از زمانی که «علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی، خواستار افزایش جمعیت ایران شد سیاست‌های بهداشت باروری در کشور تغییر کرد و ارائه برخی از خدمات بهداشتی - پزشکی متوقف شد. فعالان حقوق زنان نگرانند که این محدودیت‌ها به دشوارتر شدن وضع زنان، به ویژه در مناطق محروم، منجر شود و آنان را با خطرات بیشتری مواجه کند. شماری از کاربران توییتر با استفاده از هشتگ «حقوق باروری» به همین محدودیت‌ها و خطرهای بالقوه ناشی از آن، اشاره کرده‌اند.
***
شمار زیادی از کاربران توییتر روز پنجشنبه، نهم بهمن‌ماه، با استفاده از هشتگ «#حقوق_باروری» به محدودیت‌های فزاینده و همچنین بی‌توجهی بخش دولتی به بهداشت باروری در ایران اعتراض کردند.
تازه‌ترین مورد از محدودیت‌های مربوط به بهداشت باروری، زمزمه‌های مربوط به حذف اجباری بودن غربالگری زنان باردار و تصویب احتمالی آن در مجلس شورای اسلامی است.
پیش از این، عمل‌های جراحی پیشگیری از بارداری در مردان و زنان، «وازکتومی» و «توبکتومی»، که قبلا در مراکز درمانی دولتی به صورت رایگان انجام می‌شد برچیده شده بود و وزارت بهداشت نیز خردادماه امسال اعلام کرد توزیع رایگان وسایل پیشگیری از بارداری در روستاها و مناطق محروم کشور متوقف شده است.
فعالان حقوق زنان می‌گویند مجموعه این محدودیت‌ها به دشوارتر شدن شرایط زنان، خصوصا در مناطق محروم، منجر خواهد شد.
«مهتاب قربانی» با اشاره به ممنوعیت ارائه لوازم پیشگیری در خانه‌های بهداشت روستایی، در توییتی نوشت: «در مناطق محروم ایران زنان از این پس با ستمی مضاعف روبه‌رو خواهند بود، بارداری‌های ناخواسته.»
«آسیه امینی»، فعال حقوق زنان، نیز در توییتی نوشت: «حقوق باروری یعنی ناچار نباشی به هر آشنای پزشکی رو بیندازی که کمکت کند، اما آخرش سر از خیابان ناصرخسرو در آوری و آمپولی را چندین برابر بهای اصلی به تو بیندازند و بعد از سه بار تزریق و سه بار اره شدن امعاء و احشای بدنت بدانی تاریخ گذشته بوده است وتو سه شب، سه بار فقط درد زاییده‌ای».
در اسناد بین‌المللی حقوق بشر، از بهداشت باروری و جنسی، شامل برخورداری از حق فرزندآوری و فاصله‌گذاری موالید، به دور از هر گونه جبر، تبعیض و خشونت، از حقوق اولیه زنان محسوب می‌شود. حقوقی که در ایران با اجبارهای سازمان‌یافته نادیده گرفته می‌شود.
«شهناز طاهری»، کارشناس ارشد مامایی عمومی با گرایش بهداشت باروری، ساکن خوزستان به ایران‌وایر می‌گوید اهرم‌های فشار بسیاری در ایران وجود دارد که این حق اولیه را از زنان سلب کند. به گفته او، همه این اهرم‌های فشار لزوما حکومتی یا ناشی از نقص قانون نیست و برخی از آن‌ها ریشه در سنت‌ها، تربیت و عرف دارد.
او به زنان ساکن استان‌های محروم ایران اشاره می‌کند که هیچ حق انتخابی برای کنترل موالید ندارند و در صورت مقاومت، با خشونت و طرد از خانواده مواجه می‌شوند.
به گفته این کارشناس بهداشت باروری، در حالی که بهداشت باروری در بسیاری از کشورهای جهان معیار اندازه‌گیری میزان موفقیت سیستم سلامت محسوب می‌شود، در ایران چنین شاخصی مغفول مانده و حتی درباره آن اظهار نگرانی می‌کنند.
سازمان جهانی بهداشت می‌گوید زنانی که از حقوق باروری برخوردار نیستند به طور متوسط ۲۳ سال از عمرشان درگیر بارداری‌های ناخواسته، مرگ و میر ناشی از این بارداری‌ها یا عدم دسترسی به بهداشت مناسب و ابتلا به بیماری‌های مقاربتی هستند.
کاربران توییتر در کارزاری که با هشتگ بهداشت باروری به راه انداختند از حق انسان در مورد سلامت تن، به ویژه در محروم‌ترین مناطق، نیز گفتند.
کاربری به نام «ژیلا مستجیر» ارائه امکانات بهداشت جنسی و باروری را حق همه انسان‌ها می‌داند و می‌گوید: «زنان در مناطق محروم ایران، دسترسی بسیار ناچیزی بە این امکانات دارند، بارها دیدەام حتی برای یک سونوگرافی سادە باید از یک شهر بە شهر دیگر بروند».
«آمنه دره کوران» به‌ورز خانه بهداشت در یکی از روستاهای اطراف سوسنگرد است. او به ایران‌وایر می‌گوید مردان منطقه به هیچ وجه خودشان را بخشی از روند بهداشت باروری نمی‌دانند و حاضر نیستند در جریان پیشگیری از بارداری یا مراعات بهداشت مشارکت کنند.
او با اشاره به اینکه در برخی از روستاهای اطراف «دشت آزادگان»، وظیفه فرزندآوری مهم‌ترین دلیل حیات زنان تلقی می‌شود می‌گوید که در این شیوه زندگی نه مردان آموزش دیده‌اند و نه زنان نسبت به حقوق خود آگاهی دارند: «در بسیاری از روستاها خانه بهداشت نیست. فقط چند روستا، مثلا البوسحاب، خانه بهداشت دارد. زنان در این روستاها از حداقل‌ها هم محروم‌اند و مثلا قادر به تامین نوار بهداشتی نیستند. در چنین شرایطی، طبیعتا قرص پیشگیری یا کاندوم جایی در سبد خانوار ندارد و اصلا قابل تصور نیست که جزو اقلام ضروری محسوب شود.»
به گفته آمنه، در مناطق روستایی از کاندوم استقبال نمی‌شود و متقاعد کردن مردانی که اصلا معتقد به پیشگیری نیستند به استفاده از کاندوم ساده نیست؛ «اما قرص پیشگیری از بارداری مقبولیت بیشتری دارد، به این دلیل که زن‌ها خودشان مصرف‌کننده هستند.»
این به‌ورز البته خاطره تلخی هم از آموزش‌هایش دارد؛ سه سال پیش، در یک روز گرم مردادماه، یکی از مردان روستا با حمله به آمنه، او را تهدید به قتل کرد: «با یک پاره آجر به من حمله کرد و صورتم آسیب دید. البته من تصمیم گرفتم به این شرط که اجازه انتخاب به همسرش بدهد، از او شکایت نکنم.»
علت عصبانیت آن مرد این بود که آمنه قرص ضد بارداری در اختیار همسرش قرار می داده و زن جوان که چهار فرزند شش ساله تا هفت ماهه داشته، برای جلوگیری از بارداری مجدد، از قرص استفاده کرده است.
آمنه توضیح می‌دهد که توزیع وسایل پیشگیری از بارداری از ماه‌ها قبل به بهانه کمبود بودجه یا مشکل تامین متوقف شده بود: «مدت‌ها پیش از اعلام رسمی، دیگر این اقلام را توزیع نکردند و عملا با ایجاد این محدودیت‌ها، زنان روستایی را به سادگی به سمت بارداری‌های ناخواسته و گاه خطرناک می‌کشانند.»
به گفته آمنه، داشتن هفت یا هشت بچه ریز و درشت و بدون رعایت فاصله‌گذاری مناسب در آن منطقه امری معمول به شمار می‌رود: «اینجا زنان زیادی هستند که در آستانه چهل سالگی یازده دوازده بچه زاییده‌اند. اقدام دولت برای توقف توزیع همین چند قلم به معنای به مخاطره انداختن سلامت فیزیکی، روانی و اقتصادی آن‌ها است و در این روستاها سر زا رفتن مادر اتفاق نادری نیست.»
به باور این به‌ورز، بخشی از موضوع بهداشت باروری به موضوع تبعیض در تغذیه مرتبط است: «تصورش را بکنید این زن‌ها که هر کدام‌شان چندین شکم زایمان کرده‌اند اصلا تغذیه مناسبی ندارند. فقر و تبعیض باعث شده که آن‌ها در آخر صف تغذیه خانواده و در درجه دوم اهمیت باشند؛ چون معمولا بهترین قسمت غذا به مرد خانواده تعلق دارد؛ با این توجیه که او زحمت می‌کشد و تولیدکننده است. بعد اگر چیزی باقی ماند به کودکان خانه می‌رسد. زن‌های اطراف من درگیر سوء تغذیه، کمبود آهن و کلسیم هستند و اغلب زایمان‌ها هم در پستوی تاریک اتاق‌ها و در شرایطی کاملا غیربهداشتی و نامناسب صورت می‌گیرد.»
به گفته آمنه، زنان باردار روستایی کم‌وبیش دسترسی‌ای به سونوگرافی، معاینات ماهانه، خدمات سلامت و سایر تجهیزات یا محصولات بهداشتی ندارند: «هفته گذشته از یکی از خانم های روستای بردیه که در ماه هشتم بارداری بود و هنوز گوسفندها را برای چرا بیرون می‌برد پرسیدم چند بار معاینه شده. گفت مرکز بهداشتی دور است و در این هشت ماه فقط یک بار به ماما مراجعه کرده. درد مزمنی در کمرش داشت و همچنین دارای عفونت واژن، ضعف و بی حالی مفرط بود. رنگ صورتش به زردی می زد و اگر بشنوم هنگام از زایمان جان سالم به در نبرده تعجب نمی‌کنم.»
او ادامه می‌دهد که زنان روستاهای آن حوالی تجسم واقعی محرومیت‌اند: «اکثر مراجعانم دچار فقر شدید آهن هستند. به علت عدم آموزش، تقریبا همه آن‌ها حداقل یک بار بارداری ناخواسته داشته اند اما در این مورد حق انتخاب ندارند. با هر یک شکم زایمان تا آستانه مرگ می‌روند و به همین دلیل است که زن‌های این منطقه در سن پنجاه سالگی به زن‌های هفتادساله شبیه‌اند.»
توجه اخیر کاربران شبکه‌های اجتماعی به ویژه پس از توییت «کبری خزعلی»، رئیس شورای فرهنگی-اجتماعی زنان، برانگیخته شدو خزعلی روز پنجشنبه ۲۵ دی‌ماه در توئیتی که بعدا حذف شد، نسبت به حذف «اجباری بودن غربالگری مادران باردار» اظهار خوشحالی کرده بود.
شماری از مقام‌های جمهوری اسلامی بلافاصله این خبر را انکار کردند و «حسینعلی شهریاری»، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، نیز گفت چنین طرحی در مجلس مطرح نشده است. با این حال، همچون بی‌شمار موارد دیگر که بعد از واکنش افکار عمومی با تکذیب اولیه مواجه می‌شود، در نهایت معلوم شد که برخی نمایندگان به شدت پیگیر تصویب چنین حذفی هستند. از جمله «همایون سامه‌یح نجف‌آبادی»، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، گفت که این طرح از دستور کار مجلس خارج نشده است. او در عین حال گفت که اعضای این کمیسیون در طرح این پیشنهاد نقشی نداشته‌اند: «زمانی که این موضوع در کمیسیون مطرح شد تعدادی موافق و مخالف داشت. مساله این بود که غربالگری انجام شود اما سختگیری‌های قبلی برای انجام آن برداشته شود؛ یعنی اجباری نباشد.»
«نعیمه دوستدار»، روزنامه‌نگاری که پیشنهاد توجه به این موضوع و بازنشر هشتگ بهداشت باروری را برای نخستین بار ارائه کرد در این مورد به ایران‌وایر می‌گوید: «بهداشت باروری یکی از ابتدایی‌ترین حقوق انسانی، فارغ از جنسیت، است که در اسناد بین‌المللی هم بر آن تاکید شده است. اما در ایران حقوق باروری مدام نقض می‌شود و به ویژه به دنبال تغییر سیاست‌های جمعیتی، این بی‌توجهی به شدت بالا گرفته است. تلاش برای افزایش جمعیت با تبلیغات برای فرزندآوری بیشتر، محدود کردن امکانات پیشگیری از بارداری، سقط جنین و غربالگری، در کنار تشویق زنان به فرزندآوری با طرح‌های تشویقی مثل بازنشستگی پیش از موعد زنان، مرخصی و اهدای سکه و همه اینها در نهایت حقوق باروری را نقض می‌کنند، چون حق انتخاب زنان و مردان را از آن‌ها می‌گیرند.»
او ادامه می‌دهد: «به همین دلیل و با توجه به اینکه آگاهی عمومی درباره این حقوق بسیار اندک است، فکر کردم برگزاری یک توفان توییتری می‌تواند به تولید آگاهی و جلب نظر افکار عمومی کمک کند. ضمن اینکه نقض این حقوق گرچه همه اقشار اجتماع را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما بیش از همه، زنان حاشیه شهرها، اقوام و طبقات محروم را تحت فشار می‌گذارد، در حالی که این گروه‌ها کمترین صدا را در شبکه‌های اجتماعی دارند.»
نعیمه دوستدار این اقدام را تلاشی برای نشان دادن اهمیت حقوق باروری و دایره وسیع آن می‌داند و نشانگر دلیل اینکه چرا باید جلوی طرح‌هایی مثل حذف غربالگری دوران بارداری ایستاد.
مطالب مرتبط:
۱۵۰ طلبه کرمانی به زوج‌ها برای درمان ناباروری کمک می‌کنند
کبری خزعلی و توییتی که حذف شد؛ سیاست افزایش جمعیت حتی به قیمت معلولیت
یک نماینده مجلس: مصوبه‌ای درباره «حذف اجباری بودن غربالگری زنان باردار» نداشتیم
تبلیغات فرزندآوری در اینستاگرام دفتر خامنه ای
نهضت فرزندآوری علی خامنه‌ای؛ از قربان صدقه هواداران تا اخبار جعلی
جمعیت مهم‌ترین دغدغه اجتماعی خامنه‌ای؛ وقتی جهان بر مدار یک نفر می‌چرخد
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر