یک هفته پس از زلزله خوی؛ حکومت ناتوان در امدادرسانی

چنور آزاد شهروندخبرنگار

یک هفته از زلزله «خوی» در استان آذربایجان غربی می‌گذرد. خبرها در این یک هفته، حکایت از برخورد نیروهای سرکوب با معترضان به امدادرسانی ناکارآمد داشت. به گفته منابع محلی، همچنان پس‌لرزه‌ها ادامه دارد و مردم زلزله‌زده اگر خانه‌ای برای‌شان باقی‌ مانده باشد، در منازلی سکونت دارند که دیوارهای آن ترک خورده است. 

تبلیغات جمهوری اسلامی در کنترل وضعیت و امدادرسانی به زلزله‌زدگان همچنان ادامه دارد، اما منابع محلی خبر از ناکارآمدی امدادرسانی و برخورد‌های خشونت‌بار با زلزله‌زدگان می‌دهند. در نبود چادر و وسایل گرمایشی استاندار، بیش از ۱۴۰ نفر از مردم دچار مسمومیت ناشی از زغال و والور نفتی شده‌اند و دست‌کم ۲ تن جان باخته‌اند.

در کنار زلزله، برف هم باریده است. یک هفته از زلزله «خوی» می‌گذرد، اما انگار کمک‌رسی جز خودشان ندارند. همان‌طور که در خبرها آمده بود، جمهوری اسلامی کمک‌های ترکیه را رد کرد و حتی با معترضان برخورد خشونت‌بار داشت، به‌طوری که حتی مردم معترض مقابل فرمانداری هم جمع شده بودند. 

طبق اطلاعات منابع محلی، طی هفته گذشته، نیروهای امنیتی جلوی کمک‌رسانی را به روستاها و شهر «خوی» گرفته‌اند و به مردمی که راهی مناطق زلزله زده شده بودند، گفته بودند که خودشان موارد مورد نیاز را تقسیم خواهند کرد؛ یعنی اجازه ورود داده نشده بود. 

از سوی دیگر، برخی دیگر از مردم که در خیابان مانده بودند، با برخورد خشونت‌بار نیروهای حاضر در محل، به داخل خانه‌ها فرستاده شدند. اما همین خانه‌ها هم دیوارهای‌شان ترک دارد. 

مردم در شهرهای مختلف برای کمک به زلزله‌زدگان خوی دست به کار شده‌اند. 

یکی از فعالان کمپین‌های محلی در شهر «سقز»، درباره چگونگی کمک‌رسانی به شهروندخبرنگار «ایران‌وایر» توضیح داد: «اگرچه حکومت وظیفه دارد به بهترین شیوه به مردم زلزله‌زده رسیدگی کند، اما می‌بینیم که پس از چند روز حتی در تامین نان مردم هم مانده است. بنابراین نباید چندان امیدی به حکومت بست و خودمان باید دست به‌کار شویم. ما با ارتباطاتی که از قبل ایجاد کرده‌ایم، لیستی از آن‌چه در این مقطع ضروری است تهیه کرده‌ایم و در شهر شروع به جمع‌آوری کمک‌های نقدی و غیرنقدی کرده‌ایم.» 

او تاکید دارد که در شرایط فعلی، همچنان اقلامی مثل نان، لباس گرم خصوصا برای کودکان و زنان، نوار بهداشتی، مواد شوینده، پتو و وسایل گرمایشی مورد نیاز است. 

یکی دیگر از اعضای کمپین هم توضیح می‌دهد: «عدم رسیدگی دولت به این چند روز محدود نمی‌شود. معمولا در روزهای نخست، کمک‌های زیادی جمع‌آوری می‌شود، اما باز هم دولت چون برنامه دقیقی برای توزیع کمک‌ها ندارد، بیشتر آن‌ها آن‌گونه که لازم است به دست زلزله‌زدگان نمی‌رسد، پس باید برای روزها و ماه‌های بعد هم برنامه‌ریزی کنیم.» 

به نظر می‌رسد که شدت زلزله و میزان تخریب در خوی، کم‌تر از زلزله‌ای است که در «سر پل ذهاب» اتفاق افتاد. با این وجود، منابع رسمی در همان روزهای نخست اعلام کردند که دست‌کم ۵۰ هزار واحد مسکونی تخریب شده‌اند. 

یکی از شهروندان «خوی» نیز به «ایران‌وایر» گفت که نخستین کمک‌ها از مردم سر پل ذهاب به دست آن‌ها رسیده است: «برای خودمان هم شگفت‌انگیز بود که در میان این همه مصیبت و ناکارآمدی مسوولان، مردم زلزله‌زده سر پل ذهاب، نخستین کمک‌ها را به ما رساندند.»

کمک‌رسانی مردمی به زلزله‌زدگان از کردستان

او همچنین تاکید دارد حالا که یک هفته از زلزله گذشته است، وضعیت نسبت به روزهای نخست بهبود داشته است. اما همان روزهای اول، حتی درهای مساجد را هم قفل کرده بودند و مردم بی‌خانمان نتوانستند در این مکان که از لوازم گرمایی برخوردار است، پناه بگیرند. 

به گفته او «احتمالا می‌ترسیدند که مساجد را معترضان به آتش بکشند. چند روز که گذشت یکی از مساجد محلی را در یکی از روستاها باز کردند، دو شب گذشت که متوجه شدیم سقف و دیوارهای مسجد هم ترک خورده‌اند.» 

از سوی دیگر، در این زلزله هم مقامات دولتی در محل حاضر شدند. طبق اطلاع «ایران‌وایر» یکی از این مقامات «محمد مخبر»، معاون اول رییس دولت بود. او به سراغ فرماندار رفت و مقابل مردم زلزله‌زده، جلوی فرمانداری با عصبانیت با فرماندار برخورد کرد. اما یک روز بعد، صداوسیما گفت‌وگویی از فرماندار پخش کرد که در آن می‌گفت امدادرسانی سازماندهی شده است و زلزله‌زدگان مشکلی ندارند. 

همچنین یکی از نیروهای امدادرسانی مردمی به «ایران‌وایر» گفت: «حتی چادر هم نبود. چادرها که رسید، باید راه و روش برپایی آن را به مردم آموزش می‌دادیم. این‌که نایلون پهن کنند، راه آب بگذارند. یک سری که بلد نبودند تشک و پتوها را گذاشته بودند که خب به خاطر بارش برف و سرریز شدن آب، از بین رفتند.» 

یکی از مردمی که در این زلزله خانه‌ و زندگی‌اش از بین رفته است، اما سخنی دیگر خطاب به حکومت دارد. او به شهروندخبرنگار «ایران‌وایر» گفت: «در حالی‌‌که در تمامی مراسم‌های حکومتی و خصوصا نمازهای جمعه، صندوقی از سوی نهادهای حکومتی برای کمک به مردم فلسطین برپا است، با گذشت چند روز از زلزله خوی، حتی هلال‌احمر نیز برای جمع‌آوری کمک اقدام نکرده است. برای همین کمپین‌های مردمی از شهرها و استان‌های همجوار به راه افتاد.» 

این در حالی است که رسانه‌های حکومتی همچنان یک هفته پس از حادثه زلزله، شبکه‌های اجتماعی و اطلاع‌رسانی درباره حقیقت این فاجعه را، «شایعه‌سازی» خوانده‌اند.