مناظره مردانه، انتخابات مردانه؛ کلیشه‌ای که تکرار شد

اولین مناظره انتخابات غیرمنتظره ریاست‌جمهوری چهاردهم، دوشنبه ۲۸خرداد۱۴۰۳ برگزار شد؛ مراسمی که بیش از آنکه به یک مناظره انتخاباتی شبیه باشد، مناسکی بود پرحاشیه که متن و محتوای آن توجهی را در بین افکار عمومی برانگیخت.

«امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی»، «محمدباقر قالیباف»، «مسعود پزشکیان»، «سعید جلیلی»، «علیرضا زاکانی» و «مصطفی پورمحمدی»، شش نامزد تایید شده توسط شورای نگهبان در این مناظره حضور داشتند و یکدیگر را متهم کردند به ناکارآمدی و عدم صداقت.

***

زن‌ها غایب بودند

گذشته از نامزدها که به‌دلیل قوانین نانوشته جمهوری اسلامی همگی مرد بودند، مجریان مراسم و ناظران کمیسیون انتخابات نیز، همگی مرد بودند.

در جریان مناظره اول طی سه دور، چند کارشناس از نامزدهای انتخابات پیش رو در حوزه اقتصاد سوال می‌پرسیدند؛ تمامی آن‌ها نیز مرد بودند. در بخشی از برنامه‌ای که صدا‌وسیما به‌عنوان مناظره انتخاباتی پخش شد، تعدادی کودک به ترانه‌خوانی پرداختند، آن کودکان نیز از بین پسران انتخاب شده بودند؛ گویی زنان در هیچ لحظه‌ای از انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم جایی ندارند.

نامزدها نیز در طول مناظره، هیچ اشاره‌ای به موضوع زنان و سهم اندک زنان از اقتصاد ایران نداشتند. تنها محمدباقر قالیباف در بخشی از سخنانش احتمالا به اشتباه، زنان سرپرست خانوار را «مادر خرج» خواند.

مناظره‌ای پر تشریفات شروع شد

پخش زنده این مناسک با تصویر ورود نامزدها به صداوسیما آغاز شد؛ محمدباقر قالیباف با نوه‌اش، علیرضا زاکانی با تاکسی برقی و سعید جلیلی با یکی از همان تیباهایی که این روزها وصف شماره پلاک‌های متفاوت و هزینه تجهیز کردن آن نقل محفل‌های انتخاباتی در شبکه‌های اجتماعی‌است، به صداوسیما رفتند.

برخلاف ادوار گذشته انتخابات ریاست‌جمهوری، اولین مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم با تشریفات فراوان همراه بود.

مناسک این مناظره با استقبال مدیران ستاد انتخاباتی و روابط عمومی صدا‌و‌سیما از نامزدها انتخابات آغاز شد. سپس نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳ در معیت دژبان‌های ارتش، برای ادای احترام به محل یادمان «شهدای گمنام» در مسجد بلال صداوسیما رفتند. 

پس از برگزاری مراسم پر طول و تفصیل استقبال و ورود رییس سازمان صدا‌و‌سیما و برگزاری قرعه‌کشی برای تعیین نحوه چیدن نامزدها هم اما، اولین مناظره انتخاباتی آغاز نشد. 

سرودخوانی کودکان

در بخشی از مقدمات پس از آغاز رسمی اولین مناظره، گروهی از کودکان که برخی از آنان لباس محلی پوشیده بودند، به سرودخوانی پرداختند. در میان این ۹ کودک که احتمالا قرار بود اتنیک‌های مختلف ایران را نمایندگی کنند، خبری از کودکانی به نمایندگی از بختیاری‌ها یا لرها نبود.

کودکان حاضر در این مراسم، ترانه‌ها و اشعاری را نیز به زبان‌های اتنیک‌های ایران خواندند. عجیب اما اینجا بود که کودک با لباس عربی، به جای یک فولکلور ایرانی، سرود ملی عراق را خواند. شاید به همین دلیل بود که ویدیو مربوط به این بخش از مناظره، در خروجی هیچ کدام از رسانه‌های رسمی داخل کشور یافت نمی‌شود.

صدا‌وسیمای جمهوری اسلامی در‌حالی از کودکان برای یک مناسک سیاسی استفاده کرد که پیش‌تر بارها فعالان حوزه کودکان به استفاده از کودکان در مراسم و تشریفات سیاسی رسمی در جمهوری اسلامی اعتراض کرده بودند.

شهید یکی یک دونه، نماز جماعت و یادی از ابراهیم رئیسی

پایان ترانه‌خوانی کودکان نیز شرط آغاز مناظره نبود و سه مجری صداوسیما پس از خط‌ونشان کشیدن برای نامزدها به منظور رعایت اخلاق، «قاسم سلیمانی»، فرمانده پیشین سپاه قدس که در عملیاتی به دستور رییس‌جمهوری آمریکا کشته شد را، «شهید یکی یه دونه» خواند و به نقل از او گفت که «برگزاری انتخابات از مانور نظامی با ارزش‌تر است» و مردم را به مشارکت در انتخابات خواند.

پس‌از آن هم تصاویری از نماز جماعت نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری پیش رو به‌همراه اعضای «کمیسیون بررسی تبلیغات انتخابات» انتخابات پخش شد.

در نهایت پس از نزدیک به ۲۰ دقیقه مراسم رسمی، مناظره آغاز شد؛ اما با پخش کلیپی از «ابراهیم رئیسی» به‌همراه ترانه خداحافظ «احسان خواجه امیری.»

دکور بیست میلیاردی برای سوتی‌های نامزدها

موضوع مناظره اول «رشد تولید و مهار تورم»، همچنین دکور «غیرمناظره‌ای» باعث شد تا اولین مناظره انتخابات نابه‌هنگام پیش رو، کمترین توجه را در بین افکار عمومی شهروندان ایرانی به خود جلب کند.

«ایران‌وایر» مطلع شده است که صداوسیما برای طراحی دکور استودیو برگزاری مناظرات انتخاباتی، بودجه‌ای بیست میلیارد تومانی تخصیص داده است. در این دکور اما نامزدهای به‌جای آنکه به‌منظور مناظره روبه‌روی هم بنشینند، به ردیف کنار هم روی مبل‌ نشسته بودند.

یک معمار نیز در حساب کاربری‌ خود در شبکه اجتماعی «ایکس» به استفاده از «صلیب ایتالیا»یی در طراحی دکور محل برگزاری مناظره اشاره کرد.

آنچه از اولین مناظره نیز به شبکه‌های اجتماعی راه پیدا کرد، اشتباه کلامی علیرضا زاکانی بود. او در این مناظره به‌جای WTO (سازمان تجارت جهانی به انگلیسی  World Trade Organization) گفت WHO که مخفف World Health Organization، یعنی سازمان بهداشت جهانی است. 

حواشی زاکانی اما محدود به همین اشتباه احتمالا لفظی نبود؛ بنابر حواشی منتشر شده، او برخلاف قوانین موبایل خود را به محل مناظره برده بود که در فرصت تنفس برنامه، موبایل او توقیف شده است.

نامزدها اگر چه به‌دلیل رویکرد «بی‌حاشیه-بی‌صدا، غیر موج‌ساز» نظام در این مناظره بسیار کسل کننده ظاهر شدند؛ هم‌زمان با برگزاری این مناسک، در شبکه اجتماعی ایکس بسیار فعال بودند.

مناظره اول انتخابات ریاست‌جمهوری تنها با یک شگفتی به پایان رسید؛ مصطفی پورمحمدی. براساس برخی نظر سنجی‌های صورت گرفته از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها، فارغ از آنکه افراد به چه کسی رای می‌دهند، مصطفی پورمحمدی، عضو کمیته مرگ و چهره امنیتی انتخابات پیش رو را، به‌عنوان ستاره مناظره اول برگزیدند.