«ایران‌وایر»، هر هفته جمعه‌ها به‌صورت زنده در اینستاگرام به میزبانی «رقیه رضایی» و با حضور «فریبا بلوچ»، فعال حقوق‌بشر بلوچ و برنده جایزه بین‌المللی «زنان شجاع سال ۲۰۲۴»، اخبار مهم و موارد نقض حقوق‌بشر در بلوچستان را به زبان‌های فارسی و بلوچی پوشش می‌دهد. یک هفته مانده به انتخابات غیرمنتظره حکومت برای ریاست‌جمهوری، حال‌و‌هوای شهرهای بلوچستان چگونه است؟ شهروندان و فعالان مدنی و حتی رهبران مذهبی جامعه بلوچستان که تحریم انتخابات را مد نظر دارند، بازداشت و بازجویی می‌شوند و فشار نهادهای امنیتی برای تحمیل انتخابات به جامعه بلوچستان ادامه دارد.
***
روز جمعه اول تیر ۱۴۰۳، همزمان با برگزاری نماز جمعه، «جلال جلالی‌زاده»، نماینده سابق کُرد و سنی‌مذهب جریان اصلاح طلب با سفر به زاهدان و حضور در مسجد مکی، سعی در ترغیب شهروندان بلوچ به شرکت در انتخابات داشت. این در حالی است که رسانه‌ها و فعالان حقوق‌بشری بلوچ بر سکوت دو ساله او بعد از کشتار مردم و نمازگزاران در جمعه‌های خونین زاهدان و خاش تاکید کرده و حضور و سخنرانی او را یک هفته پیش از انتخابات را در راستای سیاست همیشگی فریب اقلیت‌های اتنیکی و مذهبی، به ویژه شهروندان اهل‌سنت می‌خوانند.
فریبا بلوچ، فعال حقوق‌بشر بلوچ، با تاکید بر این‌که مردم بلوچستان در این ۴۵ سال، هم اصولگراها را دیدند و هم اصلاح طلب‌ها را، گفت: «مردم هر دفعه به امید بهبود یک شانسی می‌دادند، اما بعد از جمعه خونین زاهدان و خاش، علنا فهمیدند و حکومت هم علنا به مردم نشان داد که نه‌تنها هیچ بهبودی برای اوضاع بلوچستان وجود ندارد، بلکه کمر به قتل و نسل‌کشی مردم بلوچستان بسته است.»
او ادامه داد: «در بلوچستان، به‌ویژه در انتخابات مجلس، چون حالت طوایفی و قومی وجود دارد، خیلی‌ها سابقا شرکت می‌کردند. ولی، حتی همین مساله هم امسال کمرنگ بوده و در انتخابات مجلس هم بلوچستان درصد مشارکت پایینی داشت.»
به گفته او، مردم در پاسخ به سوالات فعالان درباره نظرشان در مورد شرکت در انتخابات به جنایت حکومت در «جمعه خونین زاهدان و خاش، اعدام ها، سوختبرها»اشاره کرده‌اند: «انگار به معنای واقعی چشم‌شان باز شده و می‌گویند رای دادن انگشت زدن در خون جوانان زاهدان و خاش است. دیگر شعارهای توخالی برای بلوچستان جواب نمی‌دهد.»
این فعال حقوق‌بشر بلوچ با اشاره به حضور نماینده کُرد مجلس ششم که به‌تازگی از «مسعود پزشکیان»، حمایت کرده، گفت: «جلالی‌زاده حتی یک بار قتل شهدای جمعه خونین زاهدان و خاش رامحکوم نکرده؛ حتی یک‌بار صحبت نکرده و حالا از شخصیت ارزشمند مولوی عبدالحمید حرف می‌زند. در حالی‌که در یک سال و نیم گذشته رسانه‌های حکومت برای تخریب و به قول خودشان "بی‌آبرو" کردن مولوی عبدالحمید کوتاهی نکردند. با بی‌شرمی تمام جلالی‌زاده از خدانور لجه‌ای حرف زده و این‌که نامش جهانی شده، ولی نمی‌گوید که چه کسی خدانور را کشته و نمی‌گوید که باید عاملان و آمرانش دستگیر شوند. برای مردم بلوچستان کاملا دست‌شان رو شده است.»
فریبا بلوچ همچنین به شایعه حمایت مولوی عبدالحمید از کاندیداهای حکومت و تکذیب آن از سوی دفتر او اشاره کرد و گفت: «چند روز پیش شایعه‌ای بود که مولوی عبدالحمید از بعضی از کاندیداها حمایت کرده، بعد این خبر از طرف دفترشان تکذیب شد. ما حتی شاهدیم که با این‌که الان چند روز بیشتر به انتخابات نمانده و از یک سوی مثلا جلالی‌زاده می‌آید و مردم را تشویق به رای دادن می‌کند، از طرف دیگری، همین امروز که نماز جمعه بوده، مثل هفته‌های گذشته ورودی و خروجی‌ها مسجد را بسته بودند و مردمی که می‌روند برای نماز را بازرسی بدنی کردند. تکلیف‌شان با خودشان هم مشخص نیست. حتی حاضر نیستند، در این چند روز رفتار بهتری با مردم نشان دهند.»
خانم بلوچ با تاکید بر تداوم فشارها بر روحانیون اهل‌سنت و افرادی که تحریم انتخابات را علنا مطرح می‌کنند، گفت: «مولوی عبدالحکیم سیدزاده، امام جمعه سراوان که درباره تحریم انتخابات صحبت کرده بود را بازداشت و بازجویی کرده‌اند. او گفته بود که هر کس رای بدهد خائن به مردم است، چه از مردم عادی باشد، چه سران طوایف. او از تبعیض‌ها علیه مردم اهل‌سنت و بلوچ انتقاد کرده و گفته بود زمانی رای می‌دهیم که به‌عنوان شهروندان ایران در اداره خود و کشور تاثیرگذار باشیم.»
به گفته این فعال حقوق‌بشر، از هفته‌های گذشته فشارها بر روحانیون و شهروندان ادامه داشته است: «ایست بازرسی ورودی‌های شهرها را بیشتر کرده‌اند و خودروها را متوقف می کنند و از آن‌ها مدارک شناسایی می‌خواهند. در بلوچستان درصد بالایی از مردم شناسنامه ندارند و خانواده‌ها در گرمای وحشتناک تابستان نگه می‌دارند و تهدید به رَدِمرز می‌کنند. شهروندی نوشته بود دستگاه کارت‌خوان گذاشته‌اند و رشوه می‌گیرند تا بگذارند بروی. این‌ها دقیقا در آستانه انتخابات نمایشی جمهوری اسلامی صورت می‌گیرد که از مردم می‌خواهند رای بدهند.»
جان‌های ارزان بلوچ؛ محمد گرگیج جوان جان‌باخته زیرشکنجه
در ادامه این برنامه زنده اینستاگرامی، رقیه رضایی از تحریریه ایران‌وایر ضمن اشاره به کشته شدن یک جوان به نام «محمد گرگیج که زیر شکنجه ماموران ستاد مبارزه با موادمخدر کشته شده، از فریبا بلوچ خواست که درباره جوانانی که این هفته جان باخته‌اند نیز صحبت کند.
فریبا بلوچ توضیح داد: «قتل حکومتی و دردناک محمد گرگیج یادآور قتل ابراهیم ریگی، پزشک جوانی بود که در اعتراضات زن زندگی آزادی بازداشتش کردند و با وثیقه آزاد کردند ولی بعدا او را بردند و بعد از چند ساعت پیکر بی‌جانش را که آثار شکنجه روی آن بود تحویل دادند. دقیقا همین اتفاق برای محمد گرگیج جوان ۳۱ ساله‌ای افتاده که هفته پیش چهارشنبه داشته می‌رفته خانه پدرش و ناپدید می‌شود. بعد از دو سه روز از ستاد مبارزه با مواد مخدر زاهدان تماس می‌گیرند که پسر شما این‌جاست و فوت کرده است.»
خانم بلوچ با تاکید بر این‌که خانواده را با تهدید به تحویل‌ندادن پیکر فرزندشان، مجبور به رضایت و عدم شکایت کرده‌اند، گفت: « به شدت وحشتناک است، بلاهایی که بر سر این جوان آورده‌اند. خیلی دردناک است ولی فکر می‌کنم که باید بگویم تا مردم ما بدانند در بلوچستان مردم روزانه با چه رنجی زندگی می‌کنند و در آن‌جا قانونی وجود ندارد.»
او ادامه داد: «پیکر محمد با آثار شکستگی، بریدگی، سوختگی به خانواده تحویل داده شده است. جمجمه محمد از سمت پیشانی و شقیقه شکسته بوده. گوش چپش پاره بوده، آثار کبودی روی گردنش بوده که انگار با طنابِ دار او را بسته بودند. انگشتان دو دستش، کفِ پا، ساقِ پا و کمرِ محمد بریدگی بوده، آثاری از برداشتن پوست پیشانی او هم وجود داشته است.»
بر اساس گفته‌های خانم بلوچ، روز عیدقربان پیکر محمد را تشییع می‌کنند و مولوی عبدالحمید هم این جنایت را محکوم کرده و خواستار شناسایی عاملان و آمران این جنایت شده است.
فریبا بلوچ در ادامه صحبت‌هایش بر این تاکید کرد که از چه کسی می‌خواهیم که عاملان و آمران را شناسایی و محاکمه کنند، وقتی اطلاعات سپاه و وزارت اطلاعات و سایر دستگاه‌های امنیتی و نظامی این جنایت‌ها را مرتکب می‌شوند. او افزود: «نه فقط این جنایت‌ها و جمعه‌های خونین زاهدان و خاش، بلکه جنایت‌های ۴۵ سال اخیر همگی به‌دست جمهوری اسلامی انجام شده و امکان ندارد که تا این حکومت هست (جنایتکاران) محاکمه بشوند.»
او در ادامه به کشته شدن چند جوان سوخت‌بر بر اثر شلیک نیروهای مرزبانی و تصادف دو نوجوان ۱۶ و ۱۸ ساله با یک خودروی سوخت‌بر و در آتش سوختن آن‌ها اشاره کرد. فریبا بلوچ به نجات دادن یک سوخت‌بر از دست نیروهای حکومت توسط مردم اشاره کرد و گفت که جای تشویق دارد.
خانم بلوچ همچنین به کشته شدن یک دختربچه شش ساله به نام «هلینا جدگال» در اثر سقوط به هوتگ وقتی که برای بازدید عید قربان به خانه اقوام خود در دشتیاری برگشته بوده، اشاره کرد و گفت که این گودال‌ها عمیق است و هیچ حصارکِشی از سوی دولت صورت نمی‌گیرد و سالانه کودکان بسیاری جان خود را در اثر سقوط به این گودال‌ها و غرق شدن از دست می‌دهند.
صدای انفجار در فرودگاه زاهدان چه بود؟
صبح روز جمعه ۱ تیر ۱۴۰۳، اخباری مبنی بر شنیده شدن صدای انفجار مهیب در اطراف فرودگاه زاهدان منتشر شد، خبری که رسانه‌های حکومتی داخل ایران مطابق روال معمول در ایران، به‌شکلی غیرشفاف به آن پرداختند.
فریبا بلوچ با تاکید بر این‌که رسانه‌های حکومتی ابتدا شنیده شدن صدا را منتشر می‌کنند ولی بعدش تکذیبش می‌کنند، گفت: «اتفاقا حال‌وش گذاشته بود که علتی که برای این مساله اعلام کرده بودند مربوط به فعال شدن پدافند دفاعی مستفر در جاده میرجاوه در نزدیکی فرودگاه زاهدان بوده است. حتی همین را هم البته حکومت تکذیبش کرده بودند. این چیز جدیدی نیست و جز عدم شفافیت و تکذیب کردن چیزی نمی‌توان از این حکومت انتظار داشت.»
رقیه رضایی در ادامه به ضایع شدن حق مردم برای دسترسی به جریان آزاد اطلاعات را به‌واسطه این روند غیرشفاف مطرح کرد و ابراز تاسف کرد: «مردم ایران حتی به اخبار و شرایطی که روی زیست روزمره‌شان تاثیر می‌گذارد هم دسترسی ندارد و ناچارند از مجاری که رسانه‌های جمهوری اسلامی هستند، آن را بشنوند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر