خبرنگار ارشد آریانانیوز افغانستان؛ آغاز پناه‌جویی در ترکیه

در پی قدرت‌گیری دوباره «طالبان» در افغانستان، رسانه‌های این کشور با موج خروج خبرنگاران مواجه شدند. بسیاری که جان خود را در خطر می‌دیدند، به هر طریقی تلاش کردند تا خود را به کشوری امن برسانند. تعطیلی گسترده رسانه‌ها از یک‌سو و نداشتن اعتماد به وعده‌های طالبان در تضمین حقوق روزنامه‌نگاران از سوی دیگر باعث شدند که شماری از خبرنگاران و اهالی رسانه وطن خود را ترک کنند و بسیاری قدم به دنیای پناه‌جویی بگذارند.

«احمد فرشاد صالح»، خبرنگار ارشد و مسوول بخش خبر «آریانانیوز» یکی از کسانی است که توانست خود را به ترکیه برساند و دنیای دیگری را آغاز کند؛ دنیایی به نام پناه‌جویی.

***

«من مستندی درباره شبکه حقانی که شاخه شبه‌نظامی گروه طالبان است، ساخته و با چند نفر از طراحان و عاملان حملات انتحاری که دستگیر شده و در زندان امنیت ملی بودند، مصاحبه کرده بودم. برای همین احساس ناامنی می‌کردم و جان خود و خانواده‌ام را در خطر می‌دیدم. بنابراین مجبور شدم با ترک وطنم، به ترکیه فرار کنم.»

«احمد فرشاد صالح» سه سال به عنوان خبرنگار ارشد در آریانیوز فعالیت می‌کرد. به گفته خودش، برای پوشش خبرهای جنگی، در میادین پر خطر فعالیت داشته و چندین مستند جنجالی تهیه کرده است. در چهار سال گذشته، او به عنوان مسوول بخش خبر آریانانیوز فعالیت داشته است.

وب‌سایت خبری آریانانیوز از سال ۲۰۱۱ فعالیت رسانه‌ای خود را آغاز کرد. به گفته صالح، این رسانه مردم‌نهاد، از جمله خبرگزاری‌های مستقل در افغانستان  است.

صالح در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» توضیح داد که این رسانه در فضای اینترنتی و شبکه‌های مجازی با انتشار اخبار، مسایل افغانستان را خارج از بحث‌های قومیتی منتشر می‌کرده است تا اطلاع‌رسانی دقیقی انجام دهد.

او پس از تسلط طالبان بر کشورش، فعالیت‌ رسانه‌ای را در خطر محدودیت‌ از سوی این گروه ارزیابی کرده بود و از سوی دیگر، خود را در تهدید جانی می‌دید. برای همین کشورش را ترک کرد و به ترکیه گریخت: «با توجه به مستندهایی که ساخته بودم و مصاحبه‌هایی که داشتم، احساس کردم که جان خودم و خانواده‌ام در خطر جدی قرار دارند. افرادی از گروه حقانی که با آن‌ها مصاحبه داشتم، پس از تصرف افغانستان توسط طالبان، آزاد شده بودند. ما مورد حمله مسلحانه قرار گرفتیم و از همین رو به وخامت افسار گسیخته اوضاع پی بردم. در نتیجه ترجیح دادم که برای حفظ امنیت جانی خود، افغانستان را ترک کنم. طالبان و القاعده بزرگ‌ترین تهدید برای اصحاب رسانه هستند.»

شبکه حقانی، شاخه شبه‌‌نظامی طالبان است که در پاکستان و افغانستان فعالیت می‌کند. به گفته صالح، این شاخه از طالبان از مجرمان و جنایت‌کارانی تشکیل شده است که طی چندین دهه جنگ در افغانستان، به آدم‌ربایی، اخاذی، قاچاق و حمل و نقل مواد مخدر پرداخته‌اند. بسیاری این گروه را یکی از مرگ‌بارترین گروه‌های شورشی افغانستان توصیف می‌کنند که پس از ورود نیروهای امریکایی و ناتو هم عملیات‌های انتحاری بسیاری انجام داده‌اند. 

صالح علاوه بر ساخت این مستند، می‌گوید فیلم مستندی هم در رابطه با خرید و فروش آزادانه مواد مخدر ساخته که در حمایت از پلیس افغانستان، از مافیای مواد مخدر پرده‌ برداشته است. او به «ایران‌وایر» گفت پس از این مستند، از سوی عناصر قاچاق مواد مخدر مورد تهدید و آزار قرار گرفته است.

به باور این خبرنگار، طالبان امروز با گذشته‌اش هیچ تفاوتی ندارد و هم‌چنان روشن‌فکران و دگراندیشان افغانستان از سوی آن‌ها در تهدید به سر می‌برند. از سوی دیگر، اعمال محدودیت علیه زنان یکی از خصلت‌های طالبان است: «من هیچ آینده روشنی را برای افغانستان زیر سایه شوم طالبان نمی‌بینیم. هم‌چنین به نظرم نمی‌رسد که زنان بتوانند به تحصیل و پیشرفت ادامه دهند. افغانستان دیگر جایی برای فعالیت‌های رسانه‌ای و خبرنگاری آزاد نیست. کنش‌گران هم به مرور کشور را ترک خواهند کرد. شوربختانه در کشور جنگ‌زده من به هیچ‌وجه نخواهیم توانست آزادانه کار کنیم و اجازه نخواهیم داشت که از اربابان امروزی قدرت در افغانستان کوچک‌ترین انتقادی داشته باشیم.»

با وجود تصویر تاریکی که احمد فرشاد صالح از افغانستان ترسیم می‌کند، هنوز بسیاری از رسانه‌ها با وجود تهدیدهای بسیار، زیر نظر حکومت به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند.

اگرچه «ذبیح‌الله مجاهد» بارها اعلام کرده است که با فعالیت‌ آزاد رسانه‌ها مخالفتی ندارد اما شرطی که او برقرار کرده است، نشان از اعمال محدودیت می‌دهد. به گفته او، رسانه‌ها به شرطی می‌توانند آزادانه فعالیت کنند که طبق «موازین شریعت» عمل کنند.

این در حالی است که بسیاری از رسانه‌ها در افغانستان تعطیل شده‌اند و بسیاری از زنان اهل رسانه هم خودخواسته یا به توصیه کارفرما، محل کار خود را ترک کرده‌اند. البته زنان خبرنگارانی نیز هستند که با وجود تمام محدودیت‌ها، هم‌چنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

به گفته «سازمان گزارش‌گران بدون مرز»، از ۷۰۰ خبرنگار زن شاغل در کابل، تنها ۱۰۰ نفر آن‌ها پس از قدرت‌گیری طالبان به کار بازگشته‌اند.

از سوی دیگر، طی هفته‌ای که گذشت، در شهرهای مختلف افغانستان علیه طالبان تظاهرات‌هایی برگزار شد. به‌ویژه پس از بمباران «پنجشیر» توسط نیروهای پاکستان، تظاهرات‌های گسترده‌ای در محکومیت دخالت‌های پاکستان برگزار و طی آن‌‌‌ها، ده‌ها روزنامه‌نگار بازداشت و پس از چند ساعت آزاد شدند. اما روایت‌ها و تصاویری از اعمال خشونت علیه معترضان توسط نیروهای طالبان منتشر شده‌اند که حکایت از ضرب و شتم آن‌ها دارند.

در چنین شرایط آشفته و ناامنی، بسیاری از روزنامه‌نگاران و اهالی رسانه در تلاش برای خارج شدن از افغانستان هستند. گروهی هم توانسته‌اند کشورشان را ترک کنند.

احمد فرشاد صالح با وجودی که حالا مدتی می‌شود به ترکیه گریخته اما هنوز نتوانسته است درخواست پناهندگی خود را به اداره مهاجرت این کشور ارایه دهد. او امیدوار است که به خاطر ادامه فعالیت رسانه‌ای، بتواند از ترکیه هم رها شود و در پروسه طولانی مدت پناهندگی، در این جغرافیا نماند.