موزیک الکترونیک تجربی‌ ایران ۴

یک پادکست براتون گذشتم این بار تا ۴ تا موزیسین جدید رو به شما معرفی‌ کنم که در آینده مفصل تر راجع به کار تک تکشون صحبت خواهم کرد (اسمهای هر ۴ موزیسین مورد نظر این پست در تمام طول متن هایپر لینک شدن و کلیک کردن روشون شما رو به صفحات مربوط به پروژه‌های شخصیشون هدایت میکنه). 

درسته که این وبلاگ مشخصا قراره به جریانی که اسمش رو در پست اول گذاشتم "موزیک الکترونیک تجربی‌ ایران" بپردازه اما پادکست این پست رو با یه ساختار شکنی ملو میخوام با یک قطعه‌‌ کاملا آکوستیک شروع کنم. البته خیلی‌ هم نا مربوط به کانتکست بلاگ نخواهد بود. تنبک‌ سولو! اما کسی‌ که این کار رو اجرا کرده، تکنیک‌های جدیدی رو هم برای این ساز ابداع کرده. محمد رضا مرتضوی درواقع تنبک‌ رو در بستر تاریخیش کاملا شناخته و از خواب بیدارش کرده! این ساز سنتی‌ ایرانی‌ رو از چارچوب‌های کلیشه ایش جدا کرده و روح جدیدی رو در پوسته این ساز دمیده. از این جهت این قطعه‌‌ برای من قطعه ارزشمندیه و جا داره در موردش صحبت بشه. برای کسانی‌ که ممکنه فکر کنن یکی‌ از مشکلات موسیقی‌ ایرانی‌ محدودیتیه که ساز‌های مورد استفاده در این موزیک بش تحمیل کردن، میتونه گوش کردن به این کار سورپرایز جالبی‌ باشه. محمد رضا این ساز رو به موضوع این بلاگ هم، که بر محور صدا شکل گرفته، خیلی‌ نزدیک کرده. او با نوازندگی و تکنیک‌های جدیدش، تعریف مدرنی‌ از تنبک‌ ارائه میده. تو این تعریف جدید هم می‌شه از تنبک‌ در یک ارکستر فیلارمونیک استفاده بشه و هم میشه باش یک کلاب رو ترکوند! بازی دقیق با پیچ (ارتفاع نت)، تمبر و ریتم‌های مختلف و تکرار شونده ویژگی‌ اصلی‌ نوازنگی محمد رضا رو میسازن. لازمه بگم که هیچ گونه دستکاری رو صدای تنبک‌ در این قطعه‌‌ صورت نگرفته و اون چیزی که می‌شنوید معادل رکورد شده صدایی هست که نواخته شده.

Kalte به آلمانی یعنی‌ سرما. دانیال ودادی، خالق Kalte 92 به من میگه: "این کار روایت اتفاقات تلخیه که در پائیز و زمستان ۱۳۹۲ اتفاق افتاد. البته هر کسی‌ از این تلخی‌ میتونه برداشت خودش رو داشته باشه!" با اینکه از کلیشه ی‌ نسبت دادن موزیک فیلم به هر کار امبینت، شخصا خوشم نمیاد اما برای من این قطعه‌‌ ۴ دقیقه و ۳ ثانیه یی خیلی‌ شبیه تم‌ برای کاراکتر یا موقعیتی خاص در یک فیلم عمل میکنه. مثلا خیلی‌ عجیب با صحنه‌هایی‌ از دست سکانس‌های فیلم Let The Right One In اثر Tomas Alfredson تو ذهن من جور در میاد! با خود دانیال که صحبت می‌کردم میگفت که این کار رو خیلی‌ تحت تاثیر کار‌های Atticus Ross ساخته. همین حرف دانیال تا حدی نشون میده تصویر تو ذهن من خیلی‌ هم بیراه نبوده چرا که حرفه اصلی‌ آقای Ross ساختن موزیک برای فیلم و تلویزیونه. به احتمال زیاد موزیک متن فیلم The Social Network یا The Girl With The Dragon Tattoo رو یادتون هست. موزیک‌هایی‌ که Atticus Ross با همکاری Trent Reznor برای این فیلم‌ها نوشته. این دو نفر تو آلبوم‌های                            Ghost I-IV ،The Slip ،Year Zero ،With Teeth ،Hesitation Marks از Nine Inch Nails هم همکاری کردن.

کار با نویز‌های محیط (احتمالاً نویز‌هایی‌ که موقع نواختن پیانو به صورت طبیعی تولید میشن) و صدایی شبیه به صدای فرنچ هورن آغاز می‌شه که میتونه یک پدّ گرنیولر (granular) هم باشه. این صدای بوق مانند، در یک تعامل با بعضی نوت‌های پیانو عمل میکنه به این صورت که روی اتک (attack) برخی‌ نت‌ها آزاد می‌شه و در دم رورب (reverb tail) صدای پیانو حل میشه. از ۱:۱۲ یک پدّ دیستورت شده هم روی کار اضافه میشه، تا کادانس پایانی در ۳:۵۰ ادامه پیدا می‌کنه و در نهایت همراه با بقیه صداها محو (fade out) میشه. صداها در این کار با Reason طراحی و ساخته و در نهایت روی Image-Line تنظیم و میکس شدن.

قطعه‌‌ سوم با آرپژ روی هارپ شروع می‌شه. این آرپژ در ۹ میزان (۳ تا میزان ۴/۴، ۲ تا میزان ۲/۴ + ۲ تا میزان ۴/۴ و ۲ تا میزان ۲/۴) کامل و لوپ می‌شه. در ادامه صدای فیلتر شده گیتار و بعد هم کیک و چند تا سینت به کار اضافه میشن. کار بر روی لپ‌تاپ و با استفاده از Ableton Live بسته شده. ۲:۰۶، اولین عطف این کار زیبا مثل لحظات آروم و استرس آور قبل از یک اتفاق عمل می‌کنه و آمادتون می‌کنه تا از نویز پن (pan) شده و استریو دیلی (stereo delay) داری که در ادامه به کار اضافه می‌شه نهایت لذت رو ببرین. عطف دوم در ۳:۰۲ اتفاق میافته، جایی‌ که هرج مرج بالا میگیره. یک سینت براتون تو مید رنج (mid-range) و های‌-مید (high-mid) ناله می‌کنه و فریاد می‌‌کشه و نویزی که در باس دور ناله‌ها چپ و راست میره و بی‌ تابی می‌کنه!.. کار‌های کامیار شیخ خیلی‌ با فضای شخصی‌ زندگیش درگیر و مرتبط هستن و مثلا همینطور که از اسم این قطعه A Day Concept بر میاد، او سعی‌ کرده بازی یک روزش رو در قالب صدا بریزه. حاصلش چیز شده که تو پادکست میتونید بشنوید. 

کار آخر از محمد نیکپوره که با نام مستعار زب (ZAB) آهنگسازی میکنه. Struggle قطعه‌ای از یه مجموعه (فعلا) رها شدس. محمد میگه: "هر آهنگ از این مجموعه قرار بود یک موضوع مهم روز رو پوشش بده. مثل جنگ، اقتصاد، حقوق بشر و غیره." همینطور که از اسم (Struggle (No war بر میاد، این کار سعی‌ میکنه فضای جنگ رو تا حدی در ذهن، با استفاده از صداهای سنتز شده که هر کدوم ظاهرا نماد یک المان از جنگ و حواشی اون هستن، تداعی کنه. 

با یک مورف فیلتر (morph filter) که با رزونانس و مقدار (filter amount) متغییر روی صدایی شبیه به صدای قطره آب اعمال می‌شه کار شروع میشه. این صدا تا پایان، مثل مترونوم نبض کار رو در دست میگیره و حرف خودش رو که انگار نه گفتن به جنگ هست تکرار میکنه. در پست‌های بعدی مروری خواهم نوشت بر آلبوم جدید محمد که مراحل پایانیش رو داره طی‌ می‌کنه. به همین خاطر همینجا می‌‌ایستم که تو پست‌های بعد در مورد محمد و کارهاش بیشتر خواهیم شنید.