تنش لفظی بین روسای دو قوه از یک سو، و شاخص‌های فلاکت اقتصادی ایران از سوی دیگر، کار را به جایی رساند که رهبر جمهوری اسلامی روال ماه‌های اخیرش را برهم زد و دیداری حضوری برگزار کرد. با این حال او در سخنانش نه راهی برای درمان اقتصاد رو به فروپاشی ارائه کرد، نه طریقی برای حل اختلاف پیش آمده بین دو مقام ارشد جمهوری اسلامی پیشنهاد داد.
***
«علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی که در ده ماه گذشته به ندرت دیداری حضوری داشته، روز سه‌شنبه با سران سه قوه و مقام‌های ارشد اقتصادی دیدار کرد و از موشک و عدم مذاکره با آمریکا و راهکارهای اقتصادی سخن گفت.
او از آغاز بحران کرونا از انظار غایب شد و فقط گاهی دیداری تصویری برگزار می‌کرد.
در این مدت، او تنها یک بار مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق، را به حضور پذیرفت و یک بار هم در ماه گذشته، با ستاد ملی مقابله با کرونا دیدار حضوری داشت.
دو دیدار ماه قبل و روز سه‌شنبه خامنه‌ای شباهت‌هایی به هم داشت. مهم‌تر از همه اینکه هر دو دیدار به دنبال اوج تنش میان سران قوا صورت گرفت.
سوم آبان، هنگامی که خامنه‌ای با اعضای ستاد کرونا دیدار کرد، بخش قابل توجهی از سخنانش را به آن تنش اختصاص داد و از «هتک حرمت رییس جمهور» انتقاد کرد و همچون همیشه گفت: «امروز کشور بیش از هر زمان دیگری به همکاری و اتحاد و انسجام نیاز دارد.»
دیدار روز سه‌شنبه او با «شورای عالی هماهنگی اقتصادی» نیز به دنبال چند هفته دوئل لفظی بین «حسن روحانی» و «محمدباقر قالیباف»، روسای دو قوه مقننه و مجریه، برگزار شد. دوئل لفظی روحانی و قالیباف با اینکه ظاهرا به موضوعات اقتصادی می‌پرداخت، اما کاملا سیاسی و در برخی مواضع، ناظر به انتخابات ۱۴۰۰ بود.
روزهای احتضار اقتصادی و راهکار رهبر
تمامی شاخص‌های اقتصادی در ماه‌های اخیر نشان‌دهنده گسترش فقر و بیکاری بوده و از سهمگینانه‌تر اینکه چشم‌اندازی تیره‌تر پیش روی شهروندان ایران است.
تحولات انتخاباتی در آمریکا و واکنش بازارهای ایران به پیروزی «جو بایدن» تاثیری هرچند روانی و مقطعی داشت و امیدهایی را برانگیخت اما خامنه‌ای در سخنان روز سه‌شنبه‌اش مذاکره برای رفع تحریم را رد کرد و بی آنکه توضیحی بدهد گفت مشکل از نبود راهکار نیست: «مشکل اقتصاد کشور نداشتن راهکار یا ندانستن راهکار نیست.»
او البته اشاره‌ای به راهکارهای مورد نظرش نکرد و تنها گفت: «راهکارها را کارشناسان می‌دانند... و راهکارهای مشترکی را مطرح می‌کنند».
به گفته خامنه‌ای، «راهکارها معلوم است؛ ما چه کم داریم: آنکه نیاز داریم همت، شجاعت و اهتمام جدی و پیگیری است.»
خامنه‌ای با اینکه گفت کارشناسان در دولت و مجلس و سایر نهادها، جملگی، راهکارهای مشترکی برای حل مشکلات اقتصادی ارائه می‌کنند اما در عمل این طور نبوده است.
گذشته از اختلاف دیدگاه‌های جدی میان راه حل‌هایی که کارشناسان در ایران (گاه به دلایل سیاسی) ارائه می‌کنند، اکثر آنها خواستار بازگشت به معیارهای پذیرفته علمی، رها کردن ولنگاری، دوری جستن از بازی با کلماتی نظیر «اقتصاد مقاومتی» و تعامل با جهان هستند.
«اقتصاد مقاومتی» یکی از مفاهیم بی تعریف و بی ماهیتی است که خامنه‌ای سال‌ها آن را تکرار و تکرار کرد و البته در سخنان روز سه‌شنبه‌اش نامی از آن نبرد.
مذاکره نمی‌کنیم
میزان تناقض در گفته‌های مقام‌های جمهوری اسلامی درباره تحریم‌های آمریکا همواره حیرت‌انگیز بوده است. آنها تحریم‌ها را توامان موثر و بی‌اثر می‌دانند و برای حل مشکلات معیشتی نیز با اینکه تحریم‌ها را بهانه می‌کنند می‌گویند تحریم‌ها باعث شکوفایی اقتصادی شد.
رهبر جمهوری اسلامی نیز در سخنان روز سه‌شنبه‌اش نیاز فعلی کشور را «همت، شجاعت و اهتمام جدی و پیگیری» ذکر کرد اما در حاشیه اشاره‌ای نیز به موضوع تحریم‌ها داشت.
او دو راه مقابله با تحریم‌ها را «رفع تحریم» و «خنثی‌سازی تحریم» ذکر کرد و درباره راه نخست گفت: «البته ما مسیر رفع تحریم را یک بار امتحان و چند سال مذاکره کردیم، اما به نتیجه‌ای نرسید.»
معنای صریح این عبارات و همچنین شرح بعدی او درباره راه مورد نظرش درباره «خنثی‌سازی تحریم‌ها و غلبه بر آنها» نشان از آن دارد که او حاضر نیست به صورت علنی مسئولیت مذاکره با آمریکا را بپذیرد. در بارهای قبلی نیز همان وقت که او در جلو صحنه مذاکره با آمریکا را تقبیح می‌کرده، در پشت صحنه مذاکرات در جریان بوده است.
خامنه‌ای درباره راه حل مورد نظرش، یعنی «خنثی‌سازی تحریم و غلبه بر آن» نیز توضیح چندانی نداد و تنها گفت: «این مسیر ممکن است در ابتدای کار سختی‌ها و مشکلاتی داشته باشد، اما خوش‌عاقبت است.»
شاید بتوان عبارت‌های جدید را جایگزین «اقتصاد مقاومتی» فرض گرفت.
رهبر جمهوری اسلامی آشکارا تلاش داشت درباره آمریکا سخن چندانی نگوید و جملات او در این موضوع آشکارا بی‌انسجام و کوتاه بود: «حالا وضع آمریکا که معلوم نیست؛ زمانه‌ای است که هر کس به خود گرفته. گرفتاری‌شان اجازه نمی‌دهد که درباره مسائل بین‌المللی واقعا یک حرفی بزنند نظری ابراز کنند که آدم بتواند رویش برنامه‌ریزی کند.»
با این حال او به طور وسیع‌تری به اروپا تاخت.
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر