در دنیای پناه‌جویی، اصطلاح «گیم» یا همان «بازی» در بیشتر مواقع یعنی شب، تاریکی، آوارگی میان مرزها و تلاش برای عبور از سد مرزبانان هر کشوری که قرار است مسیر آن‌ها تا به مقصد باشد.
پناهجویان اگر موفق به عبور از یک مرز شوند، در این گیم برنده هستند اما وقتی سرخورده و با بدن‌هایی کتک خورده به‌دست مرزبانان بازگردانده می‌شوند، در گیم باخته‌اند. آن‌ها جان خود را در اختیار قاچاق‌بران قرار می‌دهند و یا به دست خود می‌گیرند و در این بازی قمار می‌کنند؛ گیمی که گاه به قیمت جان آن‌ها تمام می‌شود.
در این گزارش که از مرز بوسنی و کرواسی روایت می‌کند، گیم‌‌‌زن‌ها فارسی‌زبانانی هستند از افغانستان و ایران که مدت‌ها است در انتظار برنده شدن به سر می‌برند. آن‌ها می‌خواهند از بوسنی‌وهرزگوین بگذرند و قدم به کرواسی بگذارند؛ کشوری که خود را نگهبان اتحادیه اروپا می‌داند و با خشونت‌هایی که بسیار روایت شده است، پناهجویان را با تحقیر به بوسنی برمی‌گرداند.
***
«واقعا انسان شرمش می‌شود. این انسان‌ها [پناهجویان] هر لحظه در رعب و وحشت به سر می‌برند که مبادا بلایی سرشان بیاید. آن‌ها در این شرایط بد، هر لحظه در حال فرار هستند تا خود را به کرواسی برسانند اما دستگیر می‌شوند، کتک می‌خورند و [مرزبانان] وسایل‌شان را می‌گیرند. این پناهجویان، شاهدان زنده و راویانی هستند که از برخورد اروپایی‌ها می‌گویند، در حالی که از خانه و کاشانه خود به امید برخورداری از زندگی بهتر گذشته‌اند.»
«بهروز اسدی»، کنش‌گر سیاسی و فعال امور پناهجویان کمی پیش از فرا رسیدن زمستان، به بوسنی‌هرزگوین رفته است تا از نزدیک شاهد و راوی روزگار پناهجویان باشد. این مسیر، بالکان نام دارد و پناهجویان از ترکیه، بلغارستان و گاه شمال یونان قدم در این راه می‌گذارند تا با عبور از مقدونیه، به بوسنی وارد شوند و بتوانند در نهایت از سد کرواسی بگذارند و سپس خود را به اروپای غربی برسانند؛ مسیری که از جنگل و کوه و دشت می‌گذرد. هرچند هنوز آفتابی هست که کودکان را از سرما حفظ کند اما چند ماه دیگر، بدن‌های آن‌ها در گیر و دار برف و طوفان‌های شدید، باید طاقت بیاورند.
اتحادیه اروپا همواره بودجه‌ای در اختیار کرواسی قرار میدهد تا بتواند مقابل موج پناهجویان قرار گیرد؛ اگرچه بنا بر قوانین این اتحادیه، پناهجویان می‌توانند به محض ورود به کرواسی، درخواست پناهندگی خود را ارایه دهند و کروات‌ها نیز موظف به بررسی پرونده‌های پناهجویان هستند. اما آن‌چه در عمل اتفاق می‌افتد، اغلب با هر آن‌چه روی کاغذ نوشته می‌شود، متفاوت است.
تاکنون گزارش‌های بسیاری از برخوردهای خشونت‌بار مرزبانان کروات با پناهجویان منتشر شده که هیچ پاسخ‌گویی جز نگهبانی از مرزهای اتحادیه اروپا وجود نداشته است. حدود هفت سال پیش بود که چندین گروه حقوق بشری با کار گذاشتن دوربین‌های مخفی در جنگل‌های مرزی میان کرواسی و بوسنی، توانستند برخوردهای خشونت‌بار و غیرقانونی کروات‌ها را ثبت کنند. مرزبانان، پناه‌جویانی را که توانسته بودند خود را به کرواسی برسانند، به صف کرده و با تحقیر و زور، آن‌ها را به بوسنی بازگردانده بودند. مارک‌دار کردن پناهجویان مثل تراشیدن موهای سرشان و ترسیم صلیب بر سرهای آن‌ها، یکی از پر سر و صداترین اقدامات کروات‌ها بود که مقامات این کشور صرفا به کلام آن را پذیرفتند و محکوم کردند.
این روزها، یعنی آغاز پاییز نیز هیاهویی در دنیای پناهجویان در این منطقه برقرار است. آن‌ها می‌خواهند پیش از رسیدن فصل سرما و بالا رفتن ریسک جانی در گیم زدن‌های‌شان، خود را به اروپای مرکزی برسانند. برخی پناهجویان ماه‌ها است در تلاش هستند تا بوسنی را ترک کنند اما سد کرواسی، گاه غیر قابل عبور می‌ماند.
بهروز اسدی پس از گذراندن یک روز در بوسنی، نزدیک مرز کرواسی و برخورد با پناه‌جویانی که چادرهای خود را در دشت برافراشته‌اند، با چوب آتش روشن می‌کنند و کودکانی که خود راوی دنیای پناه‌جویی هستند، برای «ایران‌وایر» می‌گوید: «من پس از ارتباط با برخی پناهجویان و سازمان‌های غیرانتفاعی در بوسنی، برای بررسی چگونگی کمک به آن‌ها به این کشور آمدم. پناهجویان در کمپ‌ها، جنگل‌های مرزی و خانه‌های متروکه زندگی می‌کنند. آن‌ها از ملیت‌های مختلف شبانه‌روز در تلاش هستند تا خود را به آن سوی مرز کرواسی برسانند. با افرادی برخورد کردم که ۵۴ بار گیم زده‌اند اما پلیس آن‌ها را دستگیر و پول و تلفن‌های‌شان را ضبط کرده و دوباره به بوسنی برگردانده است. وضعیت بد معیشتی و نداشتن چشم‌اندازی به آینده، باعث سرخوردگی و مشکلات روحی و روانی بسیاری برای آن‌ها شده است.»
به گفته اسدی، در بوسنی هرزگوین پنج کمپ بزرگ با گنجایش شش هزار نفر وجود دارد اما خارج از کمپ‌ها، در دشت و جنگل و خانه‌های متروکه و خرابه‌ها پر است از پناه‌جویانی که خود را به این کشور رسانده‌اند تا بتوانند در نهایت به کرواسی راه یابند.
این فعال حقوق پناهجویان پس از گفت‌وگو با این مهاجران، خبر میدهد: «اکثر [پناهجویان] ناراحتی‌های گوارشی، سرماخوردگی، سردرد و درد مفصل دارند. آن‌ها در حال حاضر به چادر، کیسه خواب و پتو احتیاج دارند چون هوا همین الان هم سرد است. تمامی آن‌ها از برخورد پلیس کرواسی و ضرب و شتم پناهجویان شاکی هستند. حتی با خانواده‌ای ایرانی مواجه شدم که سیست پوشبک در خصوص آن‌ها در اسلوونی انجام شده بود.»
پوشبک اصطلاحی در دنیای پناه‌جویی است. همان‌زمان که پلیس‌های مرزی پناهجویان را دستگیر می‌کنند، مایملک‌شان را ضبط و آن‌ها را به عقب برمی‌گردانند؛ در حالی که کشورهای اتحادیه اروپا طبق قانون موظف هستند به پرونده پناهندگی پناهجویان رسیدگی کنند. از سوی دیگر، کرواسی و اسلوونی مقصد نهایی پناهجویان نیستند و آن‌ها در فکر رسیدن به اروپایی غربی و به ویژه بریتانیا هستند. اما سیاست همین کشورهایی که مقصد پناهجویان هستند، تامین کشورهایی مثل بوسنی و کرواسی است تا ضمن مقابله با پناهجویان، جلوی ورود آن‌ها را بگیرند.
اسدی می‌گوید در بوسنی و نزدیک مرز کرواسی با پناه‌جویانی مواجه شده است که گاه بالای ۵۰ سال سن دارند و یا کودکان خردسالی که با شیرین‌زبانی، دنیای تلخ گیم زدن را روایت می‌کنند: «خردسالی را تصور کنید که می‌گوید من شش بار گیم زدم! آری، این سرنوشت آوارگی و کوچ اجباری است که مردمانی، از جمله ایرانی‌ها و افغانستانی‌ها به خاطر سیاست‌های حکومت‌های خود به آن دچار شده‌اند.»
مردی که مقابل دوربین بهروز اسدی ایستاده است، می‌گوید: «پلیس کرواسی ما را به جنگل می‌آورد و جایی که دوربینی وجود نداشته باشد، مورد ضرب و شتم قرار میدهد. کمر من مشکل پیدا کرده است. [...] من تا به حال بیش از هشت بار سعی کرده‌ام از مرز رد شوم اما پلیس کرواسی من را به بوسنی برگرداند. وقتی برگردانده می‌شوی، همه‌چیزت را می‌گیرند و دوباره باید از صفر شروع کنی. ما هیچ جایی نداریم، نه کشوری و نه خانه‌ای. مثل توپ شده‌ایم، ما را از این طرف به آن طرف می‌اندازند.»
طبق آخرین گزارش کمیساریای عالی امور پناهندگان سازمان ملل متحد، از اوایل سال ۲۰۱۸ حدود ۷۵ هزار پناه‌جو و مهاجر از بوسنی هرزگوین عبور کرده اما تنها درصد کمی از آن‌ها برای بررسی پناهندگی خود در این کشور باقی مانده‌اند و شمار بالایی در تلاش هستند تا خود را به اروپای غربی برسانند.
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر