در میانه دوره ریاست جمهوری «جو بایدن»، مشاور امنیت ملی او، «جیک سالیوان» در یک سخنرانی در «انستیتو واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک» گزارشی از سیاست‌های خاورمیانه‌ای ایالات متحده، از جمله راهبرد مهار برنامه اتمی جمهوری اسلامی در نبود توافق هسته‌ای «برجام» داد.
در این سخنرانی که روز ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۲ منتشر شد، سالیوان گفت سیاست امریکا در دو سال گذشته در خاورمیانه بازدارندگی، یکپارچگی و مشارکت بوده است و از جمله درباره ایران نکات جالبی دارد.
***
«جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی رییس جمهوری امریکا گفته است جهان در یک شرایط سرنوشت‌سازی است و نتایج سیاست‌های امروزی ایالات متحده خود را در یک دهه آینده نشان می‌دهند؛ وضعیت همکاری و رقابت امریکا با چین و روابط با کشورهای خاورمیانه و اعراب خلیج فارس، بحران دامنه‌دار و قدیمی اسراییل و فلسطینی‌ها که وارد مراحل تازه‌تری شده، آینده یمن و البته برنامه اتمی جمهوری اسلامی ایران که تمایل به نظامی شدن را دیگر پنهان هم نمی‌کند.
سالیوان در سخنرانی اخیر خود در «انستیتو واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک» به وضوح گفته است امریکا در این دو سال گذشته سیاست بازدارندگی در برابر دولت‌هایی هم‌چون جمهوری اسلامی ایران را دنبال کرده و هم‌زمان با تقویت روابط خود با کشورهای منطقه، آن‌ها را در شکل دادن به آینده منطقه مشارکت داده و با حمایت از اسراییل که دفاع از آن را «سیاست آهنین» ایالات متحده می‌خواند، درصدد یکپارچه کردن منطقه بر اساس «پیمان ابراهیم» است که در زمان ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» پایه‌ریزی شد: «ما قفل حریم هوایی عربستان و عمان را برای پروازهای غیرنظامی از مبدا و مقصد اسراییل و آسیا باز کرده‌ایم و این یک قدم در مسیر به سمت چیزی است که امیدواریم به عادی‌سازی کامل بین اسراییل و عربستان سعودی منجر شود.»
در ادامه همین سیاست امریکا است که می‌گوید در نبود توافق هسته‌ای برجام که نظارت کافی بر برنامه اتمی جمهوری اسلامی داشته و میزان ذخایر اورانیوم و زیرساخت‌های اتمی آن را محدود نگه دارد، مدام این پیام را به مقام‌های تهران داده است که دست‌یابی جمهوری اسلامی به سلاح اتمی را تحمل نخواهد کرد.
در همین سخنرانی، سولیوان جمله‌ای بسیار مهم گفته که آثار آن به قول خودش ممکن است در چند سال آینده بیشتر نمایان شود: «ما همچنین که در حال تعامل دیپلماتیک با ایران در رابطه با برنامه هسته‌ای این کشور هستیم، معتقدیم که ترک توافق (برجام در زمان ترامپ) بدون هیچ چیز جایگزین آن، اشتباهی تاسف‌بار بود. اما ما برای ایران روشن کرده‌ایم که هرگز نمی‌توان اجازه داد به سلاح هسته‌ای دست یابد. همانطور که رییس‌جمهوری بایدن بارها تاکید کرده است، اقدامات لازم را برای تداوم این سیاست انجام خواهد داد که از جمله آن، به رسمیت شناختن آزادی عمل اسراییل است.»
آزادی عمل اسراییل به این معنا است که در صورت اقدام جمهوری اسلامی ایران برای دست‌یابی به سلاح اتمی، ایالات متحده مانع اسراییل برای هر اقدامی در برابر ایران نخواهد شد. منظور از آن، در بدترین حالت، پشتیبانی از حمله نظامی از سوی اسراییل است؛ اقدامی که رهبران این کشور بارها آن را به زبان آورده و حتی گفته بودند که احیای توافق برجام هم مانع از اقدام احتمالی اسراییل در صورت احساس خطر از جمهوری اسلامی نخواهد بود.
حالا امریکا به صراحت روشن کرده که حمایت از اقدام نظامی اسراییل یکی از ابزارهای بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران از رسیدن به سلاح اتمی است.
جیک سالیوان در زمانی که جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده به میزبانی عمان وارد مذاکرات پنهانی اتمی شده بودند، مشاور امنیت ملی جو بایدن بود. بایدن در آن زمان معاون اول «باراک اوباما»، رییس جمهوری وقت ایالات متحده بود. او این سمت را در دولت بایدن حفظ کرد و از اولین کسانی بود که حتی در دوره رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری، وعده داده بود که اگر بایدن برنده شود، امریکا متمایل به بازگشت به برجام است.
با وجود انگیزه بالای دولت امریکا برای رسیدن به توافق احیای برجام، جمهوری اسلامی دو سال وارد مذاکرات بی‌ثمر شد که جز بالا بردن سطح کنترل شده‌ای از تنش با امریکا و اروپا و واگذاری امتیازهایی به چین و خصوصا روسیه، هیچ نتیجه دیگری نداشته است.
سالیوان گفته است حمایت از اقدام احتمالی اسراییل در برابر بخشی از سیاست بازدارندگی مقابل جمهوری اسلامی بوده اما کمک به یکپارچگی و مشارکت کشورهای منطقه بخش دیگری از این سیاست بوده و خواهد بود. حمایت از برقراری مجدد روابط بین ایران و عربستان بخشی از همین سیاست بوده است.
بر خلاف آن‌چه در رسانه‌ها، از جمله رسانه‌های حکومتی ایران درباره از سرگیری روابط با عربستان گفته می‌شد که امریکا از شوکه و ناخرسند شدن، سالیوان در سخنرانی خود گفته است: «حتی دیپلماسی اخیر بین عربستان سعودی و ایران که ما در تمام مسیر، از بغداد تا عمان و در نهایت تا رسیدن به توافق، در تماس نزدیک با سعودی‌ها بوده‌ایم هم در راستای جهت‌گیری و روند اساسی تنش‌زدایی است. ما حتی در حالی که از طریق تحریم‌ها و ابزارهای دیگر بر ایران فشار می‌آوریم، از این دیپلماسی حمایت و تشویق کرده‌ایم.»d
سالیوان خطاب به حضار که از سیاست‌سازان امریکایی در خاورمیانه هستند، گفته است: «برخی از شما از ناوگان پنجم نیروی دریایی در بحرین بازدید و این تلاش را از نزدیک مشاهده کرده‌اید، از جمله گروه ضرب ۵۹ که از هوش مصنوعی به روش‌هایی استفاده می‌کند که واقعاً برای ایمن‌سازی آبراه‌های حیاتی منطقه سودمند است و وضعیت آن قبلا واقعا نگران‌کننده بوده است. ما در حال ایجاد اتصالات جدید انرژی و برق از طریق عراق، خلیج فارس و اردن هستیم و بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری بین‌المللی در زیرساخت‌های انرژی عراق در سال‌های اخیر را تشویق می‌کنیم.»
این وعده نشان می‌دهد عراق در سال‌های آینده از واردات انرژی از ایران بی‌نیاز می‌شود؛ جایی که جمهوری اسلامی بر اساس نیاز عراق، از تحریم‌های ایالات متحده معافیت گرفته و درآمد اندکی ارزی برای خود ایجاد کرده است.
موفقیت‌های دولت بایدن در دو سال اخیر در خاورمیانه از زبان مشاور امنیت ملی او عبارتند از: معامله مرزی تاریخی بین اسراییل و لبنان - اولین تفاهم بین این دو کشور در تاریخ اسرائیل و آتش‌بس ۱۴ ماهه در یمن، طولانی‌ترین دوره آرامش نسبی در آن‌جا از زمان شروع جنگ تقریباً یک دهه پیش، نزدیکی میان ترکیه و امارات، ترکیه و اسراییل، قطر و بحرین، امارات و قطر- رقابت‌هایی که منطقه خاورمیانه را برای سال‌های متمادی قطبی کرده و اکنون با دیپلماسی و منافع متقابل به همکاری تبدیل شده است و البته خنثی کردن نسبی حملات و بی‌ثبات‌سازی‌های ایران.
حمله به اهداف مورد حمایت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مرز سوریه و عراق از اولین اقدامات دولت بایدن در دوره ریاست جمهوری او بود. سالیوان گفته است: «ما اکنون حداقل در حال حاضر شاهد کاهش تهدیدات علیه پرسنل خود در سوریه بوده‌ایم اما در صورتی که ایران یا هر دشمنی پرسنل ما را در سوریه یا عراق یا هر جای دیگر تهدید کند، حاضر و آماده پاسخگویی هستیم.»
سالیوان از برنامه حمله قریب‌الوقوع جمهوری اسلامی به عربستان در پاییز گذشته و در اوج اعتراضات داخل ایران خبر داده و گفته است: «ما همچنین با شرکای خود برای به اشتراک گذاشتن هشدارها درباره تهدیدات قریب‌الوقوع، مانند نوامبر گذشته، زمانی که ایران برای حمله به عربستان سعودی آماده می‌شد، همکاری کرده‌ایم. با همکاری نزدیک امنیتی بین عربستان سعودی و ایالات متحده، آن حمله رخ نداد. نمونه‌هایی از این همکاری در سراسر خاورمیانه گسترش می‌یابد. اوایل امسال در شرق مدیترانه، امریکا و اسراییل بزرگ‌ترین رزمایش نظامی مشترک تاریخ دو کشورمان را برگزار کردند. شکی نیست که ما فقط حرف نمی‌زنیم، عمل می‌کنیم.»
سخنرانی سالیوان چشم‌انداز دو سال آینده‌ای که از زمان ریاست جمهوری بایدن باقی مانده است را نشان می‌دهد: «ما در سال‌های اولیه یک دهه سرنوشت‌ساز هستیم - که شاید از زمان پایان جنگ جهانی دوم وجود نداشته - جایی که شرایط رقابت با قدرت‌های بزرگ تعیین می‌شود... به بیان ساده، تصمیماتی که ما در دو، سه، چهار سال آینده می‌گیریم، در دو، سه، چهار دهه آینده بازتاب خواهد داشت... بنابراین تحت رهبری رییس جمهوری، ما از این لحظه برای کمک به تنظیم قوانین، شکل دادن به محیط استراتژیک و پیشبرد ارزش‌ها و هنجارهایی استفاده می‌کنیم که دنیایی را که می‌خواهیم در آن زندگی کنیم، تعریف می‌کند.»
در سخنرانی سالیوان، هرکدام از دولت‌ها و کشورهای منطقه خاورمیانه نقشی فعال از تعاملات اقتصادی و سیاسی و کمک به امنیت منطقه دارند که کمک به صفر شدن تولید کربن گازهای گل‌خانه‌ای هم بخشی از آن است. جز ایران که تحت حکومت جمهوری اسلامی، سیاست محوری ایالات متحده در برابر آن بازدارندگی و البته یکپارچگی و مشارکت دیگر دولت‌ها مقابل سیاست‌های مخرب آن است.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر