ایران را تمامی ایرانیان، فارغ از عقاید شخصی، دین یا مذهب خود ساخته‌اند. خبرنگاران و شهروندخبرنگاران «ایران‌وایر» در مجموعه‌ای، چهره‌های برجسته اقلیت‌های دینی و مذهبی را معرفی می‌کنند. شما هم اگر با شخصیت‌های برجسته اقلیت‌های دینی آشنایی دارید یا داستان زندگی و خدمات آنها را می‌دانید، با ایمیل [email protected] تماس بگیرید و روایت خود را با ما در میان بگذارید.
***
«امین‌الله آندره حسین» در ۱۳بهمن۱۲۸۳ برابر با ۲فوریه۱۹۰۵ میلادی در یک خانواده بهایی در شهر «سمرقند» به دنیا آمد. بعضی از منابع، محل تولد او را با توجه به محل سکونت پدر و مادرش، «عشق‌آباد» ذکر کردهاند. پدرش، «احمد آقا حسین‌اُف» از بهاییان سرشناس عشق‌آباد بود و نسب آذربایجانی داشت. مادر امین‌الله، «حوریه» نام داشت و از بهاییان سبزوار بود. خانواده مادرش بر اثر آزار و اذیت‌های مذهبی ایران را ترک و ساکن عشق‌آباد شده بودند. این زوج بهایی دارای سه پسر و یک دختر بودند که امین‌الله، اولین فرزند آنان بود.
«احمد حسین‌اُف»، تاجری خوشنام و ثروتمند بود. او فرزند بزرگش را برای تحصیل به مسکو فرستاد. امین‌الله در مسکو در کنار درس به فراگیری ویولن مشغول شد. پس از پایان تحصیلات متوسطه، پدرش او را به امید تحصیل طب به آلمان فرستاد. امین‌الله در سال ۱۹۲۹ به آلمان وارد شد. او همزمان با تحصیل طب، در کنسرواتوار اشتوتگارت و بعدها در توبینگن و برلین به تحصیل موسیقی پرداخت. او در آنجا پیانو را نزد «آرتور اشنابل» و آهنگسازی را نزد «دبلیو کلات» خواند. روبر حسین، پسر امین‌الله نوشته است که پدرش از ۱۹۳۴ تا ۱۹۳۷ در مدرسه موسیقی کنسرواتوار اشتوتگارت و برلین بوده است.
امین‌الله از کودکی با شعر و ادبیات فارسی آشنا شد. پدربزرگ که سینه‌اش آکنده از اشعار شاعران بزرگ پارسی بود، او را با ادبیات فارسی مانوس کرد. اما نخستین فردی که امین‌الله را با موسیقی آشنا کرد، مادرش بود. فضای خانه مملو از نغمات دلنشین آواز و موسیقی ایرانی بود که به طور مرتب توسط مادر از گرامافون پخش می‌شد. امین‌الله از سن ده سالگی به تشویق مادر به یادگیری و نواختن ساز تار پرداخت. او در بزرگسالی به چنان مهارتی در نواختن تار دست پیدا کرد که از او به عنوان یکی از تارنوازان بزرگ زمان خود نام می‌برند. سبک نوازندگی حسین در تار مخلوطی از سبک ایرانی و آذربایجانی بود. امین‌الله حسین قطعاتی را برای تار نوشت که از جمله می‌توان به «راپسودی ایرانی» شماره یک و دو (عباس کیارستمی از راپسودی ایرانی شماره یک و دو در موسیقی فیلم «خانه دوست کجاست» استفاده کرده است)، «ای وطن تو را دوست دارم» و «نیایش زرتشت» اشاره کرد.
نشریه France-Soire می‌نویسد: «ساز محبوب یا سوگلی حسین تار است. تار سازی است ایرانی با دیرینه هزار ساله با دیرینه هزار ساله و نیای همه گیتارها. حسین در سال ۱۹۳۰ با ضبط یک صفحه، خود را در عرصه تار شناساند؛ تاری از عاج و صدف که از نیاکان خود به ارث برده است.» (۳ژانویه۱۹۷۱)
مهاجرت به فرانسه
امین‌الله در سال ۱۹۳۷ در فرانسه اقامت گزید. او در کشور جدید، «آندره» را به نام خود اضافه کرد. امین‌الله آندره حسین در پاریس با یک بازیگر یهودی روسی‌تبار به نام «آنا مینکُوسچی» Anna Mincovschi ازدواج کرد. «روبر حسین» بازیگر و کارگردان معروف تئاتر و سینمای فرانسوی فرزند آندره و آنا است.
حسین تحصیلات خود را کنسرواتوار پاریس آغاز می‌کند. او آهنگسازی و ارکستراسیون را زیر نظر پل ویدال و نوئل گایون می‌آموزد. همچنین پیانو را نزد «آلفرد کورتُت» ادامه می‌دهد. او همچنین از درس اساتید بزرگ موسیقی نظیر «هیسبرگ»، «سابانیف» و «چرپنین» بهره مند می‌شود. امین‌الله حسین نخستین ایرانی است که در کنسرواتوار پاریس تحصیلات خود را به پایان رساند. در این زمان، پدرش کار خود را در مسکو از دست داد و دیگر قادر به تامین مخارج فرزندش نبود؛ پس کمک‌های مالی او به امین‌الله قطع شد. پس از این اتفاق، امین‌الله یک‌باره به فقر و تنگدستی دچار شد. او برای تامین هزینه زندگی خود و خانواده در کافه‌ها نوازندگی می‌کرد. اما مشکلات مالی، حسین را از آفرینش هنری بازنداشت. او بسیاری از آثار ماندگارش را در همان زمان ساخت.
حسین در سال ۱۹۳۵ اولین باله خود را به نام «به سوی نور» نوشت. نخستین اجرای این اثر در سال ۱۹۳۸ توسط ارکستر اپرای ملی پاریس به اجرا درآمد. امین‌الله چندین ساز از جمله پیانو، ویولن، گیتار، تار و تنبک را به خوبی می‌نواخت؛ ولی در نوازندگی پیانو و تار بسیار چیره‌دست بود. او قطعات زیادی برای پیانو نوشت که این آثار بارها توسط پیانیست‌های برجسته اروپایی اجرا و ضبط شده است. از جمله این قطعات، «بزرگداشت عمر خیام»، «رقص چَرکَسی»، «هیومورسک»، «افسانه ایرانی»، «آرزوها»، «تابلوی تابستان»، «صدای پای مغول»، «سوداگر پروانه»، «نم نم پاییز» و «دلقک» است.
آثار دیگر امین‌الله آندره حسین
سمفونی‌ها: شنها، پرسپولیس، آریا (دو سمفونی پرسپولیس و آریا از کوچ آریایی‌ها به سرزمین پارس و شکوه و عظمت هخامنشیان حکایت دارد.)
کنسرتوها برای ارکستر و پیانو: شماره یک؛ کاپریچیو، شماره دو، شماره سه؛ یک فانتزی
باله‌ها: به سوی نور، مینیاتورهای ایرانی، شهرزاد، رقص اسمرالدا، تعطیلات روی یخ. (احتمالا این آخرین اثر آندره حسین است؛ زیرا یک سال پیش از درگذشت او تصنیف شده است.)
کلیه این آثار در زمان حیات امین‌الله حسین توسط بزرگترین ارکسترهای اروپا مانند ارکستر سمفونیک کلن، ارکستر سمفونیک لا مورو پاریس، ارکستر اپرا ملی مونت کارلو، ارکستر اپرای ملی پاریس و ارکستر سمفونیک لندن به اجرا درآمد.
امین‌الله آندره حسین تعدادی قطعات آوازی هم باقی مانده است؛ از جمله آنها می‌توان به «ای ساربان»، «زَرمه»، «گل و بلبل» اشاره کرد. این آثار توسط ارکستر رادیو ملی فرانسه اجرا و ضبط شده است. امین‌الله حسین از سال ۱۹۵۴ به ساختن موسیقی فیلم پرداخت. او برای سی و چهار فیلم سینمایی و سریال تلویزیونی آهنگسازی کرد که بیشتر آنها به کارگردانی پسرش، «روبر حسین» بودند. از جمله می‌توان به «بینوایان»، «راسپوتین را کشتم» و «شب جاسوسان» اشاره کرد.
امین‌الله آندره حسین، هیچ‌وقت در ایران زندگی نکرد؛ ولی عشق او به تاریخ، فرهنگ و هنر ایران در آثار او نمایان است. حسین به عنوان آهنگساز از موسیقی سنتی ایرانی الهام می‌گرفت و بیشتر آثار او نشان‌دهنده این مشغله فکری است. او بر جلد صفحه سمفونی آریا نوشته است: «من سمفونی آریا را برای کشورم ایران ساخته‌ام که دارای گذشته‌ای پر افتخار است و به یُمن عشق، زنده و پایدار! کشوری که عاشقانه دوستش دارم. دلم می‌خواست که از سوز غم‌ها و شور و شادی‌های آن سرزمین حکایت کنم. شاعران در این‌باره به شیوایی سروده‌اند، من هم خواستم که با زبان موسیقی دین خود را به کشورم ادا نمایم.»
باله شهرزاد اثر امین‌الله حسین که ترکیبی از باله مینیاتورهای ایرانی و سوئیت شهرزاد بود، در سال ۱۹۷۷ توسط ارکستر سمفونیک تهران به رهبری «حشمت سنجری» در تالار رودکی اجرا شد. امین‌الله حسین به دعوت ملکه ایران برای نخستین و آخرین بار وطنش را به مدت یک هفته دیدار کرد.
امین‌الله آندره حسین در ۹آگوست۱۹۸۳ برابر با ۱۸مرداد۱۳۶۲، پس از یک دوره بیماری در سن هفتاد و هشت سالگی درگذشت. از محل دفن او اطلاع چندانی در دست نیست. امین‌الله آندره حسین نخستین آهنگساز پیشروی ایران است که آثارش جزو رپرتوارهای جهانی قرار دارد و ارکسترهای بسیاری آنها را اجرا می‌کنند. بسیاری از آثار حسين بر روی صفحه و ديسک توسط شرکت‌های معتبری مانند فیلیپس ضبط شده است. به اين ترتيب امين‌الله حسين را بايد در صدر فهرست موسيقی‌دانان پيشروی ايران جای داد که راه‌هايی برای عرضه موسيقی ملی در عرصه‌های جهانی پيدا کردهاند.
او را در رده آهنگسازان رومانتيک ملی قرار می‌دهند که به احساسات ميهن‌پرستانه در آفريده‌هایشان بیش از سایر موضوعات پرداخته‌اند. تکنيک آهنگسازی امين‌الله حسين بسيار ساده و روان است و شنيدن آثار او برای کسانی که سال‌ها از وطن دور افتاده‌اند، آرامش نوستالژيک و غمگینانه فراهم می‌آورد.
منابع:
دایرة‌المعارف ایرانیکا (صفحه مربوط به آندره حسین)
تاریخ موسیقی: سعدی حسنی
پیام بهایی (نشریه): امین‌الله آندره حسین (مقاله)، ایرج خادمی
زندگی و آثار امین‌الله حسین (ویدئو): کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
يادی از امين الله حسين به مناسبت اجرای آثار او توسط ارکستر بی‌بی‌سی: محمود خوشنام، سایت بی‌بی‌سی فارسی
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر