چشم‌هایش؛ ورزش در پناه‌جویی و زندان با مرسده شاهین‌کار

۶ مرداد ۱۴۰۲

خواندن در ۵ دقیقه

مرسده شاهین‌کار ۲۳ مهر در خیابان «ستارخان»‌ شهر تهران مورد هدف سلاح پینت‌بال سرکوب‌گران حکومت جمهوری اسلامی قرار گرفت و یک چشم خود را از دست داد اما مبارزه در او هم‌چنان ادامه دارد؛ برای «زن، زندگی، آزادی.»

همان‌طور که خودش می‌گوید، ورزش می‌تواند روحیه جنگ‌جویی را چه در دوران تعلیق پناه‌جویی و چه در زندان زنده نگه دارد و تقویت کند. در مجموعه دوم از «ورزش با مرسده»، همراه می‌شویم با مادری تنها که شیلد روی چشم خود را بسته است و روزهای سخت پناه‌جویی را طاقت می‌آورد.

یک ماه پس از انتشار ویدیوهای نخستین دور از مجموعه حرکت‌های ورزشی با «مرسده شاهین‌کار» می‌گذرد. حالا قصد داریم ویدیوهای دور دوم ورزش با این مربی فیتنس را که از آسیب‌دیدگان شلیک هدفمند به چشم‌های معترضان اعتراضات ۱۴۰۱ است، در «ایران‌وایر» منتشر کنیم.

مرسده شاهین‌کار در حال گذران روزهای گذار از دوران پناه‌جویی و انتقال به مقصد نهایی است. او حس‌های تعلیق و تنهایی خود را به روزگار زندانیانی تشبیه می‌کند که منتظر حکم دادگاه هستند؛ حبس و ماندگاری یا رهایی و آزادی؟

***

«پناه‌جویی، نداشتن چشم‌انداز، حس تعلیق و تنهایی و نداشتن حامی است. روزهای نخست که ایران را ترک کردم، نمی‌دانستم زندگی را از کجا باید آغاز کنم یا به چه کسی می‌توانم اعتماد کنم. مدام منتظر بودم؛ منتظر یک تماس تا من را از حبابی که در آن گرفتار شده بودم، نجات دهد؛ استرس و اضطرابی توصیف‌ نشدنی که تو را در حالت بلاتکلیفی در یک بی‌زمانی وحشتناک نگه می‌دارد. من با ورزش این روزهای انتظار را طاقت می‌آورم.»

بیشتر از سه ماه از زمانی که مرسده شاهین‌کار ایران را برای همیشه ترک کرد، گذشته است. «رزا»، دختر مرسده هم مدتی می‌شود که به مادر پیوسته و این مادر و دختر تنهایی دوران پناه‌جویی را کنار هم به دوش می‌کشند؛ روزگاری که شاید تنها پناه‌جویان متوجه لحظه‌های کش‌دار و تمام نشدنی آن می‌شوند و لمس می‌کنند که چه‌طور ناچارند طاقت بیاورند.

حالا مرسده امیدوار است دقایقی که از سر می‌گذراند، روزهای پایانی این دوران تعلیق باشد و آینده‌ای متفاوت برای دخترش رزا رقم بزند؛ آن‌هم در شرایطی که یک چشم خود را در اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ از دست داده است.

از ۲۳ مهر تا تابستان ۱۴۰۲ ماه‌ها می‌گذرد. مرسده درد وحشتناک از دست دادن چشم را به رنج پناه‌جویی گره زد تا بتواند سرنوشت خود و فرزندش را روی قدم‌هایش تغییر دهد.

او در گفت‌وگو با «ایران‌وایر»، پس از ضبط دور دوم تمرین‌های ورزشی می‌گوید: «در پناه‌جویی و انتظار برای انتقال به کشور مقصد، حس می‌کنی که فقط خودت را داری. من هیچ خبری را به خانواده‌ام نمی‌دادم، به جز خبرهای مثبت که مبادا فشار بیشتری به آن‌ها بیاید. کاری هم که از دست‌شان ساخته نبود. رزا که آمد، مسوولیت دخترم هم به دوش من افتاد. خودم را مدام مقصر می‌دانستم که بچه‌ام از خانواده و درس و کلاس‌هایش مانده است. وحشتم از آینده رزا بیشتر از ترس شرایط خودم شد. وقتی بچه همراهت هست و همسرت هم نیست، هیچ‌کس را هم نداری، همه‌چیز وحشتناک‌تر به نظر می‌رسد.»

اما ورزش چه کمکی به سپری کردن این دوران می‌کند؟

مرسده بدون هیچ مکثی پاسخ می‌دهد: «وقتی ورزش می‌کنید، افکار منفی کنار زده می‌شوند. این مساله از نظر علمی ثابت شده است که هورمون‌هایی که هنگام ورزش ترشح می‌شوند، انرژی و روحیه فرد را بالا می‌برند. حس تعلیق دوران پناه‌جویی، بطالت و انتظار می‌تواند به راحتی افراد را افسرده کند و افکار منفی وجودشان را در خود بگیرند. اما ورزش جدای از آن‌ که بدن شما را سالم‌ نگه می‌دارد، باعث می‌شود که افکار مثبت جایگزین افکار منفی شوند. هم قدرت طاقت را بالاتر می‌برد و هم قدرت فکر کردن به راه‌حل‌های کوچک و بزرگ زندگی را.»

مرسده دوران پناه‌جویی خود را از جهاتی شبیه به انتظار زندانی برای صدور حکم توسط قاضی می‌داند و می‌گوید: «دوران پناه‌جویی به یک شکلی مثل حس زندانی است. در مساله زندان، تو منتظر دادگاه و حکم هستی. این حکم می‌تواند آینده تو را برای همیشه تغییر دهد؛ حبس باشد یا آزادی. در دوران پناه‌جویی، من تمام این روزها و لحظه‌ها را منتظر هستم تا ببینم آیا یک کشوری هست که من و دخترم را با شرایطی که دارم، بپذیرد؟ آینده من و رزا به تصمیم دولتمردان دیگر بستگی پیدا کرده است. من در یک خانه منتظر نشسته‌ام و تمام لحظه‌هایم مملو از استرس شده‌اند؛ استرس از دیپورت، از مواجهه با پلیس ترکیه، از تصمیم یک دولتی که به ما ویزا بدهد. خصوصا وقتی بچه‌ همراهم هست و این حس خودتقصیرانگاری هم اذیت‌کننده است که فرزندم هیچ تفریحی ندارد و او هم با من انتظار می‌کشد. این دوران برای من حس زندان دارد.»

برای همین است که او به پناه‌جویان و زندانیان توصیه می‌کند تا اگر در دوران تعلیق هستند یا گرفتار بین دیوارهای زندان، برای حفظ روحیه جنگ‌جوی خود در راستای مبارزه‌ای که در پیش دارند، ورزش کنند.

شاید شما هم در فیلم‌ها دیده یا در روایت‌های زندانیان خوانده باشید که چه‌طور ورزش توانسته است بر طاقت آن‌ها بیافزاید. هرچند زندان با روزگار پناه‌جویی متفاوت است و هرکس که دیوارهای تنگ انفرادی را تجربه کرده باشد، به خوبی می‌داند که نه زمان در آن‌جا معنا دارد و نه چشم‌اندازی به پایان آن هست. اما شاید همین دو حس به شکلی متفاوت در دوران پناه‌جویی همان مساله‌ای باشد که مرسده به آن اشاره می‌کند: «من خودم در فیلم‌ها دیده‌ام که زندانیان در سلول‌های انفرادی ورزش می‌کنند. ورزش‌هایی که من آموزش می‌دهم، به نحوی برای افرادی که ممکن است در آینده چنین تجربه‌ای داشته باشند، کارآمد است. حتی اگر روزانه نیم ساعت هم بتوانند ورزش کنند، روحیه‌ آن‌ها تقویت می‌شود. ورزش باعث می‌شود که زندانیان بتوانند روحیه جنگ‌جویی خود را بیشتر حفظ کنند.»

در دومین دور از ورزش با مرسده، حرکت‌های اسکوات با نشر از جانب، لانج از پهلو با جلوباز، راشن توییست، دانکی کیک، پشت‌ بازو و پا، اسکوات و پانچ، ددلیفت و ریورز لانچ، جک قیچی، حرکت پا با پالس، استندینگ فلای را تمرین می‌کنیم.