ارزش پول و دارایی پس از خروج امریکا از برجام چه‌قدر تغییر کرد؟

سه سال و شش ماه و دو روز پیش، صبح نوزدهم اردیبهشت ۱۳۹۷، «دونالد ترامپ»، رییس‌جمهوری امریکا اعلام کرد با صدور یک «فرمان اجرایی»، ایالات متحده از توافق هسته‌ای «برجام» با ایران خارج می‌شود و تحریم‌هایی علیه جمهوری اسلامی اعمال خواهند شد. 

بعد از چند سال ثبات نسبی، نخستین نشانه‌های بحران از چند ماه پیش در ایران آغاز شده و زمزمه‌های خروج ترامپ از برجام، بسیاری از سرمایه‌گذاران، فعالان اقتصادی و مردم عادی را نگران کرده بود. اما هنوز بسیاری امیدوار بودند شرایط به گونه‌ای دیگر پیش برود که نرفت.

خروج امریکا از برجام یک ضربه قطعی برای اقتصاد ایران بود. اگر تا پیش از آن شک قوی به وقوع بحران وجود داشت، حالا مثل روز روشن بود که یک طوفان در راه است؛ طوفانی که رونق نسبی بعد از برجام را به رکود می‌کشاند و اقتصاد و جامعه ایران را دوباره گرفتار یک موج سهمگین تورمی می‌کرد. 

دومینوی سقوط «ریال» از چند هفته قبل از خروج از برجام آغاز شده بود. آفتاب داغ تورم، ارزش ریال را مثل دانه‌های یخ آب می‌کرد. چند سال قبل‌تر، به دلیل ثبات نسبی، تورم نسبتا پایین و نرخ سود بانکی، نگه داشتن پول بهترین و مقرون‌ به صرفه‌ترین کار برای حفظ ارزش دارایی‌ها بود. اما حالا باید هر چه زودتر برای حفظ ارزش دارایی‌ها یا کاهش آثار سقوط آن‌ها، ریال تبدیل به یک کالای سرمایه‌ای می‌شد؛ مثل دلار، طلا، ملک، بورس... یا ترکیبی از آن‌ها.

ایران در چهارمین سال خروج امریکا از برجام، در بدترین وضعیت اقتصادی تاریخ معاصر به سر می‌برد. حالا به اندازه کافی داده‌ و اطلاعات در دست است که ببینیم سرمایه‌گذاری در کجا باعث حفظ بیشتر ارزش دارایی‌های سرمایه‌گذاران شده است. 

***

سپرده‌های بانکی

فرض می‌کنیم یک سرمایه‌گذار خرد ۵۰۰ میلیون تومان پول در حساب پس‌انداز بانکی خود دارد. اگر او این پول را در بانک نگه داشته باشد، با فرض سود ۲۲ درصدی، در هزار و ۲۸۰ روز چیزی معادل ۳۸۶ میلیون تومان سود دریافت خواهد کرد. حتی اگر فرض کنیم او سر هر سال سود سالانه‌اش را در بانک سرمایه‌گذاری کرده باشد، به زحمت ارزش پولش در حال حاضر به یک میلیارد تومان می‌رسد. 

این یک باخت تمام‌عیار است و به حساب نرخ رسمی تورم، این سرمایه‌گذار ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون تومان ارزش دارایی‌ خود را در فاصله اردیبهشت ۱۳۹۷ تا مهر ۱۴۰۰ از دست داده است. 

کار عاقلانه‌تر این است که در یک چشم‌انداز تورمی، به نرخ سود دستوری اعتنایی نکرد. اما پول نقد را باید تبدیل به چه دارایی‌ سرمایه‌ کرد که ارزش بیشتری داشته باشد؟ 

دلار

۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۸، فردای اعلام خروج امریکا از برجام، قیمت دلار بین شش‌هزار و ۷۰۰ تا هفت هزار و ۵۰۰ تومان در نوسان بود. حالا دلار در روز بیستم آبان ۱۴۰۰، بیش از ۲۸ هزار تومان خرید و فروش می‌شود. 

فردای روز خروج امریکا از برجام، با ۵۰۰ میلیون تومان می‌شد حدود ۷۱هزار دلار امریکا از بازار خرید. حالا این ۷۱ هزار دلار بیش از دو میلیارد تومان در بازار ارزش دارد. این در حالی است که بر اساس محاسبات «مرکز آمار ایران»، ارزش تورمی ۵۰۰ میلیون تومان در اردیبهشت ۱۳۹۷، حدود یک میلیارد و ۵۷۸ میلیون تومان در مهر ماه ۱۴۰۰ است. 

طلا

روز ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۸، هر سکه طلا حدود دو میلیون تومان در بازار تهران معامله می‌شد. حالا قیمت سکه در روز ۲۰ آبان ۱۴۰۰ به حدود ۱۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رسیده است. 

با ۵۰۰ میلیون تومان در فردای خروج امریکا از برجام می‌شد تقریبا ۲۵۰ سکه طلا خرید. حالا این ۲۵۰ سکه ارزشی بیش از سه میلیارد تومان دارد؛ تقریبا دو برابر بیشتر از ارزش تورمی ۵۰۰ هزار تومان سه سال و نیم پیش. 

آپارتمان

طبق آمار بانک مرکزی، در اردیبهشت ۱۳۹۷، متوسط قیمت هر مترمربع آپارتمان در منطقه۵ تهران حدود هفت میلیون و ۷۱۰ هزار تومان بود. با این حساب، با ۵۰۰ میلیون تومان می‌شد یک آپارتمان متوسط ۶۵ متری خرید. 

طبق آخرین آمار منتشر شده از سوی بانک مرکزی، متوسط قیمت هر مترمربع آپارتمان در مهر ۱۴۰۰ در منطقه۵ به حدود ۳۸ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رسیده است؛ به عبارتی، ارزش خانه ۶۵ متری از زمان خروج ترامپ از برجام تا الان به حدود دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان افزایش یافته است. 

بورس

یک روز پس از خروج ترامپ از برجام، شاخص کل بورس تهران دقیقا ۹۳ هزار و ۶۹۱ واحد بود. این شاخص روز ۲۰ آبان ۱۴۰۰ دقیقا یک میلیون و ۴۵۶ هزار و ۵۲۳ واحد گزارش شده است؛ به عبارتی، شاخص کل در این مدت حدود ۱۶ برابر رشد کرده است. 

یعنی اگر کسی فردای خروج ترامپ از برجام مستقیم به بازار بورس می‌رفت و با ۵۰۰ میلیون تومان سبد متنوع سهام می‌خرید، امروز می‌توانست سهام خود را به قیمتی در حدود هفت میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان بفروشد.  

• ارزش تورمی ۵۰۰ میلیون تومان در اردیبهشت ۱۳۹۷ معادل یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان الان است. 
• ۵۰۰ میلیون تومان اگر در بانک با نرخ سود ۲۲ درصد پس‌انداز می‌شد، اصل و سود آن امروز حدود ۸۸۶ میلیون تومان ارزش داشت.  
• ۵۰۰ میلیون تومان در فردای خروج امریکا از برجام معادل ۷۱ هزار دلار امریکا بود. ارزش ۷۱ هزار دلار همین امروز کمی بیش از دو میلیارد تومان است. 
• قیمت ۲۵۰ سکه بهار آزادی در روز ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۷ حدود ۵۰۰ میلیون تومان می‌شد. حالا ارزش ۲۵۰ سکه بیش از سه میلیارد تومان است. 
• در اردیبهشت ۱۳۹۷، با ۵۰۰ میلیون می‌شد یک آپارتمان ۶۵ متری در منطقه۵ تهران خرید. ارزش این آپارتمان در حال حاضر بیش از دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان است. 
• با وجود سقوط نسبی بورس در یک سال گذشته، شاخص کل بورس تهران در فاصله فردای خروج ترامپ از برجام تا دیروز حدود ۱۶ برابر رشد کرده است؛ یعنی سبد سهام  ۵۰۰ میلیونی روز ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۷ ارزشی بیش  از هفت میلیارد و ۷۷۷ میلیون تومان در ۲۰ آبان ۱۴۰۰ دارد.