شایا گلدوست
پورتال آلمانی «اسپارتاکوس» (Spartacus) از سال ۲۰۱۲ برای کمک به گردشگران رنگین‌کمانی که قصد سفر به کشورهای مختلف جهان را دارند، آغاز به انتشار فهرست بهترین و بدترین کشورها برای سفر افراد هم‌جنس‌گرا، دوجنس‌گرا، ترنس، اینترسکس و کوییر کرده است. در نسخه ۲۰۲۴، این رتبه‌بندی ۲۱۳ کشور و منطقه بر اساس وضعیت افراد رنگین‌کمانی در هر منطقه مورد مقایسه قرار گرفته است.
بر اساس این فهرست، بهترین کشورها برای سفر افراد رنگین‌کمانی عبارت بوده‌‌اند از مالت، اسپانیا، کانادا، نیوزلند و پرتغال. این کشورها به عنوان ایمن‌ترین و دوستانه‌ترین مقصد برای سفر گردشگران رنگین‌کمانی در سال ۲۰۲۴ انتخاب شده‌اند، که هر یک ۱۲ امتیاز دریافت کرده‌اند.
طبق این گزارش، کشور استونی در سال گذشته با تصویب «قانون برابری ازدواج»، شش امتیاز (بر خلاف دو امتیاز فهرست قبلی) به دست آورده و همچنین اولین کشور امریکای لاتین که در رتبه‌بندی سال ۲۰۲۴ ظاهر شده، اروگوئه است که با دانمارک، ایسلند، آلمان و نروژ با ۱۰ امتیاز هم‌رتبه و در رتبه سوم قرار دارد.
در سویی دیگر عربستان سعودی، ایران، جمهوری چچنیا در روسیه و افغانستان با امتیاز ۲۱، جزو خطرناکترین و نا‌ایمن‌ترین کشورها برای افراد رنگین‌کمانی هستند؛ کشورهایی که ممکن است افراد به دلیل گرایش جنسی، هویت و بیان جنسیتی خود مجازات و حتی اعدام شوند.
این فهرست بر اساس ارزیابی ۱۸ فاکتور مختلف از «حق ازدواج برای همه» تا «حکم اعدام» برای افراد رنگین‌کمانی تهیه شده است. علاوه بر این، در این گزارش بر تصمیمات سیاسی تاثیرگذار بر جامعه رنگین‌کمانی و چارچوب قانونی و این که آیا قساوت‌هایی در برابر آن‌ها وجود دارد یا خیر، تمرکز شده است.
ایران از جمله معدود کشورهایی است که مجازات و حکم اعدام علیه افراد رنگین‌کمانی را همچنان صادر و اجرا می‌کند. «پگاه بنی‌هاشمی» حقوق‌دان، در گفت‌وگو با «ایران‌وایر»، با اشاره به «قانون مجازات اسلامی»، به نقشی که جامعه و قانون‌گذار متاثر از یک‌دیگر در تصویب و اجرای چنین قوانینی داشته‌اند، تاکید می‌کند. او معتقد است:
«ما در بسیاری از جوامع، از جمله ایران، یک سری عرف، سنت‌ها، باورها و پیش‌داوری‌های نادرستی نسبت به برخی از مسایل اجتماعی داریم؛ از‌جمله باورهای نادرستی که نسبت به خانواده رنگین‌کمانی وجود دارد. عرف‌ها، سنت‌ها و قوانین مذهبی و سنتی که در این رابطه وجود دارند، غیرقابل انکار هستند، در سطح جامعه وجود دارند، مردم به آن باور دارند و اگر‌چیزی غیر از آن اتفاق بیفتد، از نظر مردم نادرست است.»
از نگاه پگاه بنی‌هاشمی اما موضوع مهم این است که ببینیم در چنین شرایطی قانون‌گذار چه‌گونه عمل کرده است؟
او در پاسخ به پرسشی که خودش مطرح می‌کند، می‌گوید: «قانون‌گذار با ایجاد قوانینی بر این باورها و اعتقادات نادرست صحه گذاشته و به شکلی آن را تایید کرده است. قانون‌گذار این موضوع را مطرح می‌کند که این باورها، سنت‌ها و اعتقادات درست هستند. در شریعت هم به همین شکل است. ما نیز از شریعت و عرف قانون‌گذاری کرده و در قانون مجازات اسلامی با صراحت آن را مطرح می‌کنیم. در نتیجه، جامعه را با همین قوانین مجازات می‌کنیم. در واقع، پس از سال ۱۳۵۷، با روی کار آمدن جمهوری اسلامی، اتفاقی که می‌افتد، این است که بر‌باورهای نادرست با روش قانونی صحه گذاشته می‌شوند.»
بنی‌هاشمی در ادامه به متن صریح قانون مجازات اسلامی اشاره می‌کند؛ قانونی که در آن رابطه جنسی رضایتمندانه بین دو فرد هم‌جنس بالغ جرم‌انگاری شده است.
در تازه‌ترین نسخه قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ نمایندگان در مجلس شورای اسلامی، هم‌چون قانون مجازات اسلامی پیشین، رابطه جنسی دو مرد یا دو زن با یک‌دیگر در زمره حدود قرار داده شده است. این قانون با درنظر داشتن جنسیت متهمان و کیفیت و تکرار رابطه جنسی، کیفر ۱۰۰ ضربه شلاق یا اعدام را برای آن‌ها تعیین کرده است.
در ماده ۱۰۹ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۰، حکم «لواط» (رابطه جنسی دو مرد با یک‌دیگر) اعدام بود، در صورتی که در قانون فعلی، شرایط اندکی تغییر کرده است. بر اساس ماده ۲۳۴ این قانون، فرد مفعول در هر صورت اعدام می‌شود و فاعل فقط در صورت «عنف»، «اکراه» و «دارا بودن شرایط احصان»، اعدام خواهد شد. در غیر این صورت، حکم آن ۱۰۰ ضربه شلاق است.
«احصان» مرد عبارت است از آن که مرد همسر دایمی و بالغ داشته، از قبل با همسرش دارای نزدیکی بوده و زمینه این نزدیکی هر صبح و شام فراهم باشد.
قوانین کیفری در نظر گرفته شده برای زنان هم‌جنس‌گرا کمی متفاوت هستند اما سایه خطر صدور حکم اعدام همچنان بر سر آن‌ها وجود دارد. حکم اولیه در نظر گرفته شده برای رابطه جنسی دو زن با یک‌دیگر در ماده ۲۳۹ قانون مجازات اسلامی، ۱۰۰ ضربه شلاق است اما با استناد به ماده ۱۳۶ این قانون، هرگاه کسی سه بار مرتکب یک نوع جرم موجب «حد» شود و هر بار حد آن جرم بر او جاری شود، حد او در مرتبه چهارم، اعدام است.
در قانون مجازات اسلامی پیشین، چنانکه ماده ۱۲۷ آن شرح داده بود، «مساحقه» عبارت است از هم‌جنس‌بازی زنان با اندام تناسلی. اما ماده ۲۳۸ قانون جدید مصوب سال ۱۳۹۲ مساحقه را قرار دادن اندام تناسلی انسان مونث بر اندام تناسلی هم‌جنس خود تعریف کرده است؛ تعریفی که شاید بتواند موارد شمول رابطه هم‌جنس‌گرایی زنان را کمتر کند و به نوعی شمار کمتری از آن‌ها را در معرض خطر محکومیت قرار دهد.
مساحقه در قوانین ایران اشاره به رفتارهای هم‌جنس‌گرایانه میان دو یا چند زن دارد. «سحق» بر وزن سنگ یا مساحقه معانی گوناگونی دارد، از جمله جامه کهنه، ریزه ریزه کردن، کوبیدن، نرم کردن، ساییدن و پاک کردن که در اصطلاح حقوقی، به عمل دو زن که از جمله با مالیدن آلت زنانه خود به یک‌دیگر از هم لذت جنسی می‌برند، اطلاق می‌شود.
پگاه بنی‌هاشمی درباره شرایط جامعه رنگین‌کمانی در ایران در مقایسه با کشورهای دیگر می‌گوید: «در دهه‌های گذشته، در بسیاری از کشورهای دیگر نیز مسایل مربوط به هم‌جنس‌گرایان و جامعه رنگین‌کمانی ممنوع و با مجازات و حتی حکم اعدام مواجه بوده اما در طول زمان قانون‌گذار توانسته است همراه و هم‌سو با خواست مردم جامعه، در جهت دموکراسی حرکت کرده و قوانین را تغییر دهد. در این‌جا قانون‌گذار وظیفه خود را به درستی انجام داده است؛ نه تنها در مقابل باورهای اشتباه نسبت به هم‌جنس‌گرایان نقش تایید‌‌کننده نداشته بلکه مدافع حقوق اقلیتی از جامعه شده است که نیاز به یک مکانیسم حمایتی داشته‌اند.»
او معتقد است که برای بهبود شرایط جامعه رنگین‌کمانی در ایران، باید قانون‌گذاری داشته باشیم که حامی و پشتیبان همه شهروندان جامعه باشد؛ صرف نظر از این که آن‌ها جزو گروه اقلیتی هستند یا نه: «به این دلیل که ممکن است گروه‌های اقلیت صدایی برابر با اکثریت جامعه نداشته باشند اما برخورداری از تمامی حقوق شهروندی یکسان حق آن‌ها است، حتی اگر بخشی از اکثریت جامعه هم با حقوق اقلیت‌ها موافق نباشند.»
مطلب مرتبط:
لغت‌نامه مختصر اصطلاحات حوزه جنس و جنسیت
راهنمای حفظ حریم جنسی و جنسیتی رنگین‌کمانی‌ها در مراجعه به پزشک
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر