مهسا در پاریس؛ آن‌چه جهان را تکان داد

شاید این روزها و پس از قتل «مهسا امینی»، با هر ایرانی دور از وطنی که صحبت کنید، این پرسش را مطرح کنند که «چه می‌توانیم انجام دهیم؟»، پرسشی که ناامیدانه نیست، بلکه به دنبال پاسخی برای تاثیرگذاری بیشتر در تحولات ایران است. 

هنرمندان در این دو ماه اعتراضات سراسری در ایران، نقش ویژه‌ای در بلند کردن صدای مردم معترض داشته‌اند. برخی ترانه می‌سرایند و کنسرت برپا می‌کنند، برخی هم دستی به قلم‌مو دارند یا صدای ایران را با لنز دوربین به تصویر می‌کشند. مثل نمایشگاه «زن،‌ زندگی، آزادی» در پاریس؛ تلاشی برای کنار مردم ایران بودن. 

در این نمایشگاه که تا ۱۴ نوامبر در پاریس برپا خواهد بود، نقاشی‌های «مهسا دارانی»، «ناصر قاضی‌زاده»، «آژین احمد»‌ و عکس‌های «کیا ری» بر دیوارهای گالری هنری قرار گرفته‌اند. تصاویری از مهسا امینی، گیسوان زنانه و همه المان‌های مرتبط به زن، زندگی و آزادی.

کره زمین از مو و خون زنان ایران تکان خورد 

مهسا دارانی، هنرمند ساکن پاریس است که ۱۷ سال پیش ایران را ترک کرد. در آن زمان، علی‌رغم مخالفت مادرش، گیسوانش را بافت و برید. مادرش آن گیس بافته شده را همه این سال‌ها نگه داشته بود و وقتی سال گذشته مهسا از سفر به ایران بازمی‌گشت، آن را در چمدان‌اش با خود به پاریس آورد. گیسوانی که حالا بر اثر هنری او روی دیوار گالری، میان طرح خون بر ایران آویخته شده است. 

هفته‌های اول اعتراضات سراسری پس از قتل مهسا امینی بود که رسانه‌ها تصویر بدن زنی را منتشر کردند که در سنندج هدف شلیک تفنگ ساچمه‌ای قرار گرفته بود، پیکری عریان و مملو از ساچمه‌هایی سیاه. 

مهسا دارانی می‌گوید: «نام خودم هم مهسا است. عکس آن زن، موی خودم و این هم‌نامی در من تحولی ایجاد کرده بود. با خون نقشه ایران را کشیدم. در تمام خبرها دیدم که زنان در افغانستان، تاجیکستان، مراکش و کشورهای مختلف، جرات پیدا کردند و برای آزادی‌شان شروع به حرف زدن کردند. بسیاری از زنان بعد از این‌که دیدند زنان ایرانی که در خفقان هستند، به پا خاسته‌اند، جرات حرف زدن پیدا کردند. برای همین کره زمین را کشیدم که از خون و موی زن ایرانی تکان خورد.» 

این هنرمند ادامه می‌دهد که هنرمندان وظیفه دارند که خواسته مردم ایران را به گوش جهانیان برسانند. مثل خواست مردم از قدرت‌های جهان، که به جمهوری اسلامی فشار بیاورند تا به کشتار مردم ایران پایان دهد و وطن‌شان را رها کنند.

 

مهسا (ژینا) امینی، غیرممکن را ممکن کرد 

قدیمی‌های پاریس، «ناصر قاضی‌زاده» را به خوبی می‌شناسند؛ مردی که سال‌ها است با رنگ بر بوم، فریاد دادخواهی می‌کشد. ساعت ۸ صبح روزی بود که مهسا امینی به قتل رسید، ناصر قاضی‌زاده از خواب برخاسته بود و با خبر این قتل مواجه شد و ساعت‌ها گریست. 

او دست به قلم برد و پرتره‌ای از مهسا کشید و زیر آن نوشت: «ما کردها هیچ‌کس را نداریم.» 

اما به ناگهان انگار که جهان به دادخواهی خون مهسا امینی برخاست: «انگار انرژی گرفتم، لایک‌هایی که می‌فرستادند خوشحالم می‌کرد. پشت سر مهسا مردم ایران، و بعد زن‌ها در تمام دنیا جمع شدند. این من را به هیجان آورد.» 

ناصر قاضی‌زاده در این نمایشگاه چهار تابلو دارد. تابلوی اولی که مهسا را روی اسبی سوار کشیده است که پرچم «زن زندگی آزادی» را در هوا به اهتزاز درآورده است. مهسا امینی برای هنرمند، «گردآفرید» شاهنامه است: «ژینا همان گردآفرید است که نظم غیرمتعادل و ناعادلانه جهان را بر هم زد. این بزرگ‌ترین جنبش زنان برای آزادی در ایران و جهان بی‌سابقه است.» 

تابلوی دوم میان ۴۳ کبوتر سفید آزادی‌خواهی تحت حکومت جمهوری اسلامی، یک کبوتر قرمز را نشان می‌دهد که به گفته نقاش، جهان را به لرزه انداخت.
تابلوی سوم صورت ژینا، بوته‌ای از گل است. زنی که حالا فریاد آزادی، برابری‌، عدالت اجتماعی سر داده است. تابلوی چهارم اما کلاژی بین تخیل و واقعیت است: «این تصور غیرممکن بود که جریانی در ایران پیش بیاید که جهان تکان بخورد. هنر ممکن کردن غیرممکن‌ها است. در این جریان، غیرممکن ممکن شد.» 

 

ژینا سمبل بیدار شدن مردمان جهان است 

نامش آژین است. زن هنرمند کرد غیرایرانی که فارسی نمی‌داند و به فرانسوی از حس‌ خود نسبت به مهسا امینی می‌گوید. به باور او ژینا، سمبل بیدار شدن مردم جهان نسبت به مساله زنان و زنان کرد است: «من همیشه در نقاشی‌هایم از کانسپت زن استفاده می‌کنم، چون زیبا، قوی و سمبل زندگی است. من باور دارم ما مردمان جهان را بیدار کرده‌ایم. مساله، مساله ما و موهای‌مان است. آن‌چه در من اتفاق افتاد این حس آزادی بود. ما اگر همه‌چیز را هم داشته باشیم، بدون آزادی هیچ‌کاری نمی‌توانیم بکنیم، مثل کبوترها. آزادی مساله ما است.» 

 

آزادی ایران؛ سوژه‌ای روزمره 

به قول خودش از «گرگ‌های قدیمی پاریس میان هنرمندان ایرانی» است. «کیا ری» نام هنری او است و عکس‌هایش در این گالری به جنبش سبز در سال ۱۳۸۸ برمی‌گردد. همان زمان برای مقابله با حجاب اجباری، زنان را میان چادر در قاب دوربین تصویر کرده بود. کیا می‌گوید که آزادی ایران، سوژه‌ عکاسی روزمره‌های او است.

در قاب‌های کوچک و بزرگی که گرداگرد گالری وجود کبوتر، نوشته‌های «زن زندگی آزادی» در مکان‌های مختلف سربسته و عمومی به چشم می‌خورد: «مهسا رمز انقلاب شد چون قطره لبریز شدن صبر مردم ایران بود، که ما دولت و این رژیم مذهبی را نمی‌خواهیم. بلکه دولتی لاییک می‌خواهیم که دین از سیاست جدا باشد. زنان ایرانی این‌همه تحت فشار بوده‌اند، برای همین می‌گوییم انقلاب زنانه؛ چون زنان رهبری را به دست گرفته‌اند. ایران به دست همین زنان و مردان آزاد خواهد شد.» 

او می‌گوید که ایده نمایشگاه جمعی از او بود که فکر کرد اگر چند هنرمند کنار هم قرار بگیرند، صدای آن‌ها رساتر به مردم خواهد رسید. 

به گفته هنرمندان این نمایشگاه، هزینه فروش تابلوها و آثار هنری به خانواده‌های کشته‌های اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران، و همچنین صندوق اعتصابات خواهد رسید. این نمایشگاه تا ۱۴ نوامبر در پاریس برقرار است.