«حسین رئیسی» حقوقدان، وکیل حقوق‌بشر و استاد دانشگاه کارلتون کانادا، به «ایران‌وایر» گفته طبق اسناد و اطلاعات مستندی که از ایران در اختیار او قرار گرفته، از سوی فرماندهی نیروی انتظامی و وزارت اطلاعات، دستورالعملی برای سرکوب و بازداشت کودکان به تمام نیروهای مسلح، از جمله نیروی انتظامی ارسال شده است. کودکان بازداشت شده در برخی شهرها نیز، در بازداشتگاه‌های زندانیان مواد مخدر و خطرناک نگهداری می‌شوند.
در اعتراضات سراسری در ایران، کودکان و نوجوانان نقش بسیار تاثیرگذاری داشته‌اند. با ورود به چهارمین هفته اعتراضات سراسری در ایران، ویدیوهای منتشر شده از برخی نقاط ایران، بیانگر این است که برخورد با کودکان و به خصوص دختران دانش‌آموز شدت گرفته است. آیت‌الله «علی خامنه‌ای» هم در نخستین واکنش خود به اعتراضات گفته است: «برخی جوانان و نوجوانانی که بر اثر هیجان ناشی از ملاحظه یک برنامه اینترنتی به خیابان می‌آیند را، می‌توان با یک تنبیه متوجه کرد که اشتباه می‌کنند.»
به گفته «حسین رئیسی»، حقوقدان و وکیل حقوق‌بشر، طی روزهای اخیر دستورالعملی به دستگاه امنیتی داد شده که طبق آن، تمام پروندههای کودکان باید مورد بررسی این نیرو قرار بگیرد. با حسین رئیسی در این خصوص گفت‌و‌گو کرده‌ایم.
****
آیا نحوه بازجویی از کودکان در قانون کیفری ایران به صراحت آمده است؟
نیروهای امنیتی اجازه ندارند در مورد پروندههای کودکان دخالت کنند. اما طبق دستورالعملی که در جریان بازداشت‌های اخیر به پلیس داده شده، باید پرونده‌ها در اختیار دستگاه‌های امنیتی قرار بگیرد و این شرایط خیلی برای کودکان خطرناک است، چون کودکان را در شرایط بسیار بدی قرار می‌دهد. این یکی از موضوعاتی است که در حال حاضر و فورا باید مورد توجه رییس قوه‌قضاییه قرار بگیرد. ضمن اینکه طبق قانون، بازجویی از کودکان زیر ۱۸ سال، باید حتی‌‌الامکان با حضور پلیس و یا مشخصا پلیس زن صورت گیرد.
کودکان بازداشت شده در اعتراضات، در حال حاضر توسط کدام نهاد امنیتی و کجا نگهداری می‌شوند؟
شماری از کودکان بازداشت شده در اعتراضات، در بازداشتگاه‌های مواد مخدر و در کنار مجرمین مربوط به این جرائم نگهداری می‌شوند. این مساله نگرانی‌ها را بسیار افزایش می‌دهد.
طبق قانون، افراد زیر ۱۸ سال، به هیچ‌وجه نباید با هیچ مجرم بالای ۱۸ سال و با بزرگسالان در بازداشت نگهداری شوند. این «نباید» الزام حقوقی است و اختیار نیست.
حتی اگر مقرر شود کودک برای ۲۴ ساعت در بازداشت باشد، باید در کانون اصلاح و تربیت نگهداری شود.
پرونده کودکان در چه دادگاهی باید مورد رسیدگی قرار بگیرد؟ و آیا حق ملاقات و داشتن وکیل دارند؟
پروندههای کودکان باید در دادگاه‌های ویژه اطفال مورد رسیدگی قرار بگیرد. در حالی که در بازداشت‌های اخیر این اتفاق رخ نداده است.
کودکان باید بلافاصله حق ملاقات با خانواده و وکیل انتخابی خود را داشته باشند. به این کودکان حق انتخاب و تماس با وکیل خود نیز داده نشده است. این در حالی است که باید فورا با حضور وکیل کودک، تحقیقات در مورد او انجام شود. در بازداشت‌های اخیر، اجازه انتخاب وکیل هم به کودکان کمتر از ۱۸ سال نداده‌اند. باید متذکر شوم که وکلا اجازه ورود به دستگاه امنیتی را ندارند.
آیا سرپرستان کودکان بازداشت شده، از زمان و نحوه بازداشت فرزندان خود مطلع شده‌اند؟
بر پایه مستنداتی که در اختیار ما قرار گرفته است، سرپرستان در جریان دستگیری‌ها نبوده‌اند. در حالی که خانواده‌ها باید فورا در جریان بازداشت کودکان قرار بگیرند. در حال حاضر، در جریان پرونده‌هایی قرار گرفته‌ایم که سرپرستان کودکان، چندین روز متوالی و به دفعات به بازداشتگاه‌ها مراجعه کرده‌اند و اجازه ملاقات با کودکان زیر ۱۸ سال به آن‌ها داده نشده است. ضمن اینکه تمام استانداردهایی که در پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک و در قانون آیین دادرسی کیفری ایران، بخش مربوط به اطفال و نوجوانان زیر ۱۸ سال مورد تاکید قانون‌گذار بوده است، به هیچ‌وجه رعایت نمی‌شود.
چند کودک و برای چه مدت در بی‌خبری خانواده‌ها در بازداشت نیروهای امنیتی هستند؟
اطلاعات دقیق در مورد تعداد کودکان بازداشتی نداریم، ولی براساس گمانه زنی‌هایی که کرده‌ایم، حدود ۳۰۰ کودک زیر ۱۸ سال و بین سنین ۱۲ـ ۱۳ تا بالاتر، یعنی تا ۱۸ و ۱۹ سال در بازداشت نیروهای امنیتی به سر می‌برند.
تخمین آمار ما در خصوص کودکان بازداشتی، بر اساس بخشی از آمار اولیه‌ای است که جمهوری اسلامی در خصوص بازداشت شده‌های زیر ۱۸ سال منتشر کرده است.
اغلب کودکان برای مدت بسیار طولانی و بدون ملاقات خانواده در بازداشت نگه داشته شده‌اند. ملاقات در بازداشتگاه‌های امنیتی تابع تشریفات غیرقانونی و سختگیرانه‌ای است که عملا ملاقات را امکان‌پذیر نمی‌کند. تا زمانی هم که کودکان به کانون‌های اصلاح و تربیت منتقل نشوند، امکان ملاقات ندارند.
بیشتر از کدام شهرها و استان‌ها و در چه مناطقی کودکان بازداشت شده‌اند؟
آمار کودکان بازداشت شده به دلیل فراوانی جمعیت در تهران بیشتر است، ولی به صورت پراکنده از همه شهرها در این فهرست وجود دارد. شهرهای استان کردستان و شهر زاهدان، آمار قابل توجهی از کودکان بازداشتی را به خود اختصاص داده است. شاید بتوان گفت بیشتر کودکان بازداشت شده، از مناطق کردنشین و زاهدان هستند. همچنان که بیشتر کودکان کشته شده زیر ۱۸ سال نیز، متعلق به زاهدان است.
انجمن حمایت از حقوق کودکان در بیانیه اخیر خود به مناسبت روز جهانی کودک، با تاکید بر شرایط بحرانی کنونی در ایران، آمار کشته‌شدگان اعتراضات را ۲۸ نفر اعلام کرد، که بیشترین تعداد آن‌ها، به استان محروم سیستان و بلوچستان تعلق دارد.
آیا بازداشت‌ها در مدارس صورت گرفته یا اعتراضات خیابانی؟
به صورت مختلف شماری از کودکان در خیابان‌ها در طول اعتراضات بازداشت شده‌اند، برخی از داخل منازل و بعضا از داخل مدارس دستگیر شده‌اند. امروز مطلع شدیم نیروهای امنیتی به مدارس زیادی هم هجوم برده و شماری از دانش‌آموزان را بازداشت کرده‌اند.
برخی کودکان بازداشتی روزهای نخست اعتراضات آزاد شده‌اند، ولی برخی هنوز در بازداشت به سر می‌برند و برخی به تناوب بازداشت شده‌اند. هنوز بازداشتی‌هایی از روزهای اول اعتراضات داریم و به تدریج که دانش آموزان مدارس در استان‌های مختلف به اعتراضات پیوستند، تعداد بازداشتی‌ها افزایش پیدا کرده است. بنابراین بازداشت آن‌ها تاریخ مشخص و یک زمان واحد ندارد و به تناوب صورت گرفته است.
خانواده‌ها چطور از بازداشت کودکان خود مطلع شده‌اند؟
خانواده‌های کودکان از طریق مراجعه و فشار به دادسراهای امنیت در شهرهای مختلف، موفق به کسب اطلاعات از مکان بازداشت و نگهداری فرزندان خود شده‌اند. از سمت نهادهای بازداشت کننده با خانواده کودکان بازداشت شده تماس گرفته نشده است. در موارد بسیاری هم دوستان کودکان بازداشت شده، به خانواده‌ها خبر دستگیری را داده‌اند.
کودکان دختر بیشتر در بازداشت هستند یا پسر؟
به طور روشن آمار تفکیک شده در این خصوص موجود نیست. با توجه به شرایط اعتراضات دبیرستان‌ها، پیش‌بینی می‌کنیم تعداد آمار دختران افزایش پیدا کند. چون حکومت سراغ مدارس و دبیرستان‌ها می‌رود و عمده دبیرستان‌های دخترانه هستند که در حال حاضر با برداشتن مقنعه اعتراضات خود را نشان می‌دهند، از این نظر پیش‌بینی می‌کنیم بازداشتی دختران افزایش پیدا کند.
کودکان زیر ۱۸ سال در شرایط اعتراضات، بعد از بازداشت کجا باید نگهداری شوند؟
قانون تصریح کرده است که تا جای ممکن کودکان نباید بازداشت شوند. هم در پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک، و هم در قانون آیین دادرسی کیفری جدید ایران گفته شده، کودکان بازداشت شده تا جای ممکن باید به خانواده‌ها یا سرپرست قانونی تحویل داده شوند و بازداشت نشوند. مگر اینکه نقض حقوق کیفری کرده باشند. به کودک نه مجرم می‌گوییم نه متهم، می‌گوییم «ناقض حقوق کیفری.»
اگر نیروهای انتظامی الزاما ناچار به بازداشت کودکان شوند، حتی در صورت جنایت‌هایی که احیانا کودک زیر ۱۸ سال ممکن است مرتکب شده باشد، باید کودکان به کانون اصلاح و تربیت منتقل شوند. چه در ایام بازداشت و چه در دوران محکومیت.
هیچ‌کدام از بازداشتگاه‌های پلیس، دستگاه امنیتی، اطلاعات سپاه، وزارت اطلاعات و بازداشتگاه‌های مواد مخدر، نمی‌توانند فرد زیر ۱۸ سال را نگهداری کنند. اگر چاره‌ای جز بازداشت کودک نباشد، حتی اگر در شهری کانون اصلاح تربیت نباشد نیز، باید به نزدیک‌ترین شهری که کانون اصلاح و تربیت دارد کودک را منتقل کنند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر