روز چهارشنبه ۱۹بهمن۱۴۰۱، شماری از فعالان میراث فرهنگی و کنشگران این حوزه، از تخریب بخش دیگری از بافت تاریخی شهر شیراز با هدف گسترش محوطه مذهبی مرتبط با حرم «شاهچراغ» در این شهر خبر دادند.
در فاز اول اجرای این طرح، تخریب بناهای تاریخی محدوده شاهچراغ تا امامزاده ابراهیم، از روز دوشنبه۱۷بهمن آغاز شده و قرار است ۶۰ پلاک از بافت تاریخی این محدوده تخریب شود.
بر اساس گزارش منتشر شده در «اعتمادآنلاین»، دولت «ابراهیم رئیسی» به‌رغم تمام هشدار‌ها، تخریب بافت تاریخی شیراز را با عنوان «توسعه حرم شاهچراغ» آغاز کرده است.
این طرح به گفته مقامات جمهوری اسلامی قصد دارد در محدوده حرم شاهچراغ و دیگر امامزاده‌های مدفون در شیراز، مسیرهای ارتباطی ایجاد کند تا به گفته یکی از مسوولان، شهر شیراز «برای ظهور امام زمان» آماده باشد.
اجرای طرح‌های مرتبط با توسعه مکان‌های زیارتی سال‌هاست در شهرهای مذهبی از جمله قم و مشهد آغاز شده است، اما شیراز شهری غیرمذهبی است که به مقامات دولتی با ادعای «فرسوده» بودن بافت تاریخی، آن را تخریب می‌کنند.
بر اساس اطلاعات منتشر شده در رسانه‌های محلی شیراز، برای اجرای طرح توسعه حرم شاهچراغ، حدود ۳۶۰ هکتار از بافت تاریخی شیراز تخریب خواهد شد. جمهوری اسلامی همچنین مدعی است که با پایان اجرای این طرح، شیراز بزرگ‌ترین شهر زیارتی خاورمیانه خواهد شد.
برخی شاهدان عینی گفته‌اند مقامات مسوول در اجرای این طرح به ساکنان خانه‌هایی که تخریب شده‌اند گفته‌اند که هرچه سریع‌تر محل زندگی خود را ترک کنند و ماندن آن‌ها در خانه‌ها نمی‌تواند مانع ادامه عملیات تخریب شود.
به نوشته روزنامه اعتماد، نماینده وزارت راه و شهرسازی به کسانی که جایی برای رفتن ندارند، گفته است اگر خانه را تخلیه نکنند، آب، برق و گازشان قطع می‌شود. پاسخ مقام‌ها به کسانی که بضاعت مالی ندارند نیز این بوده است که «همین‌جا باش تا لودر خانه را روی سرت خراب کند.»
دبیر پویش ملی بافت تاریخی شیراز گفته است که راه‌های ارتباطی به طول یک هزار متر و عرض نامشخص، در شرایطی در حال تملک و تخریب ضرب‌الاجلی قرار گرفته‌اند که در کمیسیون ماده ۵ استان فارس و شورای عالی معماری و شهرسازی کشور هیچ‌گونه طرح مصوبی ندارد.
«محمدمهدی کلانتری»، کنشگر میراث فرهنگی بر این باور است که جمهوری اسلامی ایران برای اجرای طرح توسعه حرم شاهچراغ عجله دارد، زیرا یکی از مسوولان به او گفته است: «ما داریم برای ظهور زمینه‌سازی می‌کنیم. امام زمان که بیاید، حرم‌های آن زمان باید گنجایش زیادی داشته باشند.»
خبرگزاری «فارس» نیز در گزارشی به نقل از شاهدان عینی نوشته است که لودر‌ها و بولدوزر‌ها در حال تخریب و آواربرداری بناهای تاریخی این مسیر هستند و ساکنان این خانه‌ها برای تخلیه املاک خود اخطار شفاهی گرفته‌اند.
بر این اساس، درحالی‌که روند تملک بناها هنوز به‌صورت کامل صورت نگرفته، اما عملیات تخریب وارد فاز اجرایی شده است.
دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز با استناد به تصاویر هوایی از محدوده طرح توسعه حرم شاهچراغ گفته است که بیشتر بنا‌هایی که قرار است طی این طرح تخریب شوند، متعلق به دوره قاجارند و برخی از آن‌ها نیز ثبت ملی شده‌اند، اما تعدادشان اندک است.
به گفته محمد مهدی کلانتری، برای ثبت نشدن بناهای کل پهنه ۳۶۰ هکتاری بافت تاریخی شیراز، «از سال‌ها قبل تعمدی وجود داشته تا برای طرح‌های توسعه‌ای راحت‌تر تخریب شوند.» و تنها ۴۱۰ اثر در این محدوده ثبت ملی شده‌اند.
محدوده مورد اشاره این کنشگر فرهنگی طی ۲۷ سال گذشته به‌صورت مداوم با تخریب بناهای تاریخی مواجه بوده است، با این‌همه، همچنان حدود دو هزار و ۵۰۰ اثر تاریخی ارزشمند در این منطقه وجود دارد.
مروری بر تخریب بافت تاریخی شیراز از دهه ۶۰ تا امروز
در دهه ۶۰، چند خانه تاریخی در محدوده بافت تاریخی شیراز تخریب شد. در دهه ۷۰ تخریب بناها با اجرای طرح «بین‌الحرمین» گسترده‌تر شد، تا اینکه در سال ۱۳۸۹ و با آغاز به کار دولت دوم «محمود احمدی‌نژاد»، طرح یادشده در شورای عالی معماری و شهرسازی تصویب شد.
کنشگران حوزه میراث فرهنگی طی سال‌های گذشته انتقادات و اعتراضات زیادی نسبت به اجرای این طرح مطرح کرده و تا اندازه‌ای موفق به تعلیق آن شده بودند، اما در مهر۱۴۰۰، ابراهیم رئیسی در سفر به شیراز، وعده از سر گیری اجرای این طرح را مطرح کرد.
در سفر استانی ابراهیم رئیسی در مهر۱۴۰۰ به شهر شیراز، مصوبه‌ای برای تفویض اختیارات مربوط به اجرای طرح توسعه حرم شاهچراغ از شورای عالی معماری و شهرسازی به معاونت توسعه استان در استانداری تصویب کرد.
دبیر پویش ملی بافت تاریخی شیراز همچنین گفته است: «این‌ها می‌خواهند در محدوده ۹ هکتاری دو حرم، قبر سه‌طبقه بسازند که با بلوک سیمانی ساخته می‌شود و هزینه کمی دارد. اگر هر قبر را یک میلیارد تومان هم بفروشند، به معنای آن است که متری هشت میلیون تومان تملک کرده‌اند و متری سه میلیارد تومان فروخته‌اند. این ۹ هکتار را در سه میلیارد تومان ضرب کنید، چه عددی می‌شود؟ حتی صحن‌سازی‌شان هم به خاطر طمع مالی است.»
محمدمهدی کلانتری درباره پیامدهای اجتماعی تخریب خانه‌های تاریخی شیراز به روزنامه اعتماد گفته است: «زمین‌های بافت تاریخی در شیراز مبلغی بین ۸ تا ۱۰ میلیون تومان به ازای هر متر قیمت‌گذاری می‌شوند. با یک حساب سرانگشتی، برای یک خانه ۲۰۰ متری یک میلیارد و ۶۰۰ هزار تومان به مالک پرداخت می‌شود. ۸۰۰ میلیون تومان به صورت نقد و مابقی به صورت اوراق یک ساله بانک شهر. با مبلغی که در مرحله نخست به مالکان پرداخت می‌شود، در خوش‌بینانه‌ترین حالت می‌توانند منزلی در یکی از مناطق شیراز رهن کنند و توان خرید ملک داخل شهر یا در محدوده مرکزی را ندارند. این امر به مرور و با وضعیت موجود مسکن، می‌تواند به افزایش حاشیه‌نشینی در این شهر منجر شود. ضمن اینکه بسیاری از ساکنان این منازل مستاجرند و جزو قشر آسیب‌پذیر محسوب می‌شوند و با تخریب این مناطق به اجبار باید به حاشیه شهر کوچ کنند، تا توان پرداخت هزینه مسکن را داشته باشند.»
شماری از فعالان و کنشگران حوزه میراث فرهنگی با راه‌اندازی کارزاری از «عزت‌الله ضرغامی»، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی دولت سیزدهم، خواسته‌اند مانع تخریب بناهای تاریخی این شهر شود. ضرغامی اوایل شهریور وعده داد بود که بافت تاریخی شیراز حفظ خواهد شد، اما اکنون شروع فاز اول تخریب بناهای تاریخی نشان می‌دهد که در جمهوری اسلامی، برای حفظ میراث تاریخی و فرهنگی ایران اراده‌ای وجود ندارد.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر