شایا گلدوست
مجمع عمومی سازمان ملل از سال ۱۹۹۳، ۱۵ماه مه میلادی را به‌عنوان «روز جهانی خانواده‌ها» نامگذاری کرد، تا بهانه‌ای باشد که در سراسر دنیا به موضوع اهمیت تنوع خانواده‌ها و گوناگونی خانواده‌ها پرداخته شود و این موضوع از منظرهای مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و جمعیتی، مورد توجه و بررسی قرار بگیرد.
همان‌طور که می‌دانیم، خانواده کوچکترین و اولین واحد اجتماعی است که فرد با آن مواجه شده و خود را در‌ون آن می‌شناسد، اما در عین حال، بزرگترین و تاثیرگذارترین واحد تربیتی در جوامع به‌شمار می‌آید. به گونه‌ای که می‌تواند بستری برای رشد و تفکر، و همچنین تحولات فردی و تکامل انسانی اعضای خود باشد.
***
خانواده در اکثر موارد، مناسب‌ترین نظام برای تامین نیازهای روحی و معنوی بشر به‌شمار می‌رود و می‌تواند بهترین بستر را برای تامین امنیت و آرامش روانی افراد، پرورش نسل جدید، اجتماعی کردن کودکان و برآورده کردن نیازهای عاطفی آن‌ها فراهم کند. نقش بسیار تاثیرگذار و تعیین‌کننده خانواده در رشد شخصیت فردی و اجتماعی افراد، بر کسی پوشیده نیست. اهمیت و ارزش نهادن به بنیاد خانواده و تعریف خانواده به‌شکلی همه‌شمول و تامین سلامت این اجتماع کوچک، ارتباط مستقیم با سلامت عمومی جوامع دارد.
احتمالا آنچه در ذهن بسیاری از افراد به‌عنوان تعریفی از خانواده وجود دارد، با واقعیت بسیار متفاوت است. امروزه تعریف و مفهوم خانواده در مقایسه با ساختار سنتی و کلیشه‌ای آن بسیار‌تغییر کرده و تعریف بسیار جامع‌تر و کاربردی‌تری را ارائه می‌دهد. اشکال امروزی خانواده بسیار متنوع و فراگیر است و همین امر باعث می‌شود تا افراد در هر شکلی از خانواده که زندگی می‌کنند، احساس بهتر، شادتر و امن‌تری داشته باشند.
با پیشرفت علم و تحولات علمی گسترده در حوزه جنس و جنسیت، خانواده نیز از آنچه شکل مرسوم و سنتی آن بوده خارج شده و امروزه در اکثر جوامع، تعریف «خانواده هسته‌ای» شکسته شده است. خانواده هسته‌ای که تشکیل شده از یک زن و مرد دگرجنسگرا همان‌سو‌جنسیتی به‌عنوان والدین و فرزندان که عموما دختر و پسر هستند، در دنیای امروز، معنای خود را به‌عنوان تعریفی مطلق از دست داده است. امروزه جوامع و فرهنگ‌های مختلف، سیستم و سازمان‌های آموزشی و همچنین رسانه‌ها، سعی می‌کند که با نشان دادن همه اشکال خانواده و به تصویر کشیدن این تنوع، در مسیر اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌‌سازی نقش موثر و مثبتی داشته باشند.
موضوع برابری جنسیتی، به‌عنوان یکی از حقوق پایه‌ای و اساسی انسان‌ها، راه خود را به گفتمان خانواده نیز باز کرده است و امروزه نهاد‌های بین‌المللی و حقوق بین‌الملل، مهم‌ترین نکته در موضوع خانواده را، تحقق برابری جنسیتی کامل، توازن میان اشتغال والدین در خانواده‌های غیرتک‌والد و تضمین برخورداری از تحصیلات و رفاه عمومی در چارچوب خانواده و تاکید بر جایگاه خانواده در حمایت از اعضای خود می‌دانند.
به‌دلیل گستردگی طیف گرایش‌های جنسی و هویت‌ها و بیان‌های جنسیتی در انسان، خانواده هم می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد. تاکید بر این نکته بسیار اهمیت دارد که همه خانواده‌ها از افراد دگرجنسگرا همان‌جنسیتی، یا از یک زن و مرد که نقش پدر و مادر را برای فرزند یا فرزندانشان ایفا می‌کنن، تشکیل نشده است و همه فرزندان هم از طریق لقاح اسپرم و تخمک والدین خود و زایمان به‌دنیا نمی‌آیند.
امروزه بسیاری از خانواده‌ها تک والد هستند، یعنی خانواده تنها یک والد دارد. یک پدر تنها و یا یک مادر تنها و یا والدی که خود را پدر یا مادر نامگذاری نکرده و این این بار معنایی جنسیتی را نپذیرفته و جنسیت خود را غیر‌دوگانه یا نان‌باینری می‌داند. والد یا والدین علاوه‌بر هویت جنسیتی که برای خود تعریف می‌کنند، مانند هر انسان دیگری، گرایش‌ها و تمایلات جنسی مختلفی دارند. هویت جنسیتی و یا گرایش جنسی والد و یا والدین تاثیری در اصل خانواده بودن ندارد. به‌عنوان مثال، والد ممکن است یک فرد ترنس باشد یا یک فرد غیر‌ترنس، یک همجنسگرا یا دوجنسگرا باشد، فردی باشد که هویت خود را کوییر تعریف می‌کند و غیره.
برای آگاهی و اطلاعات بیشتر از تعاریف واژه‌هایی که استفاده می‌شود، به لغت‌نامه مختصر اصطلاحات حوزه جنس و جنسیت مراجعه کنید.
والدین در یک خانواده می‌توانند یک زوج همجنس باشند. یعنی دو پدر، یا دو مادر، و فرزند و یا فرزندانی که با آن‌ها زندگی می‌کنند. امروزه با آگاهی بیشتر جوامع درباره موضوعات جنسی و جنسیتی، بسیاری از زوج‌های همجنس و خانواده‌هایی که از والدین همجنس تشکیل شده‌اند، آشکارا زندگی کرده و این امر به هرچه بیشتر مشاهده‌پذیر کردن جامعه کمک می‌کند. در بسیاری از کشورها، در مدارس و مراکز آموزشی، از سنین پایین به کودکان آموزش لازم درباره تنوع اشکال خانواده داده می‌شود، از‌این‌رو، کودک در هر شکلی از خانواده که زندگی کند، خود را متفاوت و جدا از دیگران احساس نمی‌کند.
حیوان خانگی هم جزو اعضای یک خانواده محسوب می‌شود. بسیاری از افراد تصمیم می‌گیرند که با حیوان خانگی خود زندگی کرده و او را به‌عنوان عضوی از خانواده می‌پذیرند. یک یا چند فرد می‌توانند به‌همراه حیوان یا حیوانات خانگی‌شان یک خانواده را تشکیل دهند و از زندگی کنار هم بسیار لذت ببرند. مطالعات علمی ثابت می‌کند که حیوانات به‌عنوان عضوی از خانواده، به سلامت روان و افزایش احساس شادی در اعضای خانواده کمک می‌کنند.
متاسفانه با‌وجود اهمیت بسیار بالای نهاد خانواده، بسیاری از اعضای جامعه رنگین‌کمانی از احساس تعلق، امنیت، و حمایت خانواده محروم هستند. این افراد به‌دلیل آنچه تفاوت تلقی می‌شود، خشونت‌های جسمی، روحی و روانی و حتی جنسی را از سوی والدین و اعضای نزدیک خانواده تجربه می‌کنند. بسیاری از این افراد به‌دست اعضای خانواده خود کشته می‌شوند، یا در شرایطی قرار می‌گیرند که به زندگی خود پایان می‌دهند.
بسیاری از اعضای جامعه رنگین‌کمانی علاوه‌بر اینکه به‌واسطه گرایش جنسی یا هویت و بیان جنسیتی خود از طرف خانواده درک، پذیرفته و حمایت نمی‌‌شوند، بلکه خانواده یکی از بزرگترین مشکلات و موانعی است که بر سر راه خودشناسی و زیست حقیقی‌شان احساس می‌کنند، که این مساله، زمینه تبعیض‌ها، خشونت‌ها و آسیب‌های بیشتری را برای فرد در اجتماع فراهم می‌کند.
با آگاهی‌رسانی و افزایش اطلاعات می‌توان جامعه و همچنین خانواده‌ها را درباره موضوعات جنسی و جنسیتی آگاه‌تر، و محیط را برای افراد رنگین‌کمانی امن‌تر نمود. در جامعه‌ای مانند ایران که افراد رنگین‌کمانی با موانع و مشکلات بسیاری روبه‌رو هستند، درک، پذیرش و حمایت خانواده، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اعتماد‌به‌نفسی که فرد در محیط خانه و خانواده از محبت و حمایت‌هایی که بین اعضای خانواده وجود دارد دریافت می‌کند، او را به فردی موفق‌تر در روابط اجتماعی و همین‌طور روابط دوستانه و شخصی تبدیل خواهد کرد.
مطلب مرتبط:
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر