من، «شایا گلدوست»، زن ترنس و کنش‌گر جامعه رنگین‌کمانی هر هفته دوشنبه در اینستاگرام «ایران‌وایر» با یکی از اعضای این جامعه درباره مسایل و مشکلات آن‌ها گفت‌وگو می‌کنم. مهمان این برنامه، «اُزی اوزار» دراماتورژ و تولید‌کننده محتوا است که درباره هویت جنسیتی غیردوگانه و تجربه زیسته او با این هویت جنسیتی می‌پردازیم.
در دنیایی که بر پایه دوگانگی‌های جنسی و جنسیتی در حرکت است، افراد بسیاری مجبور می‌شوند که به اجبار خود را در این قالب‌های تنگ بگنجانند. در چنین فضایی عرصه برای افرادی که تعریف و باورشان از خود به عنوان یک انسان، چیزی جدا از دوگانه زنانه و مردانه بوده و کلیشه‌های مرسوم به زنانگی و مردانگی را پذیرا نیستند، تنگ می‌شود.
با توجه به گستردگی طیف جنس، جنسیت و گرایش جنسی، افراد می‌توانند هر کجای این طیف‌ها قرار گرفته و هویت جنسی و جنسیتی خود را تعریف کنند. امروزه جهان به سمتی پیش می‌رود تا این قالب‌ها و چارچوب‌های کلیشه‌ای را بشکند. افراد در دنیای امروز سعی می‌کنند که از تعاریف دوگانه خارج شده و تنوع را تجربه کنند و به‌رسمیت بشناسند. از این رو پرداختن به تعاریف «نان‌باینری» و یا «غیردوگانه» در حوزه جنس و جنسیت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
هویت جنسیتی غیردوگانه یا «نان‌باینری» به هویت جنسیتی افرادی گفته می‌شود که خودشان را در چارچوب‌ها و دوگانه جنسیتی زن و مرد قرار نمی‌دهند. در واقع هویت جنسیتی آن‌ها خارج از چارچوب‌های جنسیتی دوگانه تعریف می‌شود. این افراد ممکن است که جنسیت خود را ترکیبی از زن و مرد بودن تعریف کنند یا این که خود را مرد و زن تعریف نکنند و چیزی غیر از این دوگانه جنسیتی را برای تعریف هویت جنسیتی خود در نظر بگیرند.
حتی ممکن است جنسیتی شناور یا سیال داشته باشند. یعنی بین غیردوگانه بودن جنسیت خود و جنسیتی دیگر جابه‌جا شده و در حرکت باشند. افراد با جنسیت غیردوگانه حتی می‌توانند خود را بدون جنسیت نیز تعریف کنند.
مهمان برنامه به عنوان فردی با هویت جنسیتی غیردوگانه تجربه زیسته آشنایی با دیگر اعضای جامعه رنگین‌کمانی دارد، تجربه‌ای که شناخت، درک و پذیرش خود را کمی سخت می‌کند، او می‌گوید:
«با اینکه در جامعه آلمان زندگی می‌کردم، اما برای شناخت خود به عنوان فردی نان‌باینری زمان زیادی صرف شد. من خودم را ترنس هویت‌یابی نمی‌کردم، اما تنها تعریفی که با آن آشنا بودم، مرد ترنس و زن ترنس بود و من در هیچ‌کدام از این تعاریف نمی‌گنجیدم، بعدها که با هویت جنسیتی غیردوگانه آشنا شدم درک و پذیرش برایم آسان‌تر شد. البته برای رسیدن به این شناخت بسیار مطالعه و تحقیق کردم. همیشه نگران این بودم که اطرافیانم با من چه برخوردی خواهند کرد؟ جامعه چطور؟ آیا دوستانم را از دست می‌دهم یا نه؟ همه این‌ها ترس‌هایی بود که مرا برای آشکارسازی درباره هویت جنسیتی‌ام نگران می‌کرد.»
نان‌باینری بودن تنها مربوط به افراد خاصی نیست. هر فردی می‌تواند خود را نان‌باینری بداند و پا را از چارچوب‌ها و کلیشه‌های جنسی و جنسیتی فراتر بگذارد. بسیاری بر این باورند که افراد نان‌باینری درباره هویت جنسیتی خود گیج و سردرگم هستند و یا این احساس در آن‌ها زودگذر و موقتی است. اما هزاران سال است که هویت‌های نان‌باینری در فرهنگ‌ها و جوامع مختلف وجود داشته و به‌رسمیت شناخته می‌شوند و درست به اندازه مرد یا زن بودن، معتبر هستند و می‌بایست مورد پذیرش و احترام قرار گیرند.
«اُزی» می‌گوید که می‌خواستم برای خانواده‌ام از هویت جنسیتی‌ام بگویم، کار سختی بود ولی دوست داشتم این کار را انجام دهم، حس پنهان کردن و پنهانی بودن را دوست نداشتم پس برای خانواده‌ام از هویت جنسیتی غیر‌دوگانه‌ام حرف زدن و توانستم آن‌ها را با این بخش از هویتم آشنا کنم. اما او معتقد است که در جامعه غرب و برای مثال آلمان هم همه‌چیز برای فردی مانند او پذیرفته شده و عالی نیست. او حتی در جامعه آلمان، در محیط کار نیز تبعیض‌ها و عدم درک و پذیرش را به واسطه هویت جنسیتی‌اش تجربه کرده است. اینکه در‌مواقعی افراد سعی می‌کنند او را زن یا مرد خطاب کنند.
استفاده از ضمایر مناسب برای خطاب قرار دادن افرادی با جنسیت غیردوگانه از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ ضمیری که بیان‌گر همان هویت جنسیتی باشد که فرد برای خود تعریف می‌کند و ممکن است فرد به فرد متفاوت باشد.
این خودِ فرد است که تصمیم می‌گیرد با چه ضمیری خطاب قرار داده شود. در زبان‌هایی که ضمایر مذکر و مونث دارند، بعضی از افراد ترجیح می‌دهند با ضمایری مثل «ایشان» خطاب قرار داده شوند و برخی نیز از ضمایر منتسب به مردانه یا زنانه استفاده می‌کنند. بهتر است افراد پرسیده شود که ضمیر انتخابی و ترجیحی آن‌ها چیست.
نان‌باینری بودن یا جنسیت غیردوگانه داشتن، پدیده جدید و مربوط به دنیای امروز نیست، اما از سال ۲۰۱۲، روزی به عنوان «روز جهانی افراد نان‌باینری» در نظر گرفته شده است.
این روز دقیقا مابین «روز جهانی زن» و «روز جهانی مرد» قرار گرفته و حتما انتخاب آن بی‌دلیل نبوده است. این روز بهانه بسیار خوبی است که در مورد افراد با جنسیت غیردوگانه بیشتر اطلاع‌رسانی شده و با خشونت‌ها و تبعیض‌های اعمال شده به آن‌ها در‌جوامع مختلف مبارزه شود.
مطلب مرتبط:
لغت‌نامه مختصر اصطلاحات حوزه جنس و جنسیت
راهنمای حفظ حریم جنسی و جنسیتی رنگین‌کمانی‌ها در مراجعه به پزشک
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر