خوشحال و خندان دست دادند. مقابل دوربین‌ها ظاهر شدند، عکس گرفتند و اعلام کردند: این توافق جهانی «نجات‌بخش زمین ما خواهد بود» و بزرگترین قدم برای مقابله با گرمایش زمین برداشته شد. اخبار و گزارش‌ها که تا پیش از این دو گانگی و موجی منفی در آنها دیده می‌شد ناگهان چهره دیگرگون کرد و کنفرانس پاریس به خوشی و خرمی پایان یافت.
در حالی که اخبار تا یک روز قبل از پایان نشست پاریس از نارضایتی عربستان سعودی، هند و تا چین حکایت داشت، ناگهان در روز پایانی خبرگزاری فرانسه نوشت هر سه کشور از این توافق خوشحالند. ناگهان همه تعلیق‌ها و نگرانی‌های دو هفته اخیر، جای خود را به خوشحالی و شعف وصف‌ناپذیری داد.
پیش از این هند درخواست کرده بود که سهم بیشتری از تولید گازهای گلخانه‌ای داشته باشد و چین نیز متهم شده بود که اجازه نمی‌دهد مذاکرات روان و نرم پیش برود و توافق حاصل شود. گاردین سه روز پیش از پایان نشست پاریس نوشت که عربستان سعودی یکی از موانع اصلی رسیدن به یک توافق جامع است، چون نمی‌خواهد میزان تولید نفت خود را کاهش دهد و نسبت به تغییر نوع انرژی از سوخت‌های فسیلی به انرژی‌‌های جایگزین نظر مثبتی ندارد.
ناگهان اما آمریکا در نقش منجی زمین ظاهر شد. خبر رسید که باراک اوباما رییس جمهوری این کشور با همتای چینی خود تلفنی تماس گرفته و به او گفته بزرگترین معضل دستیابی به توافق، داشتن نگاه بلندپروازنه است. منظور از نگاه بلندپروازانه محدود کردن افزایش دما به یک و نیم درجه سانتیگراد و داشتن سهم غیر مشترک در کاهش گازهای گلخانه‌ای است. به طوری که کشورهای عامل گرم شدن زمین و توسعه یافته سهم بیشتری داشته باشند در کاهش این گازها و در عین حال به کشورهای فقیر و در حال توسعه نیز کمک کنند. خبرگزاری‌ها نوشتند او با مقامات هند و برزیل هم تلفنی گفت‌وگو کرده است.
پلیتیکو، روزنامه چاپ آرینگتون در ویرجینیا آمریکاست، کم و بیش همین نقش را برای جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا و تیم همراهش پیش روی مخاطب قرار می‌دهد و می‌نویسد که این افراد با نمایندگان چین و هند جلسه داشته‌اند. منبع آگاه ِ این روزنامه، جلسات را مثبت و ثمربخش خوانده و گفته است که مذاکرات به طور عمده پیرامون دو موضوع می‌چرخید: حمایت مالی کشورهای فقیر و شفاف‌سازی فعالیت‌های ملی کشورها برای کاهش گازهای گرم‌کننده کره زمین.
به نوشته این روزنامه، چین و هند موانعی جدی برای متوقف کردن این توافق نبودند که خود یک قدم بزرگ رو به جلو محسوب می‌شود. با این حال اعتراض‌های آنها به نکات کلیدی در پیش‌نویس اولیه به توسط آمریکا و متحدان اروپایی‌اش مهم ارزیابی شد.
وب سایت ایندیا نیوز، کانال تلویزیونی ۲۴ ساعته این کشور به نقش کلیدی هندوستان اشاره کرده و نوشته است که چند ساعت قبل از پایان مهلت توافق، هندوستان ناگهان به عنوان بازیگری اصلی ظاهر شد.
به نوشته این رسانه، مذاکرات روز جمعه باعث شد که توافق تغییرات اقلیمی متوقف نشود با این که کشورهایی مثل هند و چین از همکاری برای کاهش گازهای گلخانه‌ای و سرمایه‌گذاری در این زمینه امتناع کرده بودند.
آفریقا و کشورهای جزیره‌ای در خطر غرق شدن نیز تا روز قبل از اعلام نتیجه نهایی توافق، از موضوعات مطرح شده اظهار نارضایتی می‌کردند. اما ناگهان، ورق برگشت و پیش‌بینی (یا شاید اطلاع) یکی از مذاکره‌کنندگان که خواست نامش فاش نشود درست از آب در آمد. این مذاکره‌کننده به مک گرث خبرنگار بی‌بی‌سی سرویس جهانی همان روزهای اول نشست پاریس گفته بود: «کل ایده امسال این است که سران کشورها دور هم جمع شوند، حرف بزنند و خیلی خوشحال از همکاری بگویند بی‌آن که زیر میز بزنند و همه چیز را خراب کنند»، درست بر خلاف آنچه در کپنهاک در ۲۰۰۹ گذشت.
متن نهایی توافق در یک نگاه
متن نهایی و ۳۱ صفحه‌ای توافق نشست بین المللی تغییرات آب و هوا (COP21) شامل ۲۹ ماده است. در متن این توافق‌نامه به ضرورت تسریع در اجرای مفاد کنوانسیون و پروتکل کیوتو تا قبل از سال ۲۰۲۰ تاکید شده است. توافقی است الزام‌آور و نه چندان بلندپروازنه. هنوز مسائل مالی و کمک‌های کشورهای توسعه یافته به کشورهای در حال توسعه در آن دقیق مشخص نشده است.
خلاصه مواردی که در این توافق آمده، عبارتند از:
- محدود کردن افزایش دما به دو درجه سانتیگراد است و «در صورت امکان» به یک و نیم درجه
- تعهدات کشورها برای کاهش گازهای گلخانه‌ای در سال ۲۰۲۵
- تعهد بیشتر کشورها برای کاهش گازهای گلخانه‌ای و بازنگری‌های پنج ساله
- کمک مالی کشورهای توسعه یافته به میزان صد میلیارد دلار در سال به کشورهای فقیر
- برنامه‌ای برای نظارت بر عملکرد کشورها و نگه داشتن آنها در مسئولیت مقرر
این نکات پیش‌تر نیز مطرح شده بود و از روز اول مذاکرات درباره آنها صحبت می‌شد؛ مسائلی که از کنفرانس کپنهاک که شش سال پیش برگزار شد به یادگار باقی مانده بود. با این تفاوت که میزان کمک مالی ۱۰۰ میلیارد دلاری در کپنهاک مورد توافق جدی قرار نگرفت. آنچه در پاریس اتفاق افتاد بیشتر دستیابی به قول و تعهدی بود که کشورها در اجلاس دوربان در سال ۲۰۱۱ به یکدیگر داده بودند؛ همکاری و رسیدن به یک توافق در سال ۲۰۱۵.
به عبارتی سران کشورهای جهان به پاریس رفته بودند که به این توافق برسند. گرچه خبرگزاری‌های اکثرا غربی نوشتند که توافق، یک دستاورد بزرگ در جهان مدرن و امروز است، اما هیچ نکته امیدوارکننده‌ای در آن دیده نمی‌شود که نشان دهد در عمل نیز کشورها از بیشتر گرم شدن کره زمین جلوگیری می‌کنند.
نقش بی‌نقشی ایران
در این مذاکرات به نظر می‌رسید که ایران هیچ جایگاهی نداشت. در خبرها رد و اثری از تیم مذاکره‌کننده ایرانی نبود. در چند گروه تلگرامی این بحث به شوخی مطرح بود که تیم مذاکره‌کننده ایرانی به سرپرستی مجید شفیع‌پور در فروشگاه‌ها و رستوران‌هایِ لابد حلالِ پاریس مشغول مذاکره‌اند.
در ارتباط با نقش ایران و فعالیتش نه تنها در رسانه‌های غیر ایرانی مطلبی به دست نمی‌آید که خبرنگار اعزامی روزنامه شرق هم در این ارتباط گزارشی مخابره و منتشر نکرده است. تنها در روزهای اولیه اجلاس، مصاحبه‌ای سرویس جهانی بی‌بی‌سی با معصومه ابتکار انجام داد که پر بود از سوال‌های تکراری و بی‌معنی؛ درباره دریاچه ارومیه که هزار بار از او سوال شده بود و درباره توافق هسته‌ای و مذاکرات بسته‌ای. جواب ابتکار طبق معمول همان‌ها بود که همه این سال‌ها، مسئولان نظام تکرار کرده‌اند.
از دیگر، فعالیت‌های تیم ایرانی می‌توان به عکس خندان خانم ابتکار اشاره کرد که در یک کادر با باراک اوباما رییس‌جمهوری آمریکا قرار دارد؛ گروگانگیر و تروریست سابق در کنار مدعیِ مبارزه با تروریسم در جهان!
روز شنبه و در کوران اخبار مربوط به توافق تغییرات اقلیمی، ناگهان خبرگزاری‌های داخلی خبری منتشر کردند که تعجب‌برانگیز بود؛ یک ساعت پیش از توافق پاریس، خانم معصومه ابتکار با لوران فابیوس وزیر امور خارجه و رییس اجلاس تغییر آب و هوایی تلفنی صحبت و تاکید کرد که انتظار می‌رود وضعیت کشورهایی که آسیب های فراوان از تغییر اقلیم دیده‌اند مانند ایران و آثاری که جنگ و ناآرامی بر منطقه گذاشته در نظر گرفته شده باشد.
این که چگونه خبرگزاری‌های غیر ایرانی چنین گفت‌وگویی را پوشش نداده‌اند شاید ارتباط کند با کم‌اهمیتی جایگاه ایران در مذاکرات پاریس، اما آیا وزیر خارجه فرانسه در اوج و بحبوحه اجلاس و درست در نقاط اوج و پایانی آن وقت داشته که با خانم ابتکار صحبت و خوش و بش کند؟ به نظر می‌رسد این خبر غیرواقعی برای سرپوش گذاشتن بر روی بی‌عملی و انفعال تیم ایرانی از یک سو، از سوی دیگر مطرح کردن نام ابتکار و توانایی او در عرصه دیپلماسی انتشار یافته است.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر