سال‌ها است با بسته شدن بیشتر مرزهای اتحادیه اروپا به روی پناهجویان در مسیر ترکیه و یونان، مهاجران و پناهجویان راه دیگری را در پیش گرفته‌اند؛ منطقه بالکان. در این مسیر، برای رسیدن به اتحادیه اروپا باید از مرزهای سختی مثل بوسنی- کرواسی عبور کرد؛ به ویژه که کرواسی خود را نگهبان اتحادیه اروپا می‌داند و چندین سال است رفتارهای ضد حقوق انسانی مثل ضرب و شتم پناهجویان و بازگرداندن غیرقانونی آن‌ها به بوسنی‌هرزگوین خبرساز شدهاند.
حالا مدتی پس از شیوع ویروس کرونا، مرزها دوباره باز می‌شوند و عبورهای غیرقانونی هم رونق می‌گیرند. اما به نظر می‌رسد سیاست جدید کشورهای بالکان، تشدید سخت‌گیری‌های مرزی باشد؛ کرواسی با تخریب محیط زیست و قطع درختان، می‌خواهد عبور و مرور مهاجران غیرقانونی را بیشتر کنترل کند، اسلوونی بر نیروهای مرزی خود می‌افزاید و در این میان، وزیر امنیت بوسنی‌هرزگوین هم که به سیاست‌های مهاجرستیزانه شهرت دارد، از مقام خود استعفا داده است.
***
در روزهایی که به نظر می‌رسید به خاطر شیوع ویروس کرونا، جهان از حرکت ایستاده است، مردم در قرنطینه به سر می‌برند و مشاغل مختلف تعطیل شدهاند، گروهی دیگر از مردم در جغرافیاهای مختلف در حرکت بودند؛ مهاجران و پناه‌جویانی که به هر دلیلی و با هر امیدی سعی داشتند مرزهای مختلف را پشت‌سر بگذارند.
برای آن‌ها که زندگی در کمپ‌های خشونت‌بار، جنگل‌های مخوف و خیابان‌ها را در تاریکی شب زندگی کرده‌اند، ویروس کرونا تنها یک چالش دیگر است. اگرچه سازمان‌ها و نهادهای مختلف گزارش دادهاند که در روزگار کرونا، عبور غیرقانونی و قاچاق انسان رو به افول بوده است اما با باز شدن مرزها و لزوم تطبیق‌پذیری ساکنان زمین با این ویروس، حرکت مهاجران و پناهجویان از یک‌سو و سخت‌گیری‌های تازه اتحادیه اروپا از سوی دیگر از سر گرفته می‌شود.
در چنین روزگاری که جهان در سکون به نظر می‌رسید، سیاست‌مداران اتحادیه اروپا مشغول مذاکره بر روی طرح جدیدی در راستای سیاست‌های این خطه جغرافیایی در مورد پناهجویان بوده‌اند. قرار بود پیش‌نویس این طرح در ماه آوریل منتشر شود اما هنوز خبری از آن نیست و تنها اختلاف‌ها شدت پیدا کرده‌اند. در این میان، آلمان به عنوان کشوری در اروپای غربی که به میهمان‌نوازی پناهجویان مشهور بود، از منتقدان این طرح تازه است.
هم‌زمان با انتقادها و اختلاف‌ها، تحولاتی نیز در کشورهای اروپایی و هم‌چنین مسیرهای پناه‌جویی رخ داده است. بسیاری که دل از مسیر یونان کنده و راهی دیگر کشورهای اروپا شدهاند یا نگران از دست دادن جان‌شان در دریا هستند، به مسیری دیگر روی آورده‌اند که از راه زمین، مرزهای مختلف را پشت‌سر بگذارند و از طریق عبور از کشورهای منطقه بالکان، به مقصدهای خود برسند. اما در همین زمان که مهاجران و پناهجویان شب‌ها در جنگل‌ها می‌خوابند، کوه‌ها را پشت‌سر می‌گذارند، گرسنگی و تشنگی را طاقت می‌آورند، کشورهای این خطه قوانین و شرایط خود را علیه مسافران تشدید کرده‌اند.
روزنامه «دی‌ولت» آلمان به تازگی گزارشی منتشر کرده است که طبق آن، کارشناسان ارشد اتحادیه اروپا معتقدند با وجود بررسی‌های بسیار برای پیش‌نویس سیاست‌های تازه، اتحادیه اروپا هیچ در چنته ندارد و انگار «شرابی کهنه را در شیشه‌های جدید» ارایه می‌دهد. مهم‌ترین مساله اختلاف برانگیز میان کشورهای اروپایی، تقسیم مهاجران و سهمیه‌پذیری کشورها است.
اروپا به واقع در خصوص پذیرش مهاجران و پناهجویان به بن‌بست رسیده است؛ آن‌هم در شرایطی که هزاران انسان در مسیرهای مختلف به سمت کشورهای اروپایی رهسپار هستند. در این طرح، مقرر شده است کشورهایی که نمی‌خواهند سهمی در پذیرش پناهجویان و مهاجران داشته باشند، باید مسوولیت محافظت از مرزهای اتحادیه اروپا را برعهده بگیرند. در حالی‌که پیش از این طرح نیز برخی کشورها از پیش این مسوولیت را داشته‌اند؛ مثل کرواسی که به اعمال خشونت بر پناهجویان، شهره است.
مسیر منطقه بالکان، یعنی کشورهای مقدونیه شمالی، صربستان، بوسنی‌هرزگوین، کرواسی، اسلوونی که پناهجویان و مهاجران پس از عبور از آن‌ها، معمولا قدم به ایتالیا می‌گذارند و آن‌هایی که در میانه مسیر به سمت کشورهای مجارستان یا بلغارستان رفته‌اند، همواره از خشونت پلیس‌های مرزی و زندانی شدن خود شکایت داشته‌اند.
در روزهای آغازین ماه ژوئن، درست بعد از اعلام باز شدن تدریجی مرزهای کشورهای اروپایی، وزیر امنیت کشور بوسنی‌هرزگوین از سمت خود کناره‌گیری کرد. «فخرالدین رادونچیچ» (Fahrudin Radoncic) که رهبری حزب راست میانه «سی‌سی‌اف» (CFF) را برعهده دارد، پس از استعفا اعلام کرد که دلیل این اقدامش، عدم همراهی دولت بوسنی‌هرزگوین با سیاست‌های او بوده است. او در ماه می پیشنهاد کرده بود که ۹هزار مهاجر و پناه‌جو را از این کشور خارج کنند. این اقدام مورد انتقاد نهادهای حقوق بشری قرار گرفته بود.
رادونچیچ سفیر بوسنی را در پاکستان متهم کرده بود که با صدور ویزاهای غیرقانونی، به ورود پناهجویان و مهاجران به این کشور کمک می‌کند. هم‌چنین بنا به ادعای او، سفیر پاکستان در بوسنی‌هرزگوین کمکی برای شناسایی پناهجویان اهل پاکستان که مدارک هویتی ندارند، نمی‌کند. اگرچه هر دو سفیر این اتهامات را رد کرده‌اند.
بوسنی‌هرزگوین بنا بر آمار سازمان‌های مربوط به پناهجویان، دست‌کم ۱۰هزار پناه‌جو را در خود نگه‌داری می‌کند. مهاجران در این کشور نه امکان ماندگاری و اعلام پناهندگی دارند و نه تمایلی به بازگشت. آن‌ها در کمپ‌هایی نگه‌داری می‌شوند که از کم‌ترین امکانات انسانی بی‌بهره‌اند و مثل دیگر مکان‌های پناهجویان، مملو از خشونت و درگیری هستند. پیش‌تر، شهردار شهر «بیهاچ» غذا و آب را به روی پناهجویان بسته بود تا بتواند کمک‌های مالی بیشتری برای نگه‌داری از آن‌ها دریافت کند. یا در نمونه‌هایی دیگر، کمپ‌های خودخواسته در جنگل‌های مرزی با کرواسی تخریب شده یا از کمک‌های خوراکی و بهداشتی بی‌بهره مانده بودند.
مرز میان بوسنی‌هرزگوین و کرواسی به عنوان نگهبان مرزهای اتحادیه اروپا، به گواهی پناهجویان و سازمان‌های مربوط به حقوق آن‌ها، از خطرناک‌ترین مسیرهای پناه‌جویی هستند. گفته می‌شود که در جنگل‌های میان دو کشور، حتی جنازه‌های دریده شده بسیاری از مهاجران دیده می‌شود که بی‌نام و نشان، خوراک حیوانات درنده شدهاند. در مقابل، رفتار پلیس‌های مرزی کرواسی بارها مورد انتقاد سازمان‌های حقوق بشری قرار گرفته است. اگرچه سیاسیون این کشور زیر بار پذیرش اعمال خشونت نمی‌رفتند اما برخی سازمان‌های حقوق بشری در سال‌های گذشته با نصب دوربین‌های مخفی در جنگل‌های کرواسی، توانستند رفتار پرخشونت پلیس این کشور را ثبت کنند.
گروهی از پناهجویان بارها اعلام کرده‌اند بعد از رسیدن به کرواسی، درخواست پناهندگی دادهاند اما پلیس‌های مرزی بدون توجه به درخواست آن‌ها که از نظر حقوقی، محق به ارایه بوده‌اند، وسایل آن‌ها را ضبط کرده، خودشان را مورد ضرب و شتم قرار داده و به بوسنی بازگردانده‌اند. در دوران شیوع ویروس کرونا، گزارش دیگری در خبرگزاری‌ها منتشر شد که حاکی از اعمال خشونتی از نوع دیگر توسط پلیس کرواسی علیه پناهجویان بود. عکس‌هایی منتشر شدهاند که نشان می‌دهند پناه‌جویانی که بعد از ورود به کرواسی، پلیس مرزی آن‌ها را به بوسنی‌هرزگوین بازگردانده، علامت‌گذاری شده بودند؛ یعنی پلیس بعد از تراشیدن موهای سر آن‌ها، روی سرشان با اسپری علامت گذاشته بود.
با وجود انتشار این گزارش‌ها، حالا سازمان‌های حقوق بشری از اقدامی دیگر توسط کرواسی خبر دادهاند. به گزارش آن‌ها، دولت کرواسی در اواخر ماه می رسما پذیرفت که ماه‌ها است برای کنترل بیشتر عبور غیرقانونی مهاجران و پناهجویان، درخت‌های جنگل‌های مرزی میان بوسنی و این کشور را قطع می‌کند؛ اقدامی که توسط سازمان‌های محیط زیستی مورد انتقاد قرار گرفته است.
کرواسی با بوسنی‌هرزگوین نزدیک به هزار کیلومتر مرز مشترک دارد و از سال ۲۰۱۳ که به اتحادیه اروپا پیوسته، برای خود مسوولیت نگهبانی مرزهای این اتحادیه را قائل شده و مورد استقبال اتحادیه اروپا نیز قرار گرفته است. انجمن‌های محیط زیستی کرواسی حالا می‌گویند: «تخریب جنگل‌ها به منظور زیر پا گذاشتن حقوق بشر، غیرقابل قبول است.»
طبق مفاد حقوق بین‌الملل، پناه‌جویی حق انسانی برای همه است.
شورای پناهندگان دانمارک به تازگی اعلام کرده است که پلیس کرواسی در ماه ژانویه سال جاری ۷۵۴ نفر، در ماه فوریه هزار و ۷۶۵ نفر و در ماه مارچ ۳۹۶ مهاجر را به بوسنی‌هرزگوین بازگردانده‌اند که اقدامی غیرقانونی است.
پناهجویان و مهاجران اگر بتوانند از جنگل‌ها، کوه‌ها و پلیس‌های مرزی کرواسی جان سالم به در ببرند، بعد از عبور از کرواسی، به اسلوونی می‌رسند. حالا مقام‌های این کشور در اوایل ماه جون اعلام کرده‌اند که هزار نیروی تازه‌نفس برای محافظت از مرزها مستقر کرده‌اند. پلیس اسلوونی اعلام کرده است که در کنار اعزام نیروهای تازه، از سگ‌ها برای مقابله با پناهجویان و مهاجران استفاده خواهد کرد. بیشتر پناه‌جویانی که بالاخره توانسته‌اند خود را به اسلوونی برسانند، در صدد هستند که از طریق ایتالیا یا اتریش خود را به دیگر کشورهای اروپایی برسانند. اسلوونی هم‌چنین خبر داده است که در ۴۰ کیلومتر مرز با کرواسی، حصار‌های جدیدی کشیده است.
در عین‌حال، در اواخر ماه می خبرگزاری «رویترز» خبر داد که بوسنی و کرواسی در اقدامی مشترک توانسته‌اند باندی از قاچاق‌چیان انسان را دستگیر کنند. در این اقدام مشترک، هشت نفر به اتهام قاچاق ۴۵ مهاجر بازداشت شدهاند. بیشتر این پناهجویان از مسیر ترکیه به بوسنی منتقل شده بودند.
اگرچه این اقدامات به بهانه مبارزه با قاچاق انسان انجام می‌شوند اما هم‌چنان قاچاق‌چیان انسان مشغول تجارت خود هستند و هزینه آن را پناهجویان و مهاجرانی می‌پردازند که از بحران‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در کشورهای خود فرار کرده و به دنبال امنیت هستند. این در حالی است که کشورهای اروپایی نیز به جای تامین امکانات و بهبود شرایط پناهجویان و پناهندگان در کشورهای خود، امکانات مالی را به بازگرداندن مهاجران تخصیص دادهاند.
شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شدهاند شکایت دارید، لطفاً شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: [email protected]
مطالب مرتبط:
لغو اقامت توریستی در ترکیه؛ انتقال سرمایه ایرانی‌ها، رونق قاچاق انسان
یخچال مرگ، گزارش آیدا قجر از پناهندگی و قاچاق انسان
اعتراف پلیس کرواسی به خشونت علیه پناهجویان؛ پناه‌جوی ایرانی به بوسنی برگردانده شد
پلیس کرواسی در اقدامی غیرقانونی پناهجویان را به بوسنی برگرداند
دستیابی ایران‌وایر به باند ایرانی قاچاق انسان؛ از ایران تا بالکان و اروپا
حکومت جدید یونان؛ سخت‌گیری‌های بیشتر علیه پناهجویان و قاچاق انسان
افزایش مهاجران غیرقانونی از سمت ترکیه به اروپا؛ پیشنهاد تازه برای مقابله با قاچاق انسان
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر