ونوس امیدوار، شهروندخبرنگار
هزینه خرید فیلترشکن حالا بخشی از هزینه روتین شهروندان ایرانی شده است؛ هزینهای که روز به روز و با افزایش محدودیتها و فیلترینگ افزایش مییابد. گزارش زیر روایت یک شهروندخبرنگار درباره بازار داغ فروش فیلترشکن در ایران است.
***
«تا بزنی، وصل میشوی»؛ این تبلیغ یکی از فروشندگان فیلترشکن در تهران است.
این روزها که در پی اعتراضات سراسری مردم، محدودیتهای دسترسی به اینترنت، بهویژه اینستاگرام و واتساپ از همیشه شدیدتر شده، بازار فروش فیلترشکن نیز روز به روز داغ و داغتر شده است.
اگرچه فعالان زیادی در داخل و خارج از ایران در همراهی با مردم گرفتار در محدودیتهای دسترسی به فضای آزاد اینترنت، به مردم پیوسته و شروع به تولید و عرضه فیلترشکن رایگان میکنند اما با دستبهدست شدن سریع فیلترشکنها بین مردم و شناسایی آنها توسط ارتش سایبری نظام، خیلی زود غیرفعال و از دسترس خارج میشوند. آن وقت است که مجبوری برای تداوم کسب و کارت در اینستاگرام و واتساپ یا دسترسی به محتویات فضای مجازی و اینترنت، سراغ فیلترشکنهای پولی بروی.
اما بازار فروش فیلترشکن در ایران بیصاحب است و هر کسی به هر قیمتی که بتواند، آن را میفروشد. گروهی ادعا میکنند فیلترشکن را از خارج به دلار میخرند، به همین دلیل تابع بالا و پایین رفتن دلار هستند و آن را تا۲۵۰هزار تومان برای اشتراک یک ماهه میفروشند و برخی دیگر میگویند خود را به خطر انداخته و در داخل آن را تولید کردهاند با هدف راه انداختن کار مردم، به همین دلیل قیمت آن تنها ۹۰ هزار تومان در ماه است.
به توصیه یک آشنا، سراغ «مهران» در یکی از مغازههای موبایل فروشی رفتم. وقتی از او سراغ فیلترشکنی خوب که قطعی نداشته باشد را گرفتم، پس از این که اول سرتاپایم را ورانداز کرد و با پرسیدن این که چه کسی شما را معرفی کرده است، مطمئن شد که مامور نیستم، گفت: «فیلترشکنی دارم که فعلا خیلی خوب جواب میدهد و قطعی هم ندارد. قیمت اشتراک یک ماهه، ۲۰۰هزار تومان برای گوشیهای اندروید و ۳۵۰ هزار تومان برای آیفون است.»
او دلیل گرانی فیلترشکن خود را سرعت بالا و کیفیت مطلوب عنوان کرد و افزود: «این کار، غیرقانونی و زیرزمینی است. ما برای کمک به امثال شماها آن را از خارج میخریم. حداقل باید قیمت به قدری باشد که به ریسک آن بیارزد.»
قیمت فیلترشکن در بازار ایران اصلا نرخ ثابتی ندارد. وقتی با یک مهندس نرمافزار در اصفهان تماس میگیرم و از او راجع به فیلترشکنی که به تازگی به یکی از دوستانم فروخته است میپرسم، میگوید: «اشتراک سه ماهه ۲۵۰ هزار تومان و شش ماهه ۵۰۰ هزار تومان است. گاهی که محدودیت شدید باشد، یک مقدار کُندی یا قطعی دارد اما در کل خوب کار میکند.»
در خصوص دایمی و فعال بودن فیلترشکن خود تا پایان دوره اشتراک هم میگوید: «این دیگر دست من نیست، تا وقتی اینترنت ملی نشده و امکان دور زدن آن وجود داشته باشد، این فیلترشکنها هم کار میکنند. بعدش واقعا معلوم نیست چه اتفاقی بیفتد.»
اگرچه تا پیش از شروع اعتراضات سراسری در ایران (۲۵ شهریور ۱۴۰۱)، دسترسی به برخی شبکههای اجتماعی مانند توییتر، تلگرام، یوتیوب و فضای عمومی اینترنت با محدودیت همراه بود و برای ورود به آنها باید از فیلترشکن استفاده میشد اما با شروع اعتراضات و اعمال محدودیتهای شدیدتر، هجوم مردم به استفاده از فیلترشکن ناگهان چندین برابر شده است.
ماه پیش خبرگزاری «ایسنا» در گزارشی نوشت: «گسترش فیلترینگ باعث رونق فروش فیلترشکن در کشور شده است و درآمد سالانه آن از حدود ۱۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۲، به ۶۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ رسیده بود که در ماههای اخیر به بیش از هزار میلیارد تومان هم رسیده است.»
«شادی»، یکی دیگر از فروشندگان فیلترشکن میگوید: «مثل زمان بگیر و ببندهای خرید و فروش ویدیو، رسیورهای ماهواره و حتی استخراج مخفی بیتکوین شده است؛ پنهانی است اما همه خبر دارند. ما که فروشنده جزء هستیم و سودی که به دست میآوریم شاید تنها جبران کننده بخشی از رکود این روزهای کار و کاسبیمان باشد اما پول خوب و سودش زیر دندان بسیاری از عناصر حکومت و وابستگان آنها مزه کرده است و آنها هم وارد این بازار شدهاند؛ مثل همان آقازاده خانم دکتر کبری خزعلی، معاون رییس جمهوری!»
اشاره او به خبری است که روز نوزدهم شهریور امسال منتشر شد و ماجرای شرکت تولید فیلترشکن «حمید رضازاده، فرزند «کبری خزعلی»، رییس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده را در کانادا بر ملا کرد.
شادی در ادامه میگوید: «سرور برخی از این فیلترشکنها در اختیار حکومت است، مردم خیلی باید مراقب باشند از هرکسی و هرجایی فیلترشکن نخرند. اطمینان کردن در این بازار، کار سختی است اما ظاهرا چاره نیست و تنها راهی است که برایمان باقی مانده است.»
هرچه زمان بیشتر میگذرد و دسترسی به فیلترشکنهای رایگان سختتر میشود، بازار پولی آن هم داغتر میشود. «ریحانه» میگوید: «همان روزهای شروع اعتراضات، اشتراک ماهانه فیلترشکن را ۶۰هزار تومان خریدم اما حالا فروشنده همین فیلترشکن را به قیمت ۲۵۰ هزار تومان برای سه ماه میفروشد و اشتراک ماهیانه هم دیگر نمیدهد. دورهها سه ماهه، شش ماهه و یکساله شدهاند.»
حکومتی که دور زدن تحریمها و محدودیتهای اعمال شده، بخشی از سیاستش است و همواره به آن افتخار میکند و آن را زمینهای برای رشد و شکوفایی استعدادها میداند، باید انتظار داشته باشد تا مردم هم راه دور زدن را یاد بگیرند و در بند محدودیتهای اعمال شده دسترسی به فضای باز اطلاعاتی باقی نمانند؛ هرچند به بهای گزاف و پرداخت چندین برابر قیمتهای رایج باشد.
ثبت نظر