مزار ژینا؛ تلاش حکومت برای از دسترس خارج کردن یک یادمان

تارا اورامی، شهروند خبرنگار

دشمنی جمهوری اسلامی با مزار قربانیان جنایت‌هایش، از سیاست‌های همواره پابرجای این حکومت است. آنچه بر خاوران می‌رود و بهاییان، همان سیاستی است که امروز گریبان مزار ژینا را در سقز گرفته است. جمهوری اسلامی سال‌ها است که برای از بین رفتن نماد کشتار جمعی زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ کوشیده است و این روزها با به خاکسپاری اجباری بهاییان در خاوران، سعی در پنهان‌سازی آن فاجعه تاریخی دارد. هم‌زمان هم در سقز، از ماه‌ها پیش کوشیده است تا مزار «مهسا (ژینا) امینی» را که به نمادی از جنبش «زن، زندگی، آزادی» تبدیل شده است، تخریب و از دسترس خارج سازد. مثل خاوران، بر اطراف مزار ژینا بولدوزر انداخت و دورتادور مزار ژینا را قبر کند. این یعنی سیاست تحمیل فراموشی توسط حاکمیتی که چهار دهه است معترض و مخالف خود را می‌کشد. 

***

تازه‌ترین تصاویر از مزار ژینا حاکی از آن است که قبرهای تازه‌ای در اطراف مزار او ایجاد شده و مزار او دیگر مثل سابق، در ردیف اول قرار ندارد. تا پیش‌از این، از هرکجای آرامستان «آیچی» که می‌گذشتید، به ضلع شمالی آن که می‌رسیدید، تصویر ژینا در قابی شیشه‌ای خودنمایی می‌کرد. حالا اما، باید چشم بچرخانی تا او همچنان پابرجا چشم‌هایت را به خود جلب کند. 

در این یک سال و نیمی که از کشته‌شدن ژینا می‌گذرد و تبدیل او به نماد اعتراضات، بسیاری از شهروندان سقزی و خیلی‌های دیگر از سراسر ایران با حضور در آرامستان آیچی بر سر مزار او، یاد ژینا را گرامی می‌داشتند. برای آن‌ها ژینا تنها «مهسا امینی» نیست، بلکه نماد زن‌ستیزی حکومت و جنایت‌های پس از خیزش «زن، زندگی، آزادی» است. 

پیش‌تر آرامستان «آیچی» در شهر سقز که پیکرهای ژینا و سایر کشته‌شدگان اهل سقز در زمان اعتراضات ۱۴۰۱ در آن آرمیده‌اند، دارای یک میدان بزرگ بود. در روز ۲۶شهریور۱۴۰۱ که پیکر مهسا به سقز برگردانده شد، دست‌اندرکاران خاکسپاری، پیکر او را در اطراف میدان و در ردیف اول به خاک سپردند. اما حالا دیگر اثری از آن میدان بزرگ نیست. 

جمهوری اسلامی نخستین بار در خرداد۱۴۰۲ با گسیل ادوات شهرداری سقز به آرامستان آیچی، تلاش برای از دسترس خارج کردن مزار مهسا را آغاز کرد. شهرداری سقز تحت عنوان مصوبه شورای تامین، میدان آرامستان را تخریب و عرض خیابان‌های آن را کم کرد، یک ردیف قبر به موازات خیابان جانمایی کرد و از آن میدان تنها یک چهارراه کوچک باقی گذاشت.

در همان خرداد، مزار ژینا را شکستند. در آن زمان، «ایران‌وایر» مطلع شده بود که مقامات امنیتی از نصب سایبان بر مزار مهسا (ژینا) امینی هم جلوگیری کرده بودند و شخص جوشکاری که قرار بود مزار مهسا امینی را ترمیم کند، با شناسایی و برخورد نیروهای امنیتی مواجه شده بود. او را تهدید کرده‌ بودند که اگر اقدام به ترمیم مزار مهسا امینی کند، محل کسب این شخص پلمب خواهد شد.

در ادامه این اقدامات، جمهوری اسلامی یک ردیف قبر به موازات خیابان‌هایی که اکنون باریک شده‌اند، جانمایی کرد و حالا این ردیف قبر به مزار مهسا رسیده است. از آنجا که این محل قبلا میدان بود و اکنون از حالت دایره خارج شده، در محل تلاقی ردیف جدید با مزار ژینا، چند ردیف دیگر نیز ایجاد و قبر مهسا در میان چندین قبر دیگر احاطه شده است.

مساله‌ای که برای حکومت جمهوری اسلامی هیچ‌وقت قابل پذیرش نیست، یادمان‌ قربانیان جنایت‌های او است که بایستی از دید افکار عمومی حذف شدند تا به خیال خودش، خاک بر حقیقت ریخته باشد. آنچه جمهوری اسلامی با مزار ژینا می‌کند هم، همین حکایت چهل‌وچهار ساله است. 

باوجود تمام تلاش‌های حاکمیت اما، عکس مهسا در درون محفظه شیشه‌ای کماکان از دور پیداست و بسیاری از کسانی که به آرامستان آیچی می‌روند، حتی‌الامکان دقایقی را کنار مزار مهسا توقف می‌کنند.