صلح اسرائیل و فلسطینی‌ها نزدیک است؟

از ابتدا هم معلوم بود که طرحی که بدون شراکت فلسطینی‌ها و اطلاع‌‌ آنها یا حتی کشورهای عربی متحد آمریکا تهیه و تدوین شده باشد، آن هم با محوریت میانجیگری (دولت ترامپ) که در کل تاریخ مناقشه اسرائیل و فلسطینی‌ها جانبه‌دارانه‌ترین سیاست و رویکرد را نسبت به اسرائیل داشته با استقبال و خشنودی فلسطینی‌ها و حتی کشور متحد واشینگتن مانند اردن هم روبرو نخواهد شد. متحدان دیگر آمریکا مثل عربستان و مصر هم طرح را مسئله‌سازتر از آن می‌دانند که به طور علنی در رونمایی‌اش شرکت کنند، هر چند که احتمالا در خفا در چارچوب فعل و انفعالات کنونی در منطقه (عمده‌شدن مقابله با ایران) سکوتی توام با تایید و فشار محرمانه بر فلسطینی‌ها برای قبول آن را پیش خواهند برد.

القصه در مراسم رونمایی طرح برخی اشارات ترامپ سوءتعبیر شده و به نفع فلسطینی‌ها تفسیر شده است. مثلا اشاره او به امکان فلسطینی‌ها برای ایجاد پایتختی در شرق اورشلیم (بیت‌المقدس) بود و نه در اورشلیم شرقی. یعنی اگر پایتختی به فلسطینی‌ها برسد در حومه‌های شرقی بیت‌المقدس خواهد بود و کل بیت‌المقدس با توافق آمریکا و اسرائیل به صورت یکپارچه پایتخت اسرائیل می‌شود، خلاف همه قطعنامه‌های سازمان ملل، چنان که باقی‌ماندن همه شهرک‌ها در مناطق اشغالی و نیز مصادره دره اردن از سوی اسرائیل.

ترامپ همچنین گفت که مساحت فلسطین آتی دو برابر مساحت کنونی‌اش خواهد بود. قطعنامه سازمان ملل در سال ۱۹۴۸ ۵۶ درصد خاک کل فلسطین را قلمرو اسرائیل را تعیین کرد و بقیه قرار بود ملک فلسطینی‌ها باشد. فلسطینی‌ها در قرارداد اسلو حاضر شدند که ۲۲ درصد از اراضی اولیه فلسطین را صاحب بشوند که آن هم به جایی نرسید، و این تازه در زمانی بود که شهرک‌های اسرائیلی در مناطق اشغالی کمتر از نیمی از حالا بود و شمار اسرائیلی‌ها در این مناطق نه ۶۰۰ هزار نفر که ۲۸۰ هزار نفر بود.

به عبارتی حالا اگر آن طور که ترامپ اشاره کرد چیزی دست نخورد، یعنی که فلسطینی‌ها بسیار کمتر از همان ۲۲ درصد اسلو هم نصیبشان می‌شود، و از یک شو بر خلاف ادعای او اراضی فلسطینی‌ها یک مجموعه یک پارچه نخواهد بود و شهرک‌ها همین حالا هم این اراضی را جزیزه‌ جزیره‌ای کرده‌اند. وانگهی، این که چگونه اراضی کشور آتی فلسطینی دو برابر مساحت کنونی خواهد شد، معمایی است که ترامپ باید جواب بدهد، هر چند که صحبت‌هایی از این که بخش‌هایی از صحرای لم‌یزرع نگب اسرائیل یا صحرای سینای مصر را به فلسطینی‌ها بدهند هم مطرح است. بازگشت آوارگان فلسطینی‌ هم که در هر ابعاد و شماری کلا با مخالفت دولت آمریکا و اسرائیل روبرو بوده است.

در مجموع شاید کماکان نتوان با همه پیش‌بینی مفسر روزنامه یدیعوت آخرنوت، روزنامه معروف اسرائیل موافق بود، ولی خطری که او گوشزد می‌کند منتفی هم نیست. او نوشته است: « سال‌ها این امید وجود داشت که آمریکا راه‌حلی برای مناقشه ارائه کند که اسرائیل را به تعادل و نجات از دست (تندروی در مطالبات) خودش سوق دهد. حالا ولی آمریکا به تاییدگر مدعا و تمنیات راست اسرائیل و تاییدگر اشغال مناطق فلسطینی از سوی ما بدل شده و این نشان می‌دهد که امیدبستن به آمریکا ساده‌لوحانه و بچه‌گانه بوده، چرا که آمریکا هم می‌تواند یاریگر حل مناقشه باشد و هم می‌تواند به زیان آن عمل کند... از این روند لزوما دوکشور مستقل درنمی‌آید، بلکه این خطر وجود دارد که اسرائیل با یا بدون ترامپ به سوی کشوری واحد (و نه دو کشور) با نظامی آپارتاید در فاصله رود اردن تا مدیترانه در حرکت باشد.»

مصاحبه زیر که ساعاتی قبل از رونمایی از طرح با رادیو فردا داشتم شامل پاسخ به این سوال‌ها است که طرح شامل چه جزئیاتی است؟ چرا فلسطینی‌ها با آن مخالفند؟ با توجه به مخالفت فلسطینی‌ها و عدم مشارکت آنها در تهیه این طرح ترامپ برای اجرای آن به کدام اهرم‌ها و امیدها دلبسته است؟ نقش کشورهای عربی در این میان چیست؟ چرا حالا این طرح را رونمایی می‌کنند و ... از دقیقه ۲۲:۴۰ .