close button
آیا می‌خواهید به نسخه سبک ایران‌وایر بروید؟
به نظر می‌رسد برای بارگذاری محتوای این صفحه مشکل دارید. برای رفع آن به نسخه سبک ایران‌وایر بروید.
گزارش

روزانه های جشنواره کن- چهار

۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۶
محمد عبدی
خواندن در ۴ دقیقه
روزانه های جشنواره کن- چهار
روزانه های جشنواره کن- چهار

فیلم تازه رسول اف؛ یکی در برابر جمع

تمایل اخیر محمد رسول اف به پرداخت مستقیم به سوژه های اجتماعی/ سیاسی با تند و تیزی آشکار- که به نظر می رسد نوعی لجبازی فیلمسازی است که سیستم مشکلاتی برایش بوجود آورد- این بار به فیلم جسورانه دیگری به نام لرد (به معنای درد؛ ته مانده شراب یا مایعات) منجر شده که در یک داستان کلاسیک- مبتنی بر قصه ای درباره یک شرکت بزرگ زمین خوار فاسد که می خواهد زمین یک مرد مستقلی را به هر قیمتی به دست بیاورد- به لایه های مختلف فساد در ایران و محدودیت های مختلفی که شهروندان در زمینه های مذهبی و سیاسی دارند می پردازد و ابایی ندارد که تیغ تند انتقادش را به سوی مراکز مختلف دولتی و رسمی نشانه بگیرد.

مضمون "یکی در برابر جمع"، داستان اصلی را شکل می دهد. با یک مرد جوان سرسخت روبرو هستیم که خیلی زود می فهمیم به دلایل سیاسی از دانشگاه اخراج شده و حالا سعی دارد با خانواده اش در روستایی در شمال، زندگی متفاوت و بی دردسری را تجربه کند، اما فیلم به طرز روشنی طلب آرامش در کشوری با این ساختار را امکان ناپذیر تلقی می کند و وضعیت یک فعال سیاسی و یک  پرورش دهنده ماهی در یک روستای شمال را در نهایت به سرنوشتی مشترک پیوند می زند.

فیلم به مانند زنجیری محدودیت های سیاسی را به مشکلات زندگی این مرد تعمیم می دهد. در واقع سیستمی که مرد مجبور می شود در برابرش بایستد، زائیده روشن سیاستی است که آزادی های سیاسی/ اجتماعی را تاب نمی آورد. در نتیجه پرداختن به مساله دختر بهائی ای که از مدرسه اخراج می شود ( بدون نام بردن از بهائیت؛ اما با اشاره های آشکار) و بعد خودکشی می کند و همان رئیس پاسگاه (بخشی از دایره فسادی که در طول فیلم می بینیم) خود شخصاً از دفن شدن یک "نامسلمان" در قبرستان مسلمانان جلوگیری می کند، همه و همه زنجیره ای است واحد که هر کس بیرون از این دایره قدرت و مال اندوزی نامشروع را زیر پایش له می کند.

فیلم در حین ادای دین روشن به آندره ی تارکوفسکی (به ویژه صحنه آتش گرفتن خانه که وام گرفته از آخرین و درخشان ترین ساخته تارکوفسکی است: «ایثار») و البته بهرام بیضائی (صحنه تاراندن پرنده ها که یادآور صحنه ای است از «باشو، غریبه ی کوچک») ، از نظر مضمون، فیلم درخشان «لویاتان» ساخته آندره زیاگینستف را به یاد می آورد: مردی که در برابر فساد نهادینه شده له می شود و سقوط می کند. اما این دو فیلم از نظر پایان و نتیجه گیری متفاوت اند: در فیلم رسول اف شخصیت اصلی (رضا) رفته رفته می فهمد که برای زنده ماندن مجبور است خود به بخشی از این فساد سازمان یافته بدل شود.

دو دیالوگ کلیدی در فیلم وجود دارد که مضمون آن را بسط می دهد: «تو این مملکت یا باید ظالم باشی یا مظلوم» و دیالوگ دوم اشاره مستقیمی است به این که آدم ها رفته رفته یاد می گیرند که خود به بخشی از این فساد بدل می شوند:«همه یاد می گیرند؛ بعضی ها زود، بعضی ها دیرتر.»

روایت ذره ذره این سقوط با شیوه ای فرمالیستی پیش می رود. علاقه رسول اف به نماهای ثابت - پس از یک وقفه در «دست نوشته ها نمی سوزند»- باز به چشم می آید و این بار نوعی خست در داستان گویی و روایت دیده می شود: فیلمساز بسیاری از بخش های روایت اش را به شکل غیر مستقیم با تماشاگرش در میان می گذارد و در واقع نیازی به تاکید بر آنها نمی بیند. در واقع برش ها یا صحنه هایی از میانه داستان حذف شده و مثلاً وقتی رضا عباس را در زندان می کشد، تماشاگر تنها از طریق صحنه ها و دیالوگ های غیر مستقیم می فهمد که چه اتفاقی افتاده است.

این شیوه بیان، نوعی فاصله گذاری را منجر شده که اگر چه در فضاسازی موفق عمل می کند اما در بازی گیری چندان موفق نیست. به نظر می رسد رسول اف به عمد بازی های سردی را از بازیگرانش ثبت کرده، اما چهره های بی احساس آنها گاه از حد فراتر می رود و مزاحم است و به نظر می رسد تلاش آنها برای بازی نکردن، برعکس به اغراق آمیز بازی کردن شان منجر شده و مهمترین مشکل فیلم را رقم می زند.

اما علاقه رسول اف به سکوت نتیجه اش تصاویری است به شدت استتیک که در عین ثبت تلخی فضا، بسیار زیبا به نظر می رسند. نداشتن عجله در روایت و دادن اطلاعات به تماشاگر، فضای سردی را خلق می کند که با رنگ های تیره و نور کم، موکد می شود و رفته رفته چشم تماشاگر به فضایی عادت می کند که طبیعی نیست، اما در لایه های مختلف فساد نهادینه شده(که از شرکت زمین خوار به پاسگاه کلانتری و از کلانتری به دادگاه می رسد و از آنجا لابد به راس هرم قدرت) همه این فضای افسرده و سرد بسیار طبیعی جلوه می کند. در واقع ما هم به مانند شخصیت اصلی به فساد درون تصاویر عادت می کنیم و ناخودآگاه می پذیریمش.

روزانه های جشنواره کن- سه

روزانه های جشنواره کن- دو

روزانه های جشنواره کن- یک

ثبت نظر

گزارش

حسن روحانی رئیس جمهور ایران باقی ماند

۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۶
ایران وایر
خواندن در ۲ دقیقه
حسن روحانی رئیس جمهور ایران باقی ماند