شعار نویسی روی موتور؛ بازداشت، آزار و ضرب و شتم جوان تهرانی

«اشکان سعادتی»، ۲۸ ساله، روز ۲۴ مهر ۱۴۰۱ حین رانندگی با موتورش که روی آن با ماژیک نوشته بود «مهسا امینی» و «برای آزادی»، بازداشت شد.

او در مدتی که در پلیس امنیت و سلول انفرادی در زندان «اوین» بود، مورد ضرب و شتم، تهدید و شکنجه روانی قرار گرفت. 

اشکان تحت فشار بود تا بگوید از شبکه‌های تلویزیونی خارج از کشور پول گرفته و اطلاعات داده است. 

او ۱۱ آذر، بعد از حدود ۵۰ روز حبس، با وثیقه ۸۰۰ میلیون تومانی از زندان آزاد شد و شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران این جوان را به پنج سال حبس تعزیری و دو سال تبعید و چندین نوع محدودیت‌ اجتماعی و دیجیتال محکوم کرده است.

این گزارش، روایت تهدید، آزار و رنج اشکان سعادتی در بازداشت است. «ایران‌وایر» برای نوشتن این گزارش، مدارکی را به‌دست آورده و با یک فرد آگاه نیز گفت‌وگو کرده است.

 

داشت از میدان رد می‌شد که ریختند سرش

«اشکان سعادتی» روی موتورش شعار نوشته بود «برای آزادی» و «مهسا امینی». او با ماژیک زرد نام چند کشته شده اعتراضات مردم ایران را که پس از مرگ «ژینا (مهسا) امینی» در زمان بازداشت در «گشت ارشاد» آغاز شد را هم اضافه کرده بود.

۲۴ مهر، وقتی داشت دنبال مادرش می‌رفت تا او را از محل کارش به خانه ببرد، چند مامور امنیتی و تعدادی پلیس دور میدان «ولی‌عصر» تهران بی‌توجه به‌خطری که می‌توانست جان او و بقیه عابران را تهدید کند، بر سر او حمله کردند. اشکان بازداشت و به مقر پلیس امنیت، پایگاه۳ میدان «نیلوفر» تهران منتقل شد.

آزار روانی، چک، لگد و فشار برای اعتراف علیه خود

در همان ساعات اولیه، ماموران پلیس امنیت رمز گوشی‌ او را با تهدید گرفته و درباره تک‌تک فعالیت‌هایش در اینستاگرام بازجویی کرده بودند.

یکی دو ویدیو که او در جریان اعتراضات تا آن روز برای تلویزیون «من‌وتو» فرستاده، به‌عنوان دلیلی برای ضرب و شتم او با چک و لگد شده بود.

فرد مطلعی که با «ایران‌وایر» گفت‌وگو کرده است، می‌گوید اشکان از همان ابتدا، هم از این‌که ویدیوها را فرستاده و هم از شعارنویسی روی موتورش دفاع کرده بود. 

بنا به گفته این منبع، وقتی بازجوها از او پرسیده بودند که چرا روی موتورش شعار نوشته، جواب داده بود: «مگر نوشتن نام کسی روی موتورم خلاف است؟ اگر خلاف است، باید آن‌هایی که در محرم روی ماشین‌های‌شان می‌نویسند را هم بگیرید.»

به گفته این فرد آگاه، مقاومت این جوان و حاضرجوابی باعث شده بود که ضرب و شتم او شدت بیشتری بگیرد. 

مامورانی که اشکان را تحت خشونت قرار داده بودند، هم‌زمان هم او را تهدید می‌کردند که دارد به «مقدسات» توهین می‌کند.

استفاده از زور و خشونت به‌ عنوان روشی برای سرکوب و کنترل بر گفته‌ها و رفتارهای افراد بازداشت‌ شده، الگویی تکرار شونده در روند بازجویی‌های ماموران امنیتی، هم در داخل بازداشتگاه رسمی حکومت و هم در بازداشتگاه‌های غیررسمی است. تاکنون چندین نفر از نزدیکان افرادی که بازداشت شده بودند، به این رویه فراقانونی در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» شهادت داده‌اند. 

پس از آن، اشکان به پایگاه عملیات مرکزی پلیس امنیت تهران در محله «گیشا» تهران منتقل و از آن‌جا هم حدود چند ساعت بعد به زندان «اوین» فرستاده شده بود.

فرد مطلعی که با «ایران‌وایر» گفت‌وگو کرده است، درباره آزار و اذیت‌های بازجوها در زمان بازجویی می‌گوید: «سه مامور از او بازجویی می‌کردند که رفتارشان تهدیدآمیز بوده است. یک نفر مدام کنار گوش او راه می‌رفته است. تصور کنید چند ساعت زیر بازجویی باشی و یکی هم کنار گوش شما راه برود تا کلافه‌ات کند. شکنجه‌هایش روانی بوده‌اند؛ مثلا می‌گفته‌اند ۲۰ سال زندان به تو می‌دهیم و پدرت را در می‌آوریم. می‌گفته‌اند مادرت سکته کرده و در بیمارستان است، اگر همکاری نکنی، می‌گوییم ماموران‌مان نگذارند درمان شود. مادرش بیماری قلبی دارد و اشکان هم خیلی به او وابسته است.»

جلوگیری شعبه یک دادسرای اوین از اجرای قرار وثیقه

روز ۲۵ مهر که اشکان از مقر پلیس امنیت به دادسرای اوین برده شده بود، تنها نبود. همراه او چندین جوان معترض دیگر نیز که بازداشت شده بودند، به دادسرای «مقدس» اوین برده می‌شوند تا تفهیم اتهام شوند.

به گفته منبع مطلع «ایران‌وایر»، قاضی کشیک اصلا اشکان و دیگران را نمی‌بیند و ماموران چند برگه از پیش تایپ و امضا شده را برای او و سایرین می‌برند تا امضا کنند. اتهام تفهیم شده، «اجتماع و تبانی به قصد برهم زدن امنیت داخلی- خارجی» بوده است؛ اتهامی که به نظر می‌رسد دستگاه قضایی جمهوری اسلامی در بیشتر پرونده‌های بازداشت معترضان به آن متوسل شده است.

اما یکی دیگر از برگه‌ها، برگه عدم توانایی پرداخت وثیقه بوده است. در آن برگه، متنی از پیش تایپ شده و از زبان بازداشتی‌ها نوشته شده بوده است که توانایی پرداخت وثیقه تعیین شده را ندارند.

با این‌وجود، اشکان به ماموران می‌گوید که می‌تواند وثیقه ۱۰۰ میلیون تومانی را تامین کند اما آن‌ها می‌گویند امکان ندارد و باید برگه را امضا کند و به زندان برود.

اشکان به زندان اوین، بند ۲۴۱ که تحت نظر قوه قضاییه است، منتقل می‌شود و سه روز را در سلول انفرادی و تحت بازجویی‌های چند ساعته می‌گذراند. پس از آن، او را به زندان تهران بزرگ (فشافویه) منتقل می‌کنند.

برگزاری دادگاه و محدودیت‌هایی دشوارتر از زندان

اشکان سعادتی بعد از اتمام بازجویی‌های سه روزه، در ۲۸ مهرماه به زندان تهران بزرگ منتقل می‌شود. او مدتی را در بلاتکلیفی می‌ماند تا سرانجام پرونده‌اش ابتدا به شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران و بعد از آن به شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب به ریاست «ایمان افشاری»، قاضی که به دادن احکام نامتعارف و تحقیرآمیزی چون رونویسی از کتاب‌های ایدئولوژیک معروف است، ارسال می‌شود.

منبع مطلع «ایران‌وایر» می‌گوید اشکان یک بار سعادتی را می‌بیند و در آن جلسه، سعادتی تلاش داشته سناریوی خود را که گرفتن پول از شبکه‌های خارجی بوده است، بر او تحمیل کند: «افشار گفته بود چه‌قدر پول می‌گرفتی؟ یعنی بابت ویدیوهایی که برای تلویزیون من‌وتو فرستاده‌ای، پول گرفته‌ای. اشکان هم گفته بود نه، ویدیوی خودم بوده و چهره‌ام هم معلوم نبوده است. (به اشکان) گفته بود تو شدی اطلاعات‌بده زندان اوین؟ گفته بود شما باعث می‌شوید بچه‌های دیگر تحریک شوند و بزنند جوانان را بکشند. انگار قاضی یک سناریو داشته و می‌خواسته است داستانش را به او ببندد.»

بر اساس مدارکی که «ایران‌وایر» بررسی کرده، اتهام‌های این شهروند ۲۸ ساله، اجتماع و تبانی به قصد برهم‌زدن امنیت داخلی-خارجی و «فعالیت تبلیغی علیه نظام» بوده‌اند. 

حکمی که ایمان افشاری برای اشکان صادر کرده نیز پنج سال حبس تعزیری، دو سال تبعید به شهرستان قصرقند در استان سیستان و بلوچستان، دو سال ممنوعیت از رانندگی و دو سال ممنوع از خروج از کشور، دو سال ممنوعیت از داشتن ابزار هوشمند و تلفن همراه، تهیه ۸۰ صفحه پژوهش‌نامه درباره امنیت جمهوری اسلامی و رونویسی از کتاب «۱۹ پله الهی به سوی آرامش» است.

فرد مطلعی که با «ایران‌وایر» گفت‌وگو کرده است، می‌گوید هم‌زمان با آزادی صدها نفر از بازداشتی‌های اعتراضات در اواخر بهمن‌، اشکان نیز احضار و ناچار به امضای تعهدنامه برای «عفو» شده است. 

در تعهدنامه او نیز ذکر شده بود که اگر دوباره به اعتراض دست بزند، به «اشد مجازات» محکوم خواهد شد.

با این وجود، او مدت‌ها با توهین و تحقیری که حکم دادگاه درباره رونویسی از یک کتاب ایدئولوژیک روبه‌رو بوده است و نگرانی از بازگشت محرومیت‌های اجتماعی ذکر شده در حکمش، روزگار می‌گذراند.

می‌گوید: «اشکان می‌خواست در دانشگاه آزاد در رشته حقوق‌ ثبت‌نام کند. همیشه عاشق وکالت بود و بالاخره می‌خواست این‌ کار را بکند که بازداشت شد. بعد از آزادی رفته بود ثبت‌نام کند که دانشگاه اعلام کرد چون بابت بازداشت سوء‌پیشینه دارد، نمی‌تواند در این رشته درس بخواند.»

محرومیت از تحصیل، احکام تنبیهی، منع از ورود به دانشگاه و اخراج از جمله مجازات‌هایی بوده‌اند که نظام قضایی و امنیتی در همکاری با وزارت علوم در ماه‌های اخیر از آن استفاده کرده است. 

پیش‌تر «ایران‌وایر» در گزارشی درباره «شکیبا هوشیار»، دانشجوی جوانی که فقط چند واحد به اتمام درسش و فارغ‌التحصیلی او مانده بود ولی به دلیل بازداشت و صدور حکم تعلیق از تحصیل، در بلاتکلیفی مانده، نوشته است.