شایا گلدوست
من، «شایا گلدوست»، زن ترنس و کنش‌گر جامعه رنگینکمانی، هر هفته دوشنبه در اینستاگرام «ایران‌وایر» با یکی از کنش‌گران و اعضای جامعه رنگینکمانی درباره مسایل و مشکلات مربوط به این قشر گفت‌وگو می‌کنم. میهمان این برنامه، «آیدا قجر»، روزنامه‌نگار‌و عضو تحریریه «ایران‌وایر» است. با او درباره مراحل قانونی و حقوقی پروسه پناهندگی در ترکیه صحبت می‌کنیم.
***
در سال‌های اخیر یکی از دغدغه‌های اعضای جامعه رنگینکمانی در داخل ایران، راهی برای خروج از کشور بوده است. فشارهای خانوادگی، اجتماعی و قانونی در ایران بسیاری از افراد با گرایش‌های جنسی و هویت‌های جنسیتی مختلف را به نقطه‌ای می‌رساند که دشواری پناه‌جویی و پناهندگی در خاکی دیگر را به ماندن در کشوری که آن‌ها را به رسمیت نمی‌شناسد، ترجیح می‌دهند. بیشتر این افراد با روش‌های قانونی یا غیرقانونی از کشور‌خارج شده و خود را به ترکیه، اولین و نزدیک‌ترین کشور برای ثبت درخواست پناه‌جویی می‌رسانند. اما گذار از پروسه پناهندگی نه تنها دغدغه این قشر در داخل ایران است بلکه بسیاری از این افراد سال‌ها است که در انتظار سرنوشتی نامعلوم، در ترکیه به سختی روزگار می‌گذرانند و جهت رسیدن به کشوری امن و آزاد برای ساختن دوباره زندگی خود تلاش می‌کنند.
داشتن اطلاعات کافی و تصویری حقیقی از زندگی پناه‌جویی و پناهندگی در ترکیه و مسایل و مشکلاتی که در این مسیر وجود دارد، می‌تواند شخص را در انتخاب درست و داشتن دورنمایی روشن‌تر از آینده پیش رو یاری کند.
چه‌طور می‌توان پروسه پناهندگی در ترکیه را به صورت کلی به تصویر کشید؟
- افراد برای خروج از کشور، یا به صورت قانونی از مسیر هوایی و یا زمینی خود را به ترکیه می‌رسانند که در مقایسه با روش‌های غیر قانونی، خطر چندانی آن‌ها را تهدید نمی‌کند و یا به دلایل مختلف مجبور به ترک کشور به صورت غیر قانونی می‌شوند. متاسفانه خروج غیر قانونی شرایط بسیار سخت و خطرناکی را برای فرد، به‌ویژه افراد رنگینکمانی ایجاد می‌کند و گاه خشونت‌‌هایی را برای آن‌ها به همراه دارد. این خشونت‌ها از سوی مرزبانان یا اعضای گروهی که با آن‌ها هم‌سفر هستند و یا از سوی قاچاق‌برها رخ می‌دهند. ممکن است در شرایطی مجبور به پرداخت پول بیشتر باشند و یا مورد آزارهای روحی جسمی و جنسی قرار بگیرند. علاوه بر این، مسیر در فصل سرما بسیار سخت و کوهستانی است و خطرات جانی افراد را در مسیر رسیدن به ترکیه تهدید می‌کنند.
اولین قدم پس از رسیدن به ترکیه، ثبت درخواست پناه‌جویی است. به دلیل این که منابع معتبر و دقیقی برای شنیدن اخبار پناه‌جویان و پناهندگان ترکیه وجود ندارد، در موارد زیادی افراد با خبرها و یا گفته‌های غیرواقعی مواجه می‌شوند؛ مثلا بسیاری از افراد تصور می‌کنند که اگر در ترکیه درخواست پناهندگی دهند، دیگر نمی‌توانند درخواست خود را در کشوری دیگر به ثبت برسانند. این‌طور تصور می‌شود که اگر در ترکیه پناهنده شوند، کشور دیگری آن‌ها را به عنوان پناهنده نخواهد پذیرفت. این اخبار و شنیده‌ها هیچ منبع درست و معتبری ندارند و شرایط نامساعد و خطرناکی را برای برخی از افراد در ترکیه به‌وجود می‌آورند. ترکیه جزو اتحادیه اروپا نیست و ثبت درخواست پناه‌جویی در این کشور به این معنا نیست که فرد نمی‌تواند در آینده خواست خود را در یک کشور اروپایی نیز به ثبت برساند. به همین دلیل توصیه می‌شود که در بدو ورود به ترکیه، درخواست خود را به ثبت برسانند تا با مشکلات قانونی و دیپورت مواجه نشوند.
روند ثبت درخواست پناه‌جویی در سال‌های اخیر چه تفاوتی کرده است؟
- تا چند سال گذشته افراد درخواست خود را در دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در آنکارا به ثبت می‌رساندند اما با تغییر رویه، در حال حاضر می‌توانند در دفاتر اداره مهاجرت مستقر در شهرهای مختلف ترکیه این کار را انجام دهند. نکته بسیار مهم این است که می‌بایست تمام برگه‌هایی که برای ثبت درخواست امضا می‌کنند، به زبان فارسی باشد یا حتما یک مترجم فارسی زبان در اختیارشان قرار بگیرد. این جزو حقوق قانونی آن‌ها است. پس از ثبت درخواست، ممکن است برگه اقامت یا «کیملیک» را خیلی زود و یا پس از یکی دو سال دریافت کنند که این موضوع در شهرهای مختلف و بسته به سلیقه فرد مسوول ممکن است متفاوت باشد. متاسفانه علاوه بر کارشکنی‌های بسیاری که از سوی اداره مهاجرت ترکیه رخ می‌دهد، ناکار‌آمد بودن و سلیقه‌ای رفتار کردن ماموران اداره مهاجرت ترکیه شرایط را برای پناهندگان سخت‌تر می‌کند. قطع بیمه درمانی نیز یکی از اتفاقات چند سال اخیر بوده که زندگی را برای پناه‌جویان و پناهندگان ترکیه دشوارتر کرده است؛ حقی که جزو حقوق اولیه پناهنده به شمار می‌رود.
محدودیت‌های زندگی در شهری که پناه‌جو درخواست خود را به ثبت رسانده و برگه اقامت دریافت کرده، به چه شکل است؟
- پناه‌جویان و‌پناهندگان مجاز به زندگی در شهری هستند که اقامت آن را دریافت کرده‌اند و برای سفر و خروج از شهر می‌بایست از اداره مهاجرت برگه تردد یا اجازه دریافت کنند. در غیر این صورت و در صورت دستگیری، دولت ترکیه طبق قانون می‌تواند شخص را از کشور اخراج کند. این روندی است که برخی از کشورهای اروپایی نیز مانند ترکیه شروع به اجرای آن کرده‌اند. در صورت بروز چنین اتفاقی، فرد باید بتواند ثابت کند که با برگشت به کشور خود، با خطر جانی مواجه خواهد شد.
با توجه به آن‌چه گفته شد، شخص می‌تواند درخواست خود را به ثبت برساند و در ترکیه بماند. بعد از آن، مسیری طولانی برای انجام مصاحبه و دریافت قبولی و اسکان مجدد در کشور سوم را پیش رو دارد که در سال‌های اخیر بسیار طولانی‌تر نیز شده است. با توجه به همه آن‌چه گفته شد، شرایط پناه‌جویان و پناهندگان رنگینکمانی را در ترکیه چه‌گونه می‌بینی؟
- جدا از این که دنیای پناه‌جویی و پناهندگی با تصوری که افراد در ایران دارند بسیار متفاوت است، چه در ترکیه و چه بعد از آن، اما این انتخاب بسیار شخصی بوده و این خود فرد است که تصمیم به خروج از کشور می‌گیرد. هیچ کس نمی‌تواند منکر این موضوع شود که زندگی به طور عمومی برای همه افراد در ایران بسیار دشوار است و برای قشر رنگینکمانی به عنوان بخش بزرگی از جامعه، بسیار دشوارتر. آن‌ها فشارهای مضاعفی را تجربه می‌کنند، از هیچ حقی برخوردار نیستند و صدای‌شان به هیچ کجا نیز نمی‌رسد. شرایط در ترکیه برای رنگین‌کمانی‌ها به بدی ایران نیست اما بهشتی نیست که بسیاری آن را تصور می‌کنند. جامعه ترکیه بسیار سنتی و خشن است و رویکرد مثبتی به قشر رنگینکمانی ندارد اما نهادهایی هم هستند که در جامعه تلاش می‌کنند تا شرایط را بهتر و در این زمینه اطلاع‌رسانی و آگاهی‌رسانی کنند. با این وجود جامعه هنوز نیز در پذیرش افراد رنگینکمانی بسیار سخت‌گیر است.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر