هشدار درباره هورالعظیم؛ شرایط این تالاب بحرانی است

معاون محیط طبیعی اداره‌کل حفاظت محیطزیست خوزستان با بیان اینکه وضعیت تالاب هورالعظیم بحرانی است، نسبت به وضعیت این تالاب در تابستان پیش‌رو هشدار داد.

تالاب مرزی هورالعظیم، با بیش از ۳۰۰ هزار هکتار وسعت، آخرین بازمانده تالاب‌های بین النهرین است که یک سوم آن در ایران و دوسوم آن در کشور عراق قرار دارد.

این تالاب یکی از زیستگاه‌های منحصر‌به‌فرد، در جنوب غربی ایران واقع در بخش انتهایی رودخانه کرخه در استان خوزستان است.

خبرگزاری «ایسنا»، امروز چهارشنبه ۲۰اردیبهشت۱۴۰۲، به نقل از سید «عادل مولا»، با اشاره به وضعیت آبگیری تالاب هورالعظیم نوشته است: «با توجه به آورد رودخانه کرخه و بارندگی‌های کم در این حوضه، میزان آبگیری تالاب هورالعظیم حدود ۵۰ درصد است. در حال حاضر مخازن شماره ۱، ۴ و ۵ هور وضعیت خوبی دارند و مخازن ۲ و ۳، به‌دلیل سطح بالاتر، بیشتر در معرض خطر هستند.»

این مقام محیط‌زیستی نسبت به «شرایط بحرانی» تالاب هورالعظیم هشدار داده و نسبت به وضعیت آن در تابستان پیش‌رو ابراز نگرانی کرده است.

به گفته عادل مولا، «اگر حق‌آبه هورالعظیم رهاسازی نشود، در تابستان تنش‌های زیادی در تالاب از جمله آتش سوزی‌ها، مرگ‌و‌میر آبزیان و حیوانات، خیزش گرد‌و‌غبار و تصرفات در منطقه» رخ خواهد داد.

معاون محیط طبیعی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست خوزستان، یکی از مشکلات آبگیری تالاب هورالعظیم را، «عدم تامین حق‌آبه این تالاب»، از سوی وزارت نیرو عنوان کرده و گفته است: «در قانون پس از تامین آب شرب، اولویت دوم تامین حق‌آبه زیست محیطی تالاب‌ها است، اما اکنون مشاهده می‌شود که پس از تامین آب شرب، اولویت به آب کشاورزی داده شده است.»

به گفته عادل مولا، بهار «بهترین فصل برای تامین حق‌آبه تالاب هورالعظیم است و مکاتباتی با وزارت نیرو برای این کار انجام شده است و همچنان در حال پیگیری هستیم»، اما اگر «شرایط مدیریت نشود، فصل سختی پیش‌رو داریم »

این اظهارات در حالی مطرح شده که مشکل خشکاندن عمدی تالاب هورالعظیم توسط وزارت نفت برای استخراج نفت از میدان‌های نفتی این منطقه، سال‌هاست که مورد انتقاد فعالان محیط‌زیستی در خوزستان است.

تیر۱۴۰۰، یکی از بزرگترین اعتراضات اجتماعی بر سر خشکاندن عمدی تالاب هورالعظیم در خوزستان رخ داد.

اعتراضاتی که به‌دلیل بی‌آبی گسترده و از بین رفتن محصولات کشاورزی و دام‌های شهروندان ساکن در شهرهای جنوب غرب استان خوزستان و پایین دست رود کرخه، از جمله شادگان آغاز شد و در زمانی کوتاه، به دیگر شهرهای این استان گسترش یافت.

 اعتراض مسالمت‌آمیز شهروندان خوزستان به بی‌آبی، با سرکوب گسترده نیروهای امنیتی مواجه شد و به همین سبب، مطالبات و شعارهای معترضان سیاسی و بر علیه نظام جمهوری اسلامی تغییر یافت.

این اعتراضات عمدتا در شهرهای اهواز، هویزه، شادگان، حمیدیه، آبادان خرمشهر، بستان، سوسنگرد، دزفول و ایذه روی داده و به استان‌های دیگر از جمله تهران، کرمانشاه، اصفهان، بوشهر، لرستان، کردستان، آذربایجان شرقی، خراسان شمالی و البرز گسترش یافته‌است.

بر اساس آنچه نهادهای حقوقٰربشری تایید کرده‌اند، در جریان این اعتراضات دست‌کم ۸ تن با شلیک مستقیم نیروهای امنیتی در شهرهای مختلف کشته شدند.

«محمد درویش»، فعال محیط‌زیستی شناخته شده در خوزستان، هم‌زمان با سرکوب اعتراضات مردم خوزستان به بی‌آبی، «خشکاندن عمدی هورالعظیم توسط وزارت نفت» را تایید کرده و گفته بود: «وزارت نفت می‌خواهد استخراج نفت را به پیمانکار چینی بدهد. پیمانکار چینی هم در زمان دولت احمدی‌نژاد گفته بود که اگر این تالاب خشک باشد، قیمت‌ها را ۲۰درصد پایین می‌آورم. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که بهتر است تالاب را خشک کنند!»

عادل مولا در مهر۱۴۰۱ نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری «ایرنا»، هشدارها و ابراز نگرانی درباره وضعیت هورالعظیم را مطرح کرده بود، اما به نظر می‌رسد وضعیت نسبت به سال گذشته تغییر مثبتی نداشته است.

طرح‌های انتقال آب و سدسازی‌ها در بالادست کارون، دز، زهره و کرخه طبق اعلام سازمان آبفای خوزستان، خسارات زیادی را به این منطقه وارد کرده است.

وقوع آتش‌سوزی در فصل‌های بی‌بارش و گرم، یکی از چالش‌های هورالعظیم است. تابستان سال ۱۴۰۰  نیز آتش‌سوزی در بخش‌هایی از هورالعظیم در عراق، شهر رُفیِّع را چندین روز درگیر کرد، اما در تابستان سال ۱۳۹۷ که خشک‌سالی شدیدی در خوزستان رخ داده بود، آتش‌سوزی در بخش‌های ایرانی و عراقی تالاب از تیر تا مهر همان سال تداوم یافت.