سلول‌های بنيادی می‌توانند جايگزين جراحی چشم شوند

التهاب قرنيه و آب مرواريد دو بيماری شناخته شده چشم محسوب می‌شوند که در هر دو مورد بيمار با اختلال در ديد روبرو می‌شود. اما با انتشار نتايج

دو مطالعه تازه نويدهايی برای برطرف کردن مشکلات ناشی از اين دو بيماری به بار آمده است.

پژوهشگران ژاپنی و بريتانيايی با انتشار گزارشی در نشريه نيچر از روشی نو برای رشد قرنيه با استفاده از سلول‌های بنيادی خبر داده‌اند. همزمان، پژوهشگران چينی و امريکایی در گزارشی که آن هم در نشريه نيچر منتشر شده روش خود برای توليد عدسی چشم با استفاده از سلول‌های بنيادی را معرفی کرده‌اند.

پژوهشگران در گزارش اول که به موضوع رشد قرنیه اختصاص دارد می‌گویند توانسته‌اند سلول‌های بنيادی چند منظوره را با استفاده از الگوهای شبیه به بافت‌های مختلف چشم انسان و بعضی پستانداران ديگر در ظروف آزمايشگاهی کشت دهند. يکی از بافت‌های تهيه شده بافت قرنيه است که خارجی‌ترين لایه چشم محسوب می‌شود.

قرنيه لايه شفافی‌ست که سطح رويی

به شکل گنبد درمی‌آيد. گزارش تازه می‌گويد انتقال بافت توليد شده در آزمايشگاه به چشم خرگوش‌هایی که قرنيه آن‌ها صدمه دیده بود نشان داده توانایی سلول‌های بنیادی چند منظوره برای تغيیر به شکل قرنیه موفقيت آميز بوده است.

سلول‌های بنيادی چند منظوره که به نام سلول‌های بنیادی برانگيخته نيز شناخته می‌شود ياخته‌هايی هستند که در مرحله‌ای که سن جنين بين 3 تا 5 روز است توليد می‌شوند. خاصيت مهم اين گروه از سلول‌های بنيادی در اين است که می‌توان مسير تمايز آن‌ها را به سمت تولید انواعی از سلول‌ها نظير سلول‌های عضلات، خون، قلب و عصب تغيیر داد.

پژوهشگران دانشگاه اوزاکا در ژاپن که هدايت مطالعه اول را بعهده داشته‌اند می‌گويند با روشی که آن‌ها برای توليد بافت قرنيه به کار گرفته بودند در دو يا سه سال آينده قادر خواهند بود قرنيه صدمه ديده چشم انسان را تعويض کنند.

در گزارش دوم که با هدايت پژوهشگران دانشگاه گوانگ ژو در چين انجام شد سلول‌های بنيادی عدسی چشم قادر به ترميم بافت عدسی شدند. در چشم کسانی که مبتلا به آب مرواريد می‌شوند اين تشکيل بلورهای پروتئينی‌ست که باعث کدر شدن عدسی می‌شود. اين کدر شدگی تا جايی پيش می‌رود که چيزی شبيه به پرده مات در چشم شخص مبتلا تشکیل می‌شود و بينايی او را بشدت کاهش می‌دهد. روش درمان مرسوم جايگزين کردن عدسی طبیعی چشم با عدسی مصنوعی‌ست.

در چشم نوزادان سلول‌های عدسی قادرند بدون استفاده از پروتئين‌ها بعنوان مواد مغذی رشد کنند. پژوهشگران با استفاده از همين توانایی بلورهای پروتئينی موجود در چشم نوزادانی را که با آب مرواريد بدنیا آمده بودند خارج کردند اما عدسی چشم آن‌ها را تغيير ندادند. سه ماه بعد سلول‌های بنيادی عدسی توانسته بودند اين بخش از چشم را ترميم کنند.

گزارش اين مطالعه می‌گويد تحريک سلول‌های بنيادی چشم برای بازتوليد عدسی می‌تواند از تعويض عدسی طبيعی چشم جلوگيری کند. هر دو گروه در مقاله‌های خود گفته‌اند که دستاوردهای آزمايشگاهی آن‌ها در استفاده از سلول‌های بنيادی هنوز نياز به اصلاحاتی برای استفاده در انسان دارد.

گزارش نقص بينايی سازمان بهداشت جهانی در سال 2010 نشان می‌دهد علت نيمی از نابينايی‌ها و 33 درصد از کاهش بينايی در جهان ناشی از ابتلا به آب مرواريد است.