حمله پلیس فرانسه به چادرهای پناه‌جویان ایرانی در کاله

صبح روز دهم ژانویه، پلیس فرانسه به جنگل «کاله» در شمال این کشور حمله کرد و ضمن ضبط دوربین‌های خبرنگاران حاضر در محل، به تخریب چادرهای پناه جویان پرداخت.؛چادرهایی که تنها مامن صدها پناه‌جوی عمدتا ایرانی در سرمای زمستان هستند.
طی ماه‌های اخیر، فرانسه و انگلیس با یک دیگر توافق کرده اند تا مرزهای آبی را بیش تر کنترل کنند؛ مسیری که پناه‌جویان ایرانی به آن دست یافته اند و میان آن‌ها شایع شده است که طی دو ماه گذشته، ۳۰۰ نفر از این راه به بریتانیا رسیده‌اند.

هر روز صبح پناه‌جویان که در جنگل‌های شمال فرانسه به طور موقت ساکن شده‌اند، برای دریافت صبحانه به محلی مشخص می‌روند که نهادهای مردمی برایشان تعیین کرده‌اند و به آن‌ها خوراک و پوشاک می‌رسانند. هر روز صبح هم در این استرس به سر می‌برند که تا برگشت‌شان، پلیس چادرهایشان را تخریب نکرده باشد. امروز یکی از همان روزها بود. برخی از پناه‌جویان ایرانی که چادرهایشان را ترک نکرده بودند، با حمله پلیس غافل‌گیر شدند. عده ای به داخل جنگل فرار کرده و شماری دیگر به محافظت از چادرهایشان ایستاده بودند. اما در نهایت، پلیس چادرهایشان را تخریب کرده است.

در ماه نوامبر بود که اولین گروه پناه‌جویان ایرانی با دزدیدن یک قایق ماهی گیری، توانست از کانال «مانش» بگذرد و به آب‌های انگلیس وارد شود؛ اقدامی که برای مقامات دو کشور، یعنی فرانسه و انگلیس تازگی داشت. از آن زمان به بعد پناه‌جویان ایرانی بسیاری تلاش کرده اند تا با روشی مشابه، خود را به انگلیس برسانند. برای همین، در آخرین روزهای ماه دسامبر ۲۰۱۸، فرانسه و بریتانیا توافق کردند که کنترل مرزهای آبی را شدت دهند و بریتانیا هم متعهد شد بودجه بیش تری برای این امر اختصاص دهد.
در مقابل، فرانسه تعهد داده است که با استقرار ارگانی در شهر کاله، مانع خروج پناه‌جویان ایرانی و رسیدن آن‌ها به انگلیس شود. این درحالی‌ است که در هفته اول ماه ژانویه، بریتانیا کشتی‌های ارتش سلطنتی را برای کنترل عبور و مرور مهاجران غیرقانونی در کانال مانش قرار داده است. به گفته «ساجد جاوید»، وزیر کشور بریتانیا، طی سه ماه گذشته، ۵۳۹ مهاجر غیرقانونی برای عبور از کانال مانش اقدام کرده‌اند که اکثر آن‌ها ایرانی بوده اند. این آمار در ماه دسامبر ۲۰۱۸، ۲۳۰ نفر بوده است.

ساجد جاوید با «کریستف کاستانر»، همتای فرانسوی‌ خود در ماه ژانویه توافق کرده‌اند که ضمن افزایش تعداد گشت‌های نظارتی، برخورد با باندهای قاچاق انسان را افزایش دهند و نسبت به افزایش آگاهی پناه‌جویان در خصوص خطرات عبور از کانال مانش بکوشند؛ توافقی که انگار با حمله پلیس و تخریب محل زندگی پناه‌جویان قرار است رقم بخورد.

بنا بر آمار رسمی منتشر شده، تاکنون پلیسِ دو کشور نزدیک به ۱۰۰ پناه‌جو را از آب گرفته‌اند. برخی از آن‌ها به انگلیس منتقل شده‌اند و برخی دیگر به فرانسه. این در حالی‌ است که بازگشت پناه‌جویان به فرانسه به معنای ارایه درخواست پناهندگی به این کشور نیست بلکه آن‌ها به هر طریقی می‌خواهند خود را به انگلیس برسانند.

کاله آخرین پرتگاه پناه‌جویان، به ویژه ایرانیان برای رسیدن به مقصد نهایی است. آن‌ها ماه‌ها و گاه سال‌ها منتظر می‌مانند تا بالاخره مسیری بیابند و خود را به انگلیس برسانند. تا پیش از ماه نوامبر ۲۰۱۸، بیش تر تلاش‌ها از طریق سوار شدن غیرقانونی به کامیون‌هایی انجام می‌شد که مقصدشان انگلیس بود. پناه‌جویان با سوار شدن بر کانتینر کامیون‌ها یا نشستن روی میله زیر کانتینر به نام «اکسل»، جان خود را به خطر می‌اندازند تا بالاخره به آرزوی‌شان برسند. در بیش تر موارد، محل اختفای آن‌ها توسط پلیس کشف می‌شود. طی سال‌های اخیر، پلیس توسط سگ‌های خود، وزن کردن کامیون، رد کردن اشعه یا اندازه‌گیری میزان دی‌اکسیدکربن داخل کانتینر، موفق به کشف محل اختفای پناه‌جویان می‌شود.

اگر شب‌ها در خیابان‌های شهرهای شمالی فرانسه قدم بزنید، با موجی از پناه‌جویان مواجه می‌شوید که زیر پل‌ها، در پمپ‌بنزین‌ها یا پارکینگ های کامیون‌ها منتظر هستند که یا به تنهایی سوار شوند یا قاچاق‌برشان آن‌ها را راهی کند. مبلغی که پیش‌تر پناه‌جویان برای رسیدن به انگلیس از کاله می‌پرداختند، بین چهار هزار تا 9هزار یورو بود؛ بسته به تضمینی بودن حرکت آن‌ها. اما به تازگی با افزایش نرخ ارز، این مبلغ به ۱۲ هزار یورو هم رسیده است.

تضمینی‌ترین حرکت با کامیون وقتی است که راننده هم از حضور پناه‌جو در ماشین خود مطلع باشد. بسیاری از پناه‌جویان با خطر کردن در این مسیر، عضو بدن خود را از دست داده اند؛ برخی پایشان را و گروهی دیگر سایر اعضای بدن‌شان را. برخی از آن‌ها هم جان خود را از دست می‌دهند؛ نه فقط با سوار شدن بر کامیون بلکه موقع رد شدن از پل‌ها در تاریک‌ترین ساعات شب.

پناه‌جویان ایرانی بسیاری روایت کرده‌اند که طی ۲۰ سال اخیر، با جنازه‌های بسیاری مواجه شده‌اند که حتی اخبار رسانه‌ها هم به آن‌ها نمی‌پردازند.

در سال ۲۰۰۳ بود که بریتانیا و فرانسه در توافق‌نامه‌ای دوجانبه با عنوان «لو توکه»، مرز بین دو کشور را به خاک فرانسه انتقال دادند اما بحران مهاجرت و همه‌پرسی «برگزیت» که به معنای خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بود، این معاهده را به محل تنش دو کشور تبدیل کرد.
در اوج بحران در سال ۲۰۱۶، نزدیک به ۱۰ هزار نفر در کمپ کاله، مشهور به «جنگل» زندگی می‌کردند تا آن‌که «فرانسوا اولاند»، رییس‌جمهور پیشین فرانسه دستور تخریب آن را داد و این هزاران پناه جو آواره شدند. زمانی‌که کمپ در جنگل وجود داشت، آن‌ها به زندگی مسالمت‌آمیز خود و تلاش‌هایشان برای عبور از فرانسه می‌پرداختند، در عین حال محل زندگی داشتند و رستوران و سلمانی و... انگار که شهری مجزا برای زنده ماندن آن‌ها بود. گفته می‌شود بریتانیا نیز طی سه سال گذشته، ۱۴۰ میلیون یورو برای ایجاد زیرساخت‌های امنیتی و مرزی به فرانسه پرداخته است. اما فرانسه خواستار مبلغ بیش تری برای کنترل شهرهای شمالی خود شده است.

حالا پناه جویان ایرانی باز هم در کاله مستقر شده‌اند. در یک سال گذشته، بیش تر آن‌ها به شهر «دانکرک» رفته بودند و کاله بیش تر در اختیار پناه جویان افغانستانی و آفریقایی بود. اما پس از یافتن راه تازه دریایی برای رسیدن به انگلیس، آن‌ها هم به کاله آمده‌ و دوباره در جنگل سکنی گزیده‌اند. آن‌ها روزگار خود را در میان درختان و جنگل‌ها می‌گذرانند و شب‌ها «راهی» می‌شوند.

در مسیر تازه که راه دریایی و عبور از کانال مانش است، آن‌ها در تیم‌های هفت‌نفره اقدام به خریدن قایق‌های موتوری می‌کنند. هر کدام از مسافران مبلغی بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ یورو می‌پردازند تا در نهایت قایقی با قیمت نزدیک به پنج هزار یورو خریداری کنند و در وقت مناسب، دل و جان به دریا بزنند. برخی از پناه جویان که طی این دو ماه توانسته‌اند خود را به انگلیس برسانند، در گفت‌وگو با «ایران‌وایر»، از خطرات جانی که در این مسیر تهدیدشان کرده است، گفته‌اند: «ما مرگ را به چشمان خود دیدیم.»
اما هیچ‌کدام از این تجربه‌ها مانع پناه‌جویان برای رسیدن به مقصد نیست.

حالا با رسیدن فصل سرما، زندگی آن‌ها در جنگل‌های شمال فرانسه دشوارتر شده است. اما هوای سرد، چادرهایی که تخریب می‌شوند و باران و برف‌ سنگین هم نمی‌تواند آن‌ها را از هدف‌شان دور کند. در مقابل، فرانسه و انگلیس تاکنون نتوانسته‌اند اقداماتی برای نجات  و حفظ کرامت انسانی‌ آن ها انجام دهند. زندگی این پناه جویان همواره در استرس، ترس و فرار همراه با امید است. یکی از پناه جویانی که دو سال در جنگل زندگی کرده و هنوز هم ساکن شهر کاله است، برای «ایران وایر» روایت کرد: «ما همیشه با پوتین می‌خوابیم. هیچ‌وقت خواب‌مان سنگین نیست. انگار گوشه چشمان‌مان باز است و منتظریم هر لحظه که باتوم‌های پلیس بر چادرهای‌مان فرود بیاید.»

انگلیس مقصد رویایی پناه جویان ایرانی است. بیش تر آن‌ها که در میان پناه‌جویان دیگر ملیت‌ها هم از نظر مالی و هم ظاهری بیش تر به توریست می‌مانند، به سمت کشوری رهسپار می‌شوند که هم ارزش ارز آن بالاتر است، هم به خیال آن‌ها، کار سیاه سریع تر پیدا می‌شود. مهم تر این که معتقدند انگلیس آن‌ها را به ایران دیپورت نمی‌کند. از سوی دیگر، زبان انگلیسی هم فاکتور مهمی برای انتخاب این کشور محسوب می‌شود. نزدیک‌ترین راه برای رسیدن به این رویا، فرانسه است. اگر آن‌ها موفق شوند از طریق کامیون‌ها یا راه دریایی خود را به انگلیس برسانند، بر سفرشان نقطه پایان می‌نهند و کوله‌بار مهاجرت زمین می‌گذارند.

Watch on youtube