مرور رسانه‌ها؛ پاسخ مغالطه‌آمیز خبرگزاری تسنیم به کاریکاتورهای خامنه‌ای در «شارلی ابدو»

اگر کسی فرضی مطرح کند تا نتیجه‌ای که می‌خواهد بگیرد، به مغالطه مصادره به مطلوب گرفتار شده. یعنی فرضی را در استدلال مطرح می‌کند که او را به هدف برساند، ولی شواهدی دال بر صحت فرض مطروحه ارائه نمی‌کند. به عبارت دیگر، مغالطه مصادره به مطلوب، هنگامی شکل می‌گیرد که در استدلال، فرضی آشکارا یا پنهانی مطرح می‌شود که خود نیاز به اثبات دارد، ولی بدون ارائه هیچ‌گونه شواهدی درست پنداشته می‌شود، این سبک استدلال، آلوده به مغالطه است. در مواجهه با چنین استدلالی، کافی است فرض مغالطه‌گر را به چالش کشیده و بخواهیم آن را اثبات کند.

برای روشن شدن مساله، به این گزارش خبرگزاری «تسنیم» که روز ۱۶دی ۱۴۰، با عنوان «فرانسه و «آزادی بیان»؛ اسلام‌ستیزی آزاد، نفی هولوکاست ممنوع! منتشر شده، دقت کنید:

خبرگزاری «تسنیم» در این گزارش، با طرح این فرضیات:

در فرانسه اهانت به اسلام آزاد، ولی اهانت به یهود و انکار هولوکاست ممنوع است؛محدوده آزادی بیان در فرانسه اهانت به اسلام است و هر آنچه به یهودیت و هولوکاست بازگردد، خط قرمز است؛«موریس سینه» کاریکاتوریست مجله فرانسوی «شارلی ابدو» در سال ۲۰۰۹ مجبور شد استعفای خود را تقدیم کند، چون به یهودیت انتقاد کرده بود.

در این گزارش، با اشاره به استدلال وزیر امور خارجه فرانسه در خصوص نشر کاریکاتورهایی از رهبر جمهوری اسلامی، در مجله «شارلی ابدو»، به عنوان مصداق آزادی بیان در این کشور، آمده است: «آنچه مشخص است اینکه محدوده این "آزادی بیان" تنها تا جایی گسترده شده، که توهین به اسلام را مجاز بداند و برای این نشریه و هر مطبوعات یا صدای دیگری، آنجا که مساله به یهودیت یا مساله هولوکاست مربوط می‌شود، خط قرمزهای روشنی وجود دارد.»

این گزارش در ادامه، به ماجرای اخراج یکی از کاریکاتوریست‌های مجله «شارلی ابدو» پرداخته و آورده: «در سال ۲۰۰۹ میلادی، "موریس سینه"، کاریکاتوریست مجله فرانسوی "شارلی ابدو"، مجبور شد استعفای خود را تقدیم کند. دلیل استعفا آن بود که این کاریکاتوریست، با رسم کاریکاتوری از ازدواج "جان سارکوزی" فرزند "نیکولا سارکوزی" رییس‌جمهور اسبق فرانسه با "جسیکا دارتی"، دختر یهودی که از خانواده‌ای ثروتمند بود و با انگیزه پول به دین یهودیت گرویده بود، انتقاد کرد. انتقاد موریس سینه علیه دین یهودیت نبود و به هیچ صورت اهانتی به این دین نکرده بود، اما تنها اشاره به یهودیت کافی بود تا او مورد اتهام دشمنی با این دین قرار گیرد و به تحویل او به مراجع قضایی و اخراج شدن وی از کار بینجامد. در آن زمان، مجله "شارلی ابدو" هیچ دفاعی از کارمند خود نکرد و با دروغ "آزادی بیان"، درصدد توجیه کار او برنیامد.»

چرا این گزارش مصداق «مغالطه مصادره به مطلوب» است؟

زیرا در این گزارش برای اینکه بگوید در فرانسه آزادی بیان وجود ندارد، یا یک دوگانگی در تعریف آزادی بیان وجود دارد، فرض می‌گیرد که در این کشور انتقاد مذهبی (که آن را توهین می‌خواند) فقط برای اسلام مجاز است و برای دین یهودیت چنین آزادی‌ای وجود ندارد. در حالی که این فرض اساسا غلط است. 

«شارلی ابدو» یک مجله فکاهی است که هر چهارشنبه در فرانسه منتشر می‌شود. این نشریه خط مشی خود را ضد نژاد‌پرستی و ضد مذهبی می‌داند که هم‌زمان نگاه انتقادی به اسلام، یهودیت و مسیحیت دارد. «شارلی ابدو» تاریخچه‌ای طولانی دارد، تم فعلی این نشریه از سال ۱۹۹۲ پایه‌گذاری شده و با همه چیز و همه‌کس شوخی می‌کند و خود را مقید به بهره‌مندی از آزادی بیان می‌داند. شوخی‌های این نشریه با همه ادیان سابقه دارد، ولی نگاه طنزآمیز‌اش به اسلام، هم برای خودشان دردسر‌ساز شده و هم خشونت‌هایی را در جهان اسلام در پی‌داشته است.

پس این گزارش، ابتدا یک فرض نادرست را درست جلوه می‌دهد تا نتیجه مورد نظر را استخراج کند.

فرض دیگر خبرگزاری «تسنیم» این است که نفی هولوکاست، همان انتقاد به یهودیت است که در غرب ممنوع است. این فرض نیز فرض باطلی است، چرا که در غرب، انتقاد نسبت به ادیان ممنوع و مصداق نفرت‌پراکنی نیست، بلکه نفی هولوکاست به دلیل آنکه مصداق یهودی‌ستیزی است ممنوع است. بله، نفی هولوکاست ممنوع است، زیر سال‌ها تحقیقات کاملی در خصوص هولوکاست انجام و اسناد و مدارک کافی از وقوع این جنایت و ابعاد آن بدست آمده است. پس آنچه در غرب ممنوع است، نفی هولوکاست است، نه صحبت در مورد هولوکاست. نقد برخی جنبه‌های هولوکاست ممنوع نیست و می‌توان در مورد آن صحبت کرد، آنچه ممنوع است، انکار هولوکاست با هدف یهودی ستیزی و نفرت‌پراکنی است.

خبرگزاری «تسنیم» در این گزارش به فیک نیوز و دیس اینفورمیشن نیز متوسل شده و با روایتی جعلی، از دلیل اخراج «موریس سینه» کاریکاتوریست مجله فرانسوی «شارلی ابدو» آورده: «انتقاد موریس سینه علیه دین یهودیت نبود و به هیچ صورت اهانتی به این دین نکرده بود، اما تنها اشاره به یهودیت کافی بود تا او مورد اتهام دشمنی با این دین قرار گیرد و به تحویل او به مراجع قضایی و اخراج شدن وی از کار بینجامد.» 

این روایت جعلی است، چراکه خبرگزاری «تسنیم» تنها به یک مورد از فعالیت‌های موریس سینه اشاره دارد و نه به همه فعالیت‌هایی او که او را در معرض یهودستیزی قرار داده بود.

موریس سینه نه به دلیل انتقاد به یهود، بلکه از سوی سردبیر مجله «شارلی ابدو»، به «یهودی ستیزی» متهم شد و با همین اتهام، از کار اخراج و محاکمه شد، ولی نکته جالب که خبرگزاری «تسنیم» آن را عامدانه سانسور می‌کند و در این گزارش به آن نمی‌پردازد این است که دادگاه فرانسوی، نه تنها موریس سینه را محکوم نمی‌کند، بلکه او را تبرئه و مجله «شارلی ابدو» را به پرداخت ۹۰ هزار یورو جریمه نقدی محکوم می‌کند. موریس سینه پس از این دادگاه، هفته نامه Siné Hebdo را منتشر کرد و کسی مانع فعالیت رسانه‌ای او نشد.

بنابراین، هم فرض این گزارش جعلی است و هم نمونه مورد اشاره برای اثبات ادعای این خبرگزاری جعلی است. این گزارش مصداق دیس اینفورمیشن هم محسوب می‌شود، چراکه خبرگزاری «تسنیم»، عامدانه اطلاعات جعلی با هدف گمراه کردن افکار عمومی منتشر می‌کند. 

برخلاف جمهوری اسلامی که شورای عالی امنیت ملی و مقام‌های قضایی و امنیتی می‌توانند به رسانه‌ها دستور دهند چه چیزی منتشر و چه چیزی منتشر نشود و یک شبه ده‌ها روزنامه و نشریه به دستور مقام قضایی تحت فرمان رهبری توقیف می‌شود، در فرانسه آزادی بیان در اعلامیه حقوق شهروندی فرانسه به رسمیت شناخته شده و در قانون اساسی این کشور، به عنوان یک اصل پذیرفته شده است.

برابر با قانون مطبوعات این کشور مصوب سال ۱۸۸۱، مطبوعات آزادند و می‌توانند هر نظری را منتشر کنند، مگر نظرات نژادپرستانه، یهود‌ستیزانه، نفرت‌نژادی و توجیه‌گر تروریسم، که از نظر قانون‌گذاران فرانسوی، جرم شناخته شده‌اند. حفاظت از حریم خصوصی، رعایت اصل برائت، پیشگیری از افتراء و توهین، تحریک دیگران به ارتکاب اعمال مجرمانه، انتشار سخنان نفرت‌انگیز، انکار هولوکاست و سایر جنایات علیه بشریت و بی‌احترامی به سرود و پرچم ملی فرانسه؛ از دیگر محدودیت‌های آزادی بیان در این کشور است. خارج از این دایره، روزنامه‌نگاران فرانسوی آزادند در هر موضوعی اظهار‌نظر کنند. ضمن اینکه فرهنگ غالب لائیسیته و سکولاریسم در فرانسه، پذیرش عمومی آزادی بیان را بالا برده است. در چنین نظامی مقامات نمی‌توانند برای رسانه‌ها تعیین تکلیف کنند.

خبرگزاری «تسنیم» به عنوان یک ارگان رسانه‌ای حکومتی، این گزارش را در واکنش به انتشار کاریکاتورهایی از آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، توسط مجله "شارلی ابدو" فرانسوی منتشر کرده، ولی به دلیل نداشتن استدلال قابل دفاع به مغالطه، اطلاعات جعلی و دیس اینفورمیشن متوسل شده است. 

داشتن تفکر انتقادی و رعایت اصل تردید نسبت به درستی اطلاعات رسانه‌های وابسته به حکومت، راه مقابله با دیس اینفورمیشن و اخبار جعلی است.