مرور روزنامه‌های 17 بهمن 1357؛ تشکیل کابینه و اعلام برنامه‌های دولت موقت

مریم واحدی دهکردی

سه شنبه، 17 بهمن 1357، یک روزنامه  صبح ایران به نام «آیندگان» از تشکیل دولت موقت به فرمان روح الله خمینی و به ریاست «مهدی بازرگان» خبر داد. این روزنامه با تیتر«آیت الله خمینی به بازرگان فرمان تشکیل دولت موقت داد»، به گیشه های مطبوعات سراسر در آن روز کشور رسید.

آیت الله خمینی برای برگزاری رفراندوم هم قول مساعد داده بود که در صفحه اول آیندگان همان روز منتشر شد:« احتیاجی به رفراندوم نیست اما برای این که بهانه تمام شود، این کار را می کنیم.»

این فرمان بدین دلیل صادر شد که «شاپور بختیار»، نخست وزیر دولت پهلوی بارها در سخنانش اعلام کرده بود:« تنها یک حکومت وجود خواهد داشت، هر حکومتی که در اکثریت باشد.»

روزنامه های عصر ایران، «کیهان» و «اطلاعات» نیز اخبار تشکیل دولت موقت و حواشی آن را پوشش داده بودند. کیهان در صفحه نخست شماره 17 بهمن 1357 نوشت:« اسامی وزرای بازرگان و اعضای شورای انقلاب اعلام شد.»

این روزنامه از «کریم سنجابی» به عنوان رییس «شورای انقلاب» نام برده بود. کریم سنجابی از اعضای «حزب ملی ایران» بود که پس از انقلاب به مدت 55 روز به عنوان وزیر امور خارجه در دولت مهدی بازرگان انتخاب و مشغول به کار شد اما به دلیل  مشکلات متعدد، از سمت خود استعفا داد.

اعضای احتمالی شورای انقلاب و کابینه بازرگان نیز در همین شماره از روزنامه کیهان معرفی شده بودند که از شاخص ترین آن ها می توان به افرادی هم‎چون «یدالله سحابی»، «علی اصغر حاج سید جوادی»، «ابراهیم یزدی»، «حسن بنی صدر»، ارتشبد «فریدون جم»، «رضا شایان» و دکتر «ناصر میناچی» اشاره کرد.

روزنامه کیهان در این روز تعدادی از وظایف تعیین شده برای دولت موقت را هم منتشر کرده بود:«برگزاری همه پرسی درباره تغییر رژیم، برگزاری انتخابات مجلس موسسان و انجام انتخابات مجلس.»

بازرگان پیش تر به پرخطر بودن پذیرفتن مسوولیت ریاست دولت موقت اعتراف کرده بود و روزنامه کیهان در روز 17 بهمن 1357  از قول وی نوشت:«کابینه من سایه و خیال نیست، خیلی هم جدی است. من از تهدید و دستگیری نمی ترسم.»

به نظر می رسد این اظهارات، پاسخی به سخنان منتشر شده از سوی بختیار باشد چرا که او گفته بود:«دولت موقت را تا شوخی است، می پذیرم.»

روزنامه اطلاعات روز 17 بهمن 1357 در حمایت قاطع از دولت بازرگان، از قول آیت الله خمینی نوشت:«مخالفت با دولت بازرگان، مخالفت با شرع و عرف است.»

او بی آن که نامی از بختیار بیاورد، گفته بود:« اگر دولت کنار برود آشفتگی را حل می کنیم.»

روزنامه اطلاعات در این روز هم‎چنین خبر از «تظاهرات عظیم مردم به پشتیبانی از دولت بازرگان» داده و در شرح مقاله نوشته بود که مردم با شعار «بازرگان،بازرگان حکومتت مبارک» از وی حمایت کردند.

«جامعه روحانیت مبارز» هم به همین دلیل برای روز پنج شنبه 19 بهمن 1357، مردم را به یک راهپیمایی بزرگ دعوت کرده بود که اطلاعیه آن در صفحه اول روزنامه اطلاعات دیده می شود.

مجلس نمایندگان نیز به نوشته روزنامه اطلاعات 17 بهمن 57، با شدیدترین تدابیر امنیتی و انتظامی تشکیل شد و در آن لوایح انحلال ساواک و محاکمه وزرا به تصویب رسیدند. بنابراین گزارش، بختیار با هلیکوپتر به مجلس رفت و اعلام کرد اگر همه وزرا هم استعفا دهند، من تا انتخابات بعدی در مجلس خواهم بود.

دو مطلب مهم که در روزنامه اطلاعات 17 بهمن ماه به آن پرداخته شده بود، یکی تشکیل حزب کمویست در ایران و دیگری اخطار به «اردشیر زاهدی»، آخرین سفیر ایران در امریکا و دستور به ترک محل کار خود ظرف 48 ساعت آینده بود.

آیت الله طالقانی در خصوص تشکیل احزاب و فعالیت حزب کمونیست در ایران و در پاسخ به خبرنگاران داخلی و خارجی هم گفته بود:«حکومت اسلامی در انحصار هیچ کس نیست. هیچ حزب، جمعیت و فردی حق ندارد در این انقلاب سهم بیش تری برای خود قایل باشد. کمونیست ها هم چنان که وابستگی نداشته باشند، در حکومت اسلامی برای گفتن مطالب و ایجاد تشکیلات می توانند آزاد باشند.»

این مقاله با عنوان «ما رهبران اسلامی داعیه حکومت نداریم»، در روزنامه کیهان منتشر شده بود؛ صحبت هایی  امیدوار کننده که البته هرگز در عمل به اجرا نرسیدند .

---------------------

در این بلاگ قصد داریم روزهای پیش و پس از انقلاب ایران را از نگاه روزنامه‌های آن روزگار دنبال کنیم.

این بلاگ با کمک دانشگاه منچستر بروز می‌شود

برای دانلود نسخه پی دی اف روزنامه‌ها روی عکس هر روزنامه کلیک کنید.​

برای دیدن راهنمای استفاده از روزنامه‌ها کلیک کنید

برای دیدن هر روزنامه روی آن کلیک کنید

​