزند کمتر زندگی بهتر را تبلیغ می‌کرد، رسیده به زمانی که سیاست‌های جمعیتی تغییر کرده و تلاش برای فرزندپروری از الویت‌های نظام شده است که دلیل آن هم پیری جمعیت است. مشکلات اقتصادی در ایران بعد از سال‌های انقلاب موجب شدند که جامعه به سمت تک فرزندی و سپس ازدواج سفید گرایش پیدا کند. بعد از آن، جمعیت ایران پیر شد. از نقطه نظر اجتماعی، پیر شدن جمعیت هم خوب نیست، چون کشور نیازمند ارتش، نیروی کار و نیروی متخصص جوان است. اما در کنار خوب نبودن پیری جمعیت، باید امکانات هم برای جوانی جمعیت وجود داشته باشد. از دیگر سو، دنیا تغییر کرده است و زندگی شماری از مردم با تک‌فرزندی پیش می‌رود.»
محرومیت‌های اجتماعی برای کودک متولد رابطه خارج از ازدواج
به گفته محمد اولیایی‌فرد، هرچند در بسیاری از کشورهای دنیا کودک متولد شده در رابطه خارج از ازدواج به رسمیت شناخته می‌شود و به او گواهی تولد تعلق می‌گیرد و زندگی و آینده او مثل سایرین است ولی در ایران این کودک اگر هم شناسنامه بگیرد، از حقوق بسیاری محروم است.
این حقوق‌دان توضیح می‌دهد: «فرزند متولد شده از رابطه خارج از ازدواج در بزرگ‌سالی هرگز نمی‌تواند قاضی شود یا شاهد باشد.»
آیا کسی که سقط جنین می‌کند، قتل انجام داده است؟
به گفته محمد اولیایی‌فرد، کسی که سقط جنین انجام می‌دهد، مرتکب قتل نشده است و قصاص هم نمی‌شود.
این حقوق‌دان اضافه می‌کند: «در سال ۱۳۸۴ قانونی تصویب شد که تنها سقط جنین درمانی در شرایطی که جان مادر در خطر باشد را می‌پذیرد یا این که جنین از نظر ذهنی ناقص‌الخلقه باشد.»
این وکیل دادگستری با اشاره به این که سقط جنین قتل نیست، می‌گوید: «کسی که سقط جنین انجام داده، به دو دلیل قتل نکرده است و مستحق قصاص نیست؛ اول این که در قانون چنین چیزی مطرح نشده است و در قانون مجازات جدید هم سقط جنین بحث جداگانه‌ای خارج از قصاص دارد و می‌گوید اگرهم در جنین روح دمیده شده، یاد سقط قصاص ندارد و تنها دیه شامل آن می‌شود.»
به گفته او، دیه هم در مراحل مختلف جنین و با توجه به جنسیت آن متفاوت است. دختر اگر سقط شود، دیه کمتری می‌برد و پسر دیه بیشتر. ولی تا زمانی که جنسیت آن معلوم نشده باشد، دیه یکسان است.
حتی نوع درمانی سقط جنین تا چهار ماهگی مجاز است. جنین تا زمانی که به دنیا نیامده باشد، مرگ او قتل نیست، چون موجود زنده تلقی نمی‌شود؛ هم‌چنان که به جنین ارث تعلق نمی‌گیرد، مگر این که زنده به دنیا بیاید.
حکم سقط جنین درمانی چیست؟
به گفته محمد اولیایی‌فرد، پدر هیچ نقشی در پذیرش یا رد سقط جنین درمانی ندارد و همه تصمیم در این خصوص با مادر است.
او هم‌چنین توضیح می‌دهد: «اگر جان مادر طبق نظر پزشک در خطر باشد و در غربال‌گری مشخص شود که جنین ناقص‌الخلقه است، پدر امکان دخالت در سقط جنین را ندارد و نظر او مهم شناخته نمی‌شود. اما در قانون ذکر شده است که چنان‌چه مادر به طور عمدی جنین خود را سقط کند، باید دیه پرداخت کند.»
به گفته او، در مواردی ممکن است با توافق پدر و مادر جنین را نگه دارند و سقط نکنند ولی اگر مادر درخواست سقط درمانی داشته باشد، پدر جنین نمی‌تواند از سقط ممانعت به عمل آورد.
چه کسانی در صورت اقدام به سقط جنین مجازات می‌شوند؟
به گفته محمد اولیایی‌فرد، سه گروه در جریان سقط جنین مجازات خواهند شد. کادر پزشکی، از جمله پزشکان، ماماها، پرستاران و یا هرکسی که در عمل سقط دست داشته است، مجازات انتظامی از جمله حبس و دیه شامل او می‌شود.
او اضافه می‌کند: «دوم فردی که بر اثر ضرب و شتم یا کتک زدن زن حامله موجب سقط جنین او شود. گروه سوم کسانی هستند که کمکی جهت سقط جنین به زن باردار می‌کنند، آن‌هم از طریق خوراندن گیاهان دارویی، مثل ریختن زعفران در غذای زن باردار. نفر بعدی هم مادر جنین است و گروه چهارم کسانی هستند که به مادر برای سقط جنین مشاوره می‌دهند؛ یعنی زن حامله را به سقط جنین دلالت می‌دهند.»
آیا جنین حاصل از تجاوز امکان سقط دارد؟
محمد اولیایی‌فرد می‌گوید اگر زنی در اثر تجاوز صاحب فرزند شود و حتی نخواهد فرزند را نگه دارد، اجازه سقط ندارد. قانون او را از چنین حقی محروم کرده است.
این حقوق‌دان توضیح می‌دهد:«حتی اگر فرد متجاوز حکم اعدام گرفته باشد و به خاطر تجاوز به ناموس اعدام شده باشد هم زنی که از او در اثر تجاوز باردار است، نمی‌تواند جنین را سقط کند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر