آیا ایران در بهداشت و درمان رتبه اول منطقه را دارد؟

«ابراهیم رئیسی»، رییس جمهوری ایران روز دوشنبه ۳۰ آبان ۱۴۰۱ با حضور در نشست مدیران ستادی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مدعی شد: «ایران در حوزه بهداشت و درمان رتبه اول منطقه و ۱۵ جهان را دارا است.» 

او در این نشست گفت: «کینه دشمنان از همین دستاوردهای عظیم ناشی شده است و قطعاً برای آن‌ها پذیرفتنی نیست که کشوری تحت تحریم، نه تنها ۹۵ درصد از داروهای مورد نیاز مردمش را تولید کند بلکه به صادرکننده دارو نیز تبدیل شود.»

ادعای قرار داشتن ایران در رتبه اول منطقه در حوزه بهداشت و درمان تنها ادعای رییس جمهوری ایران نیست، دکتر «بهرام عین‌اللهی»، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز روز چهارم آبان ۱۴۰۱ همین ادعا را مطرح کرده و گفته بود: «خوش‌بختانه تمام شاخص‌های نظام سلامت ایران به اذعان سازمان بهداشت جهانی، در منطقه با فاصله زیاد از سایرین، در رتبه اول قرار دارد.»

آیا ایران در حوزه بهداشت و درمان، رتبه اول منطقه را دارا است؟  «ایران‌وایر» در این گزارش می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد.

رتبه منطقه‌ای و جهانی ایران در حوزه بهداشت و درمان

یکی از موسسات بین‌المللی که سالانه وضعیت کشورها را در شاخص‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سلامت مورد سنجش قرار می‌دهد، موسسه «لگاتوم» (LEGATUM) است. 

این موسسه در ایندکس «شاخص رفاه لگاتوم» (THE LEGATUM PROSPERITY) سال ۲۰۲۱، ژاپن، سنگاپور، کره جنوبی، نروژ، تایوان، اسرائیل، چین، ایسلند، هلند، سوئد، مالتا، لوکزامبورگ، سوئیس، فنلاند و هنگ‌کنگ را به عنوان ۱۵ کشور برتر دنیا در حوزه سلامت معرفی کرده است.

موسسه لگاتوم (LEGATUM) این رتبه‌بندی را در حوزه سلامت، با در نظر گرفتن دسترسی شهروندان به خدمات درمانی، از جمله پزشک، تخت بیمارستانی، دارو، میزان ریسک‌های‌ حوزه سلامت مانند ریسک مرگ و میر و… ارایه داده است. 

این موسسه رتبه جهانی ایران را ۶۱ و پایین‌تر از هفت کشور منطقه خاورمیانه ارزیابی کرده است. براساس این گزارش، رتبه سلامت کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به این شرح است:

 

امید به زندگی

یکی از شاخص‌های مهم حوزه سلامت، شاخص «امید به زندگی» است. ایران در طول چهار دهه گذشته، در شاخص امید به زندگی پیشرفت داشته است ولی هنوز با تبدیل شدن به رتبه اول منطقه خاورمیانه فاصله دارد.

گزارش «بانک جهانی» از شاخص امید به زندگی در دنیا نشان می‌دهد که ایرانیان در نسبت با میانگین جهانی، چهار سال امید به زندگی بیشتری دارند. 

میانگین جهانی امید به زندگی در دنیا در سال ۲۰۲۰، معادل ۷۳ سال بوده ولی سن امید به زندگی در ایران ۷۷ سال برآورد شده است.

نمودار بالا نشان می‌دهد که امید به زندگی در ایران بین سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۹۱ پایین‌تر از میانگین جهانی بوده ولی الان بیش از ۲۰ سال است که سن امید به زندگی در ایران افزایش یافته و بالاتر از میانگین جهانی قرار دارد. ولی با این وجود، ایران رتبه اول منطقه را ندارد. 

در منطقه خاورمیانه، اسرائیل بالاترین سن امید به زندگی را با ۸۳ سال دارد. پس از آن، قطر با ۸۰ سال و امارات و عمان با ۷۸ سال در جایگاه بالاتری به نسبت ایران قرار گرفته‌اند. 

نمودار اینتراکتیو زیر سن امید به زندگی در چند کشور در منطقه خاورمیانه را نشان می‌دهد:

براساس گزارش بانک جهانی، سن امید به زندگی حداقل در ۶۱ کشور دنیا در سال ۲۰۲۰ بالاتر از سن امید به زندگی در ایران بوده است.

 

دسترسی به پزشک، پرستار 

سایر شاخص‌های نظام سلامت که توسط سازمان‌های بین‌المللی مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند نیز نشان می‌دهند که ایران در رتبه نخست منطقه قرار ندارد. 

«سازمان بهداشت جهانی» در سال ۲۰۱۹، در گزارشی به ارزیابی وضعیت سلامت و درمان در کشورهای منطقه شرق مدیترانه، از جمله ایران پرداخته است.

دسترسی به پزشک به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت یکی از این شاخص‌ها است که در نمودار زیر نشان می‌دهد ایران در میانه جدول قرار دارد و ایرانیان به نسبت لبنان، عربستان، امارات، کویت، لیبی، اردن، بحرین، فلسطین، قطر و عمان دسترسی کمتری به پزشک دارند:

در دسترسی ایرانیان به پرستار، وضعیت از دسترسی به پزشک هم بدتر است، به طوری که ایرانیان از شهروندان ۱۴ کشور منطقه شرق مدیترانه، دسترسی کمتری به پرستار دارند: 

در دسترسی به تخت بیمارستانی هم اوضاع ایران چندان بهتر نیست. طبق برآورد رسمی مرکز آمار ایران، در سال ۱۳۹۷ در ایران ۱۳۸هزار و ۱۱۷ تخت برای جمعیت ۸۲ میلیون نفری کشور داشته‌ایم؛ یعنی سرانه تخت بیمارستانی ایران ۱/۶۸ تخت به ازای هر هزار نفر جمعیت بوده است. 

عین‌اللهی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در روز سوم شهریور ۱۴۰۱ گفت در دولت سیزدهم، ۱۰ هزار تخت بیمارستانی به مجموع تخت‌های بیمارستانی کشور افزوده شده است؛ یعنی رشدی کمتر از ۱۰ درصد. این در حالی است که جمعیت ایران در چهار سال گذشته حدود سه میلیون نفر افزایش یافته است.

بنابراین، اگر سرانه تخت‌های بیمارستانی در ایران را ۱.۸ به ازای هر هزار نفر جمعیت در نظر بگیریم، باز به نسبت کشورهای منطقه، در رتبه برتر قرار نداریم. 

براساس گزارش سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه، سرانه تخت بیمارستانی در اسرائیل ۲.۹ و در ترکیه ۳.۰۱ برآورد شده است.

 

جمع‌بندی

ابراهیم رئیسی، رییس جمهوری ایران مدعی است: «ایران در حوزه بهداشت و درمان رتبه اول منطقه و ۱۵ جهان را دارا است.» این ادعا مورد تایید سازمان‌های بین‌المللی، از جمله سازمان بهداشت جهانی و بانک جهانی قرار ندارد.

براساس برآوردهای موسسه لگاتوم (LEGATUM)، رتبه ایران در حوزه بهداشت و درمان در سال ۲۰۲۱ در جهان ۶۱ و در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا ۱۸ بوده است. 

ایران در شاخص مهم سن امید به زندگی نیز در رتبه اول منطقه قرار ندارد. سن امید به زندگی در ایران ۷۷ سال برآورد شده است، حال آن که حداقل ۶۱ کشور جهان سن امید بالاتری دارند. 

در منطقه خاورمیانه اسرائیل با ۸۳ سال و پس از آن، قطر با ۸۰ سال، بالاترین سن امید به زندگی را دارند.

در شاخص‌های دسترسی به پزشک، دسترسی به پرستار و دسترسی به تخت بیمارستانی نیز ایران در رتبه اول خاورمیانه قرار ندارد.

بنابراین، «ایران‌وایر» به ادعای ابراهیم رئیسی، رییس جمهوری مبنی بر این که ایران در حوزه بهداشت و درمان رتبه اول منطقه و ۱۵ جهان را دارد، نشان «حقیقت ندارد» می‌دهد.

حقیقت ندارد: اظهار دروغ درباره یک واقعه مشخص تازه یا چیزی که قبلا عدم صحت آن اثبات نشده، با استفاده از واقعیات و مدارک موجود است.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره روش‌شناسی راستی‌آزمایی در «ایران‌وایر»، این‌جا را کلیک کنید.