شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه، شورای بولتن‌ها

«شورای سیاست گذاری ائمه جمعه» یکی از نهادهای تاثیرگذار درسیاست ایران است؛ نهادی که عملا جهت گیری اصلی خطبه های نماز جمعه شهرها را تعیین می کند. معاونت سیاسی این نهاد، بولتن ها و نشریات الکترونیکی را برای امامان جمعه می فرستد. در این بولتن ها و نشریه ها،علاوه بر برخی اخبار روز، توصیه هایی نیز درباره خطبه ها مطرح می شود.

در دوره رهبری روح الله خمینی، این نهاد با عنوان «شورای مرکزی ائمه جمعه» و «دبیرخانه ائمه جمعه کشور» فعالیت می کرد اما در دوره رهبری «علی خامنه ای»، این تشکیلات گسترده تر شد.

آیت الله خمینی ۲۹مرداد۱۳۶۳، در حکمی، «محمد ابطحی»، «هاشم رسولی محلاتی»، «محمدرضا توسلی»، «حسن صانعی»، «محمد عبایی»، «محمدجواد کشمیری» و «علی قاضی عسکر» را به سمت اعضای دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه منصوب کرده بود.

او از آن ها خواسته بود که ضمن تدوین آیین نامه ای برای فعالیت خود، به امور گوناگون ائمه جمعه رسیدگی کنند و گزارش امور را به شورای مرکزی ائمه جمعه و خودش ارایه دهند.

در دوره رهبری آیت الله خامنه ای اما برخی از چهره‌های نزدیک به جریان چپ، از جمله محمد عبایی و محمدرضا توسلی از اعضای دبیرخانه ائمه جمعه کنار گذاشته شدند.

ستادهای اقامه نماز حدود ۳۹هزار نیروی ستادی دارند که به ۸۳۰ ائمه جمعه در کشور کمک می کنند. 

درسال 1371، هاشم رسولی محلاتی، یکی از اعضای دفتر آیت الله خمینی و بعد دفتر آیت الله خامنه ای برای یک دوره سه ساله به عنوان رییس این نهاد منصوب شد. او در دوره آیت الله خمینی نیز از جمله اعضای دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه بود.

علی خامنه ای برخی از شاگردان آیت الله خمینی، از جمله حسن صانعی و «اسماعیل فردوسی پور» را در این سمت ابقا و برخی روحانیون جوان تر وابسته به جناح راست، از جمله «رضا تقوی» را منصوب کرد.

از سال 13۷۲، شورای سیاست‌گذاری ائمه‌جمعه جایگزین شورای مرکزی ائمه جمعه شد. هاشم رسولی محلاتی تا سال 13۷۹ رییس این شورا بود تا این که دراین سال، رضا تقوی به ریاست آن انتخاب شد.

با حضور رضا تقوی دراین سمت، این ستاد به صورت علنی تری تبدیل به پایگاه جریان مشهور به راست و هم‏چنین چهره های افراطی نزدیک به  خامنه ای شد. رضا تقوی از جمله اعضای اصلی فعال دراستیضاح «عطاء الله مهاجرانی» در مجلس پنجم شورای اسلامی بود.

او با وجود ریاست این شورا، «عضو شورای هم‏گرایی اصول گرایان» نیز بود و پیش از انتخابات مجلس دهم و ریاست جمهوری سال1396، در ده ها سفر تبلیغاتی در استان های مختلف سخن‏رانی کرد.

موضوع مواضع مشابه امامان جمعه همواره مورد انتقاد چهره های اصلاح طلب بوده است. رضا تقوی اما این موضوع را رد کرده و درباره شبیه بودن سخنان امامان جمعه گفته بود که آن ها درباره موضوعات سیاسی روز اظهار نظر می کنند و موضوعات روز نیز عملا یکسان است. به همین دلیل سخنان امامان جمعه یکسان می شود.

دفاتر ائمه‌جمعه از جمله تشکیلات عریض و طویل استان ها است. امامان جمعه در استان ها اکثرا نماینده ولی فقیه در استان نیز هستند.

به گفته رییس شورای سیاست‏گذاری ائمه جمعه، ستادهای اقامه نماز حدود ۳۹هزار نیروی ستادی دارند که به ۸۳۰ ائمه جمعه در کشور کمک می کنند. «محمود سیاح»، مسوول ستادهای نماز جمعه اما این رقم را 42 هزار نفر ذکر کرده و گفته است که این افرادهیچ دستمزدی دریافت نمی کنند.
این نیروها اما اکثرا از کارکنان دولت هستند و در واقع، حقوق خود را از نهادی که درآن استخدام هستند، دریافت می کنند.

 رضا تقوی اعلام کرده است امامان جمعه تنها ۲۰۰ هزار تومان حقوق می گیرند؛ ادعایی که در برابر گردش مالی نهاد نماز جمعه، بیش‏تر به شوخی شبیه است.

برخی از ستادهای ائمه‌جمعه عملا در سال های اخیر خود به یک نهاد اقتصادی تبدیل شده اند. یکی از موارد درآمدزایی این ستادها، مصلاها است. این مصلاها در سال های ابتدایی انقلاب با استفاده از زمین های دولتی، در فضاهای بزرگی ساخته شدند. مصلاها در آن سال ها در حاشیه شهرها و در زمین هایی قرار داشتند که دارای ارزش چندانی نبودند. به مرور که شهرهای ایران توسعه یافتند، این مصلاها در دورن شهرها قرار گرفتند و کنار آن ها مغازه ها و دیگر فضاهای تجاری ساخته شد.

بسیاری از این مصلاها اما پس از 40 سال و دریافت بودجه از دولت های مختلف، هنوز تکمیل نشده اند. هم اکنون260 مصلای در حال ساخت در سراسر کشور وجود دارد که ساخت بسیاری از آن ها در چند فاز تعریف شده است.

هم اکنون 260 مصلای در حال ساخت در سراسر کشور وجود دارد و درسال های گذشته، در بودجه سالیانه، حدود 25 میلیارد تومان برای ساخت مصلاها اختصاص پیدا کرده است. هزینه ساخت مصلاها در شهرهای بزرگ، صدها میلیارد تومان گزارش شده است. 

درسال های گذشته، در بودجه سالانه کشور، حدود 25 میلیارد تومان برای ساخت مصلاها اختصاص پیدا می کرد؛ رقمی که رضا تقوی، رییس شورای سیاست‏گذاری ائمه جمعه گفته است تنها برای ساخت دو مصلا کفایت می کند.

اما هزینه ساخت مصلاها در شهرهای بزرگ صدها میلیارد تومان گزارش شده است. استاندار اصفهان گفته بود که بودجه مورد نیاز برای ساخت فاز اول مصلای این شهر، 100 میلیارد تومان است و تاکنون دراین مصلا 40 میلیارد تومان هزینه شده است.
این رقم ها درباره برخی از دیگر مصلاهای شهرهای بزرگ مانند قم نیز مشابه است. مصلای تهران نیز هم‏چنان نیمه تمام باقی مانده، دی‌ماه ۹۵ اعلام شد که برای تکمیل آن ۲۲۵میلیارد تومان اعتبار لازم است، اعتباری که تخصیص داده نشد و در وضعیت آن هم تغییری ایجاد نشده است.

موضوع ساخت مصلاها نه تنها به دلیل بودجه، بلکه به دلیل مواردی چون ساخت و سازهای غیرمجاز و یا تعرض به حریم رودخانه ها و یا بناهای تاریخی نیز در مواردی خبرساز شده اند؛ از جمله این موارد، ساخت پارکینگ برای مصلی در حریم بنای تاریخی «ارگ علی‎شاه» بود که «اکبراعلمی»، نماینده تبریز بارها درباره آن از مقامات مسوول سوال کرد اما این اقدامات به نتیجه نرسید.

امامان جمعه مانند دیگر روحانیون شاخص و یا نمایندگان رهبر جمهوری اسلامی، منابع درآمدی متعددی دارند؛ از جمله مبالغی را از تجار در قالب های مختلف دریافت می کنند.

پس از بحران موسسات مالی و اعتباری نیز برخی گزارش ها درباره نقش امامان جمعه درباره شکل گیری این موسسات منتشر شده است؛ از جمله «احمد حاتمی یزد»، اقتصاددان و مدیرعامل پیشین «بانک صادرات» چندی پیش در یادداشتی بدون ذکر نام اعلام کرده بود که امام جمعه یکی از شهرها موسسه ای را درآن شهر راه اندازی کرده و این موسسه ورشکست شده است.

دراین میان، موضوع فعالیت های اقتصادی ستاد نماز جمعه رشت یکی از دلایل برکناری امام جمعه این شهرستان اعلام شده است.

از این زاویه، می‌توان گفت چهار دهه پس از انقلاب، دفاتر ائمه جمعه در شهرهای کوچک و بزرگ، بیش از هر زمان دیگر به یک بنگاه اقتصادی تبدیل شده‌اند، محل لابی و فشار و امتیازگیری. سیاست رو هم که از روی بولتن‌ها می‌خوانند و می‌گویند.

مطالب مرتبط:

امامان جمعه در ایران؛ حاکمان شنبه