«طالبان ادامه تحصیل زنان در دانشگاه را ممنوع کرد.»
۳۰آذر۱۴۰۱، این یک خط خبر، مثل آواری روی زندگی تعداد زیادی از دختران افغانستان که در دانشگاههای این کشور درس میخواندند، فرو ریخت.
این خبر در حالی منتشر شد که طالبان از زمان بازپسگیری قدرت در اولین اقدام، مدارس دخترانه را در برخی ولایتها تعطیل، و حق تحصیل و آموزش را از دختران سلب کرد.
زنان و دختران همچنین از رفتن به پارکها، کلوبهای ورزشی و حمامهای عمومی منع شدهاند؛ روشهایی برای حذف زنان افغانستان از جامعه.
شمار زیادی از فعالان حقوق زنان افغانستان در جایجای جهان، بعد از محدود کردن زنان این کشور در عرصههای مختلف اجتماعی، تلاش کردند از پتانسیلهای موجود برای آموزش دختران استفاده کنند.
«پریزاد سید»، دختر جوان دورگه ایرانی- افغانستانی است. پدرش از طوایف پشتون و مادرش اهل سیستانوبلوچستان ایران است. او که خود رنج بازماندن از تحصیل در دوران کودکی را کشیده، حالا با کمک خواهرش و تعدادی نیروی داوطلب، مدرسهای آنلاین برای آموزش دختران افغانستان راهاندازی کرده است. «ایرانوایر» در این گزارش، پای صحبت او و روایتش از راهاندازی این مدرسه نشسته است.
***
در پسزمینه پوسترهایی که عموما سیاه و سفید و برای تبلیغ انواع آموزشهایی که بهصورت مجازی در «مکتب مرضیه» به دختران افغانستانی ارائه میشود، چهره معصوم زن جوانی را میبینیم که دستهایش را مقابلش روی هم گذاشته، سرش را اندکی به چپ خم کرده و مستقیم به دوربین نگاه میکند. نامش مرضیه است. کسی که الهامبخش تاسیس این مکتب شده است.
پریزاد سید به «ایرانوایر» میگوید: «اسم مکتب را به یاد شهید راه دانش، "مرضیه احمدی" که در حمله انتحاری به آموزشگاه کاج در غرب کابل در آخرین جلسه امتحان آزمایشی کنکور کشته شد و آرزوهایش همراه با او دفن شدند، گذاشتم مرضیه. در وطن زیبای من، مرضیه و مرضیههای زیادی به جرم تحصیل کردن از حق زندگی محروم میشوند.»
برای رویای رو به خاموشی زنان افغانستان؛ ادامه تحصیل
زمانی که طالبان در سال ۲۰۲۱ قدرت را به دست گرفتند، اعلام کردند که تحصیل برای پسران و دختران بالاتر از کلاس ششم ابتدایی به حالت تعلیق در خواهد آمد، اما از سال ۲۰۲۲، از سر گرفته خواهد شد. طالبان اعلام کرده بود که به زمان نیاز دارد تا بازنگری اساسی برای حذف موضوعات غربی از کتابهای درسی و انعکاس آموزههای دینی و اسلامی در کتابها را انجام دهد. جز این، بهانه دیگری هم در کار بود؛ طالبان معتقد بود که یونیفرم و لباس مخصوصی باید برای دانشآموزان دختر در نظر گرفته شود.
مدتی بعد اما بهجای گشایش در وضعیت، کلاسهای درس دانشجویان دختر و پسر از هم جدا شد. بعد از آن اجازه تدریس اساتید مرد به دختران داده نشد و در نهایت در روزهای آخر پاییز امسال، حق ورود زنان به دانشگاه سلب شد.
پریزاد سید به «ایرانوایر» میگوید: «یکی از دوستانم پیش از ممنوعیت ادامه تحصیل دختران در دانشگاه به سختی در کنکور شرکت کرد. در منطقه هزارهنشینها زندگی میکرد و خیلی این اتفاق برایش خطر داشت. بعد از این همه رنج و قبولی در دانشگاه، پدرش گفت لازم نیست درس بخوانی. جلوی پدرش هم ایستاد و جنگید و سرخم نکرد. به سختی پدرش را راضی کرد، اما در نهایت طالبان در دانشگاهها را به روی دخترها بست. این دختر واقعا برای من انگیزه و الگو شد. با تمام محدودیتها جانش را گرفته بود کف دستش و بهصورت مخفیانه به کلاسی میرفت که مهارت بیاموزد و بتواند به استقلال مالی برسد. تلاشهای دوستم خیلی من را تحت تاثیر قرار داد و تصمیم گرفتم یک مدرسه آنلاین تاسیس کنم.»
نیروهای داوطلب؛ یاوران مکتب مرضیه
پریزاد سید، فعالیت مکتب مرضیه را با همکاری خواهر و دو تن از دوستانش آغاز کرده است. یک ماه بعد از آغاز به کار مکتب، خودشان هم باور نمیکردند بتوانند این همه دانشآموز مشتاق داشته باشند: «یک ماه از تاسیس مکتب گذشته بود و و ما دو هزار دانشآموز جذب کرده بودیم که همچنان دارند زیاد میشوند. الان پنجاه نیروی داوطلب با ما همکاری میکنند. اغلبشان عزیزانی از ایران هستند که مهارتهایشان را به دختران افغانستان آموزش میدهند.»
به گفته پریزاد سید، بعضی کلاسها بهصورت آنلاین برگزار میشود و برخی هم بهصورت آفلاین تهیه، و در اختیار دانشآموزان قرار میگیرد. او با اشاره به وضعیت نابسامان اینترنت و با توجه به اینکه اغلب دختران دانشآموز در افغانستان و ایران در این کلاسها شرکت میکنند، میگوید: «برای راحتی کار، کلاسهای آنلاین را در پلتفرمهایی که فیلترشکن لازم ندارند، برگزار میکنیم مثل گوگل میت. در این پلتفورمها امکان ضبط کلاس هم هست که فایل ضبط شده را در اختیار کسانی که امکان حضور آنلاین ندارند میگذاریم.»
پریزاد سید و همکارانش، مهارتهای مختلفی را به داوطلبان مکتب آموزش میدهند. از دورههای طراحی و نقاشی، تا فیلمبرداری با موبایل. او به «ایرانوایر» میگوید: «آموزش زبانهای مختلف خارجی در سطوح مختلف خیلی متقاضی دارد. اغلب داوطلبان دخترانی هستند که میخواهند مهارتی بیاموزند و بعد، از طریق آن بتوانند به درآمدزایی و استقلال مالی برسند. دورههایی مثل خیاطی، طراحی لباس، عکاسی، نقاشی، طراحی سایت کامپیوتر، برنامه نویسی، طراحی پارچه و موسیقی.»
رنج دختران دانشآموز در افغانستان تنها فقر نیست
پریزاد سید وقتی از رنج دختران افغانستان حرف میزند، صدایش میلرزد. دانشآموزانش از کابل و هرات و سمنگان، تا تهران و قم و اصفهان از دردها و رنجهایشان با او درد دل میکنند: « باور کنید رنج آنها تنها فقر نیست. بخشی از مشکلشان قطعا مالی است، اما بیش از آن، از افکار پوسیده که هر کاری را برای زن ننگ میداند رنج میبرند. دانشآموزی دارم که میگوید خانوادهاش اگر از حضورش در این کلاسها مطلع شوند،معلوم نیست چه سرنوشتی خواهد داشت. بعضی از دخترها میگویند ما میتوانیم کار کنیم -هر کاری که بتوانیم، از کارگری تا تمیزکاری و خرج خودمان را دربیاوریم، اما خانوادهها اجازه نمیدهند- همزمان هم، برای اینکه خرج آنها را میدهند، برای ازدواج تحت فشارشان میگذارند. خیلیها را میشناسم که به زور با مردان مسنی که همسنوسال پدرانشان بودند ازدواج کردند، فقط چون اجازه نداشتند از نظر مالی مستقل شوند.»
دختران افغانستان، ستمدیدهترین دختران جهان هستند
پریزاد سید، رنج زن افغانستان مهاجر را خیلی خوب درک میکند. او در ایران به دنیا آمده، اما نه آنچنان که باید در سرزمین پدریاش پذیرفته شده، نه در دیار مادری. او میگوید: «خیلی سخت و عجیب است بهعنوان انسان مهاجر به دنیا بیایی. در ایران من را بهخاطر هویت پدرم ایرانی نمیدانستند و بهخاطر تفاوتهای زبانی و فرهنگی در افغانستان، افغان نمیدانستند. من بهدلیل محروم بودن از تحصیل در کودکی سالهای زیادی را با رنج و درد گذراندم. خاطرم هست کودک بودم، ولی چون نمیتوانستم به مدرسه بروم، در روزهایی که مدرسهها باز بود از خانه بیرون نمیرفتم، چون خجالت میکشیدم کسی بداند من مدرسه نمیروم. برای همین رنج دختر افغانستانی که این روزها از جور طالب و جهل خانواده حق تحصیل ندارد و در هجده سالگی موهای سرش به تمامی سفید شده را خوب میفهمم.»
برای دانشآموزها، برای آینده
موسس مکتب مرضیه میگوید همه تلاش او و همکارانش این است که نه تنها به دختران محروم از تحصیل افغانستانی در هر کجا که هستند کمک کند، بلکه با پذیرفتن دانشآموزان پسر نیز بر شیوه تفکر آنها تاثیر بگذارد: «دلیل ثبتنام شاگردان پسر این است که مدارسی شبیه به مدرسه ما، موجب آگاهی میشوند. در فضای بسته و مردسالار افغانستان ما به دنبال ایجاد تحول در تفکرات آنها هستیم. پسرها وقتی میآیند فضای کلاسها را میبینند، متوجه میشوند سختگیریهایی که نسبت به خواهرانشان میکنند بیمورد است. خیلی از دخترها میگویند در خانه ما حرف برادرم، حرف پدر و مادرمان است. من تاثیر حضور کلاسها را روی این بچهها میبینم و با این روش، به بهبود شرایط دختران و زنان افغانستانی امیدوار میشوم.»
ثبت نظر
من بعنوان یک مرد میانسال ایرانی شرمنده تمام مهربانوهای افغانستانی وایرانی هستم که نتوانستم تابحال قدمی برای بهترزیستن این عزیزان بردارم وقتی داستان زندگی ورویاهای پریزاد نازنینو میخوندم پاهام سست شد واشکم دراومد نمیدونم چی بگم نه کاری از دستم برمیاد نه زورم میرسه که کاری کنم ولی فقط موندم که خداوندعادل این وسط کجا خوا بش برده پس کی قراره عدلش رو نشون بده نمیدونم در آخر بنده میخوام بگم از دوستانی که درشبکه های اجتماعی فعال وتجربه دارن راهنمایی کنن لطفا بنده نوازنده ساز سه تار هستم ولی زیاد نمیدونم چه طور میتونم یه قدمی بردارم اگر کسی درد دل منو خوند ومیدونه من چه باید بکنم لطفأ منو راهنمایی بکنه دوست دارم اگر حتی یکنفر از دختران عزیزم اگردوست داره ساز یاد بگیره من بتونم انجام وظیفه کنم وبا جان ودل هرچه که درطول سی سال نوازندگی وکلاسهای مختلف تجربه به دست آوردم رو باعشق دراختیارش بگذارم. به امید روزی که به دست خودشما عزیزان ریشه جهل در همه جای جهان کنده بشه 🙏😔 ... بیشتر