«نرمش قهرمانانه»، تعبیر نه چندان تازه رهبر ایران در روزهای اخیر در صدر توجه اهل سیاست و رسانه قرار گرفته است. عمده تفسیرهای رایج درباره منظور علی خامنه‌ای از این تعبیر، عبارت بوده‌اند از عقب‌نشینی سیاسی، حمایت دیپلماتیک از دولت روحانی و مانند آن. با این وصف، بازخوانی تفسیر اصول‌گرایان ایرانی که هنوز بر بخش مهمی از کانون‌های قدرت تسلط دارند، می‌تواند راه‌گشا و مهم باشد.
گزارش پیش رو به بازخوانی گفته‌های 20 چهره اصول‌گرا و رویکرد سه خبرگزاری فارس، مهر و تسنیم به این موضوع اختصاص دارد.
خبرگزاری «فارس»، رسانه وابسته به بسیج، از جمله فعال‌ترین رسانه‌های اصول‌گرا در تفسیر «نرمش قهرمانانه» بود. این رسانه یک روز پس از انتشار سخنان رهبر ایران، کتاب «صلح امام حسن» که از سوی علی خامنه‌ای ترجمه شده بود را معرفی کرد و نوشت که رهبر ایران، همواره بر توجه به «موضوعات تاریخی صدر اسلام و لزوم عبرت گرفتن و بهره گیری از این وقایع» تاکید دارد.
با اوج گرفتن تفسیرهای معطوف به عقب نشینی رهبر ایران و تمایل او به صلح با آمریکا، این رسانه با انتشار دو یادداشت و گزارش، گفت و گو با 9 نماینده و فعال اصول‌گرا و انتشار گفته‌های دو چهره دیگر از این طیف، تلاش کرد چنین تفسیری را تصحیح کند.
در یادداشت نخست، نویسنده با تاکید بر این که این امر یک تاکتیک موقت است، نوشت«جریان ضدانقلاب که صلح امام حسن را نیز نوعی عقب‌نشینی معرفی می‌کند، سعی دارد این گونه به افکار عمومی القا کند که رهبری چراغ سبز کوتاه آمدن در مساله هسته‌ای را داده‌اند، این تفسیر غلط، نگاه اشتباه به مساله صلح امام حسن است و با رویکرد رهبر انقلاب هم‌خوانی ندارد.»
فارس در گزارش کوتاه خود پیرامون سابقه به کار بردن «نرمش قهرمانانه»، به گفته‌های رهبر ایران در سال 75 اشاره کرد و با رد چرخش از اصول پیشین جمهوری در مبحث دیپلماسی، نوشت: «رهبر انقلاب نه تنها اکنون، بلکه بیش از 44 سال پیش از واژه نرمش قهرمانانه استفاده و به آن معتقد بودند.»
در میان چهره‌های اصول‌گرا اما مهم‌ترین حرف را «محمدرضا نقدی»، فرمانده بسیج زد و با اشاره به سخنان علی خامنه‌ای در اردیبهشت 79 که گفته بود اگر آمریکا زیاد فشار بیاورد، تن به «صلح حسنی» نمی‌دهیم بلکه حادثه کربلا را تکرار می‌کنیم، تاکید کرد: «هرچند صلح امام حسن یک اقدام مقدس، هوشمندانه و الهی است و به آن افتخار می‌کنیم ولی آن مورد مربوط به روزگاری است که مردم دور و بر ولایت را به خاطر بی‌بصیرتی رها کردند و سرداری برای مقاومت نمانده بود.»
گفته دیگر مربوط به محمدجواد لاریجانی، دیپلمات باسابقه اصول‌گرا بود که در یک برنامه تلویزیونی تلاش کرد «نرمش قهرمانانه» را تفسیر کند: «نرمش قهرمانانه یکی از جنبه‌هایی است که باید دیپلماسی ما را تیز کند. معنا ندارد که احساس ضعف داشته باشیم. وقت آن است که ما چهره‌مان را بازسازی و یا در اصل از چهره‌مان پرده‌برداری کنیم. رهبری می‌خواهند سطح دیپلماسی ما را ارتقا دهند. دیپلمات‌های ما باید مستدل بحث کنند، ادبیات آن‌ها فاخر باشد، چاله‌میدانی صحبت نکند و زبان تهدید و چاقوکشی نداشته باشد.»
«مهدی محمدی»، عضو پیشین شورای سردبیری کیهان که در تیم هسته‌ای دوران سعید جلیلی هم حضور فعال داشت هم به این رسانه گفت که این تعبیر در بطن یک چهارچوب نظری طرح شده است: «مقام معظم رهبری معتقدند امروز جمهوری اسلامی‌کاملا در موضع قدرت قرار دارد و استفاده از تاکتیک نرمش قهرمانانه از موضع قدرت و از نتایج قدرتمند بودن ایران است.» وی با تاکید بر این که «سازش از دیدگاه رهبری مفهومی غیرقابل قبول و امری خطرناک است»، در تشریح دلایل طرح «نرمش قهرمانانه» از سوی علی خامنه‌ای گفت: « میدانی را به وجود آوردند تا ماهیت آمریکا روشن شود و کسانی که می‌خواستند نتیجه بگیرند غرب آن‌قدرها هم که گفته می‌شود بد نیست، تا چند ماه آینده متوجه اشتباه خود خواهند شد.»
افزون بر محمدی، 8 نماینده و فعال اصول‌گرا نیز در گفت و گو با خبرگزاری فارس، تفسیرهایی مشابه از «نرمش قهرمانانه» داشتند و معتقد بودند که :«به معنای کنارگذاشتن اصول انقلاب و آرمان‌های امام خمینی، تسلیم و سازش نیست.»
خبرگزاری «مهر»، وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی هم از دیگر رسانه‌های فعال در این حوزه بود. مهر در نخستین روز انتشار گفته‌های رهبر ایران، در گزارشی کوتاه، «کتاب صلح امام حسن» و هم‌چنین سایر کتاب‌های نوشته شده درباره این ماجرا را معرفی کرد و به نوعی، گفته‌های علی خامنه‌ای را با صلح خواهی گره زد. این گزارش کوتاه اندکی بعد از خروجی این خبرگزاری حذف شد.
پس از این رخداد، مهر کوشید افزون بر نشر سخنان فرمانده بسیج، در قالب گفت‌وگو با چهره‌های اصول‌گرا به جبران مافات بپردازد. «پرویز سروری»، عضو شورای شهر تهران از جمله این چهره‌ها بود که «نرمش قهرمانانه» را در معرفی انقلاب در قالب‌های جهانی موثر دانست و گفت:«نرمش قهرمانانه، تنزل مفاهیم برای توسعه ارزش‌ها و اصولی که انقلاب برای آن شکل گرفته و مدلی برای حفظ ارزش‌های انقلاب در کنار ایجاد ظرفیت‌ها است.»
«محسن رفیق‌دوست»، فرمانده پیشین سپاه اما با اشاره به اعلام آمادگی غرب برای گفت‌وگو با ایران، موضوع را خیلی ساده‌تر تفسیر کرد: «این که ما آماده باشیم با آنان مذاکره کنیم، این می‌شود نرمش و این موضوع که چگونه مذاکره کنیم، مربوط به مفهوم قهرمانانه می‌شود.»
خبرگزاری «تسنیم» وابسته به معاونت فرهنگی سپاه هم مانند فارس در تبیین و تشریح «نرمش قهرمانانه» فعال بود. این رسانه، یک یادداشت و پنج گفت‌وگو در این زمینه منتشر کرد؛ «مجید محمدی» در یادداشت اختصاصی خود برای این خبرگزاری، با تاکید بر این که «نرمش قهرمانانه»، ماهیتی تاکتیکی دارد و بدیل مقاومت نیست، نوشت: «ظرف ماه‌های گذشته باز هم بسیاری تلاش کرده بودند تا به جامعه القا کنند که راه‌حل واقعی برای مشکلات اقتصادی را باید در سیاست خارجی جست‌وجو کرد و در حوزه مذاکرات، مشکلی هم اگر هست از ماست ... اکنون گوی و میدان مهیای هنرنمایی کسانی است که تا امروز بیشتر در پی بهانه آوردن و پوشاندن نابلدی‌های خود بودند تا به خرج دادن خلاقیت و ابتکار برای محقق کردن اهدافی که مردم و نظام برای آن‌ها تعریف کرده‌اند.»
مهم‌ترین چهره‌ای که در گفت‌وگو با تسنیم به تشریح ابعاد «نرمش قهرمانانه» پرداخت، «علی سعیدی»، نماینده رهبر ایران در سپاه بود. وی با انتقاد از تعبیر این عبارت به «صلح حسنی»، گفت: «ما در موضوع هسته‌ای از اصل موضوع کوتاه نخواهیم آمد، یعنی از قبل حرف‌های ما مشخص بود و چیز جدیدی در قبال دنیا نداریم، اما اگر آن‌ها نمی‌فهمند و بهانه‌گیری کنند، حرف ما همان حرف اصول‌مان خواهد بود.»
«محمد دهقان»، عضو هیات رییسه مجلس که به اصول‌گرایان رادیکال نزدیکی سیاسی بیش‌تری دارد نیز درباره اهداف «نرمش قهرمانانه» گفت: «بعضی از سیاست‌مداران ما و مسوولان سیاست خارجی کشور، امروز چنین تحلیلی دارند که جمهوری اسلامی ایران می‌تواند از جایگاه برابر و از یک مقام و جایگاه مساوی با آمریکایی‌ها گفت‌وگو کند چرا که ما دیگر مصونیت پیدا کرده‌ایم.»
«جواد سلیمانی»، محقق تاریخ اسلام اما در گفت‌وگو با این رسانه از زاویه دیگری به موضوع نگریست: «شرایط فعلی ما شبیه شرایط صلح حدیبیه است نه صلح امام حسن»، زیرا «صلح امام حسن در شرایطی بود که حفظ حکومت دینی برای امام مجتبی دیگر ممکن نبود اما صلح حدیبیه زمانی بود که نه تنها حفظ حکومت اسلامی ممکن بود، بلکه اقتدار داشت و به دنبال گسترش اسلام بود ... در آن زمان رسول خدا و امام حسن چنین مصالحی را تشخیص دادند که اتخاذ آن تصمیمات موجب تعجب مسلمین و شیعیان شد. بنابراین، ممکن است زمانی مقام رهبری تصمیمی بگیرند که برای برخی قابل هضم نباشد و آن‌ها تعجب کنند.» وی هم‌چنین با اشاره به نظرات دولت روحانی گفت که در شرایط کنونی، رهبر ایران تدبیر می‌کند «تا این جریانی که انقلاب و ولایت، امام را قبول دارد، ولی فکر می‌کند که با نرمش نشان دادن و با ادبیات نرم می‌تواند به دستاوردهای مفیدی برای انقلاب دست پیدا کند، را مدیریت کند. حالا یا موفق می‌شوند که امتیازات را بگیرند یا پیش می‌روند و می‌فهمند که نه خیر این‌ها زیاده‌خواه هستند. لذا دوباره به حرف رهبری بر می‌گردند.»
«حمیدرضا ترقی»، معاون امور بین‌الملل حزب مؤتلفه هم در گفته‌های مشابه، وضعیت کنونی را شبیه «صلح حدیبیه» دانست. نکته جالب توجه درباره تاکید اصول‌گرایان بر «صلح حدیبیه» این است که سعید جلیلی، مسوول پیشین پرونده هسته‌ای پایان‌نامه دوره دکترای خویش را با تمرکز بر سیاست خارجی پیامبر اسلام گذارنده و قائل به استفاده از تاکتیک «صلح حدیبیه» برای پیشبرد پرونده هسته‌ای بود. وی در کتاب «سیاست خارجی پیامبر» هم که سال 1374 منتشر شده، به این مساله اشاره کرده است.
سعید جلیلی، مهرماه سال 88 این بحث را در قالب مقاله‌ای منتشر کرد.
یک ماه پس از انتشار این مقاله، «احمد پناهیان» از چهره‌های نزدیک به اصول‌گرایان رادیکال نقد مفصلی علیه سعید جلیلی منتشر کرد و او را متهم به فاصله داشتن از حوزه استنباط صحیح از منابع قابل اتکای قرآنی، روایی و تاریخی و ارایه تحلیلهای شخصی و غیرمستند کرد و نوشت: « اصل در سیاست خارجی پیامبر و سیاست خارجی نظام اسلامی، مبارزه با قدرت‌های استکباری است ... تلاش نویسنده برای تحلیل واقعه حدیبیه به عنوان یک استراتژی قابل الگوبرداری در سیاست خارجی و استخراج شاخصههای آن، به بیراهه رفتن است ... اقدامات پیامبر در جریان حدیبیه، تحت شرایطی خاص صورت گرفته و استثنایی است. ویژه آن شرایط است و امکان استخراج یک استراتژی همیشگی برای سیاست خارجی حکومت اسلامی از آن وجود ندارد و اصل همان مبارزه دایمی با استکبار تا ریشه کنی کامل آن است.» نکته مهم مورد اشاره این نویسنده، اشاره به نظر رهبر ایران درباره «صلح حدیبیه» بود: «چنین رفتاری تحت چنان شرایطی و با آن شکل خاص جایز است و نمیتوان از آن جواز مطلق چنین رفتاری را در هر شرایط و به هر شکلی استنباط کرد. علاوه بر این، مراد جدی حضرت بر ما معلوم نیست ... پس سنت فعلی پیامبر اکرم در صلح حدیبیه نیز تنها استثنایی بر قاعده به شمار میرود. لذا باید به هنگام استفاده از آن، به مورد قطعی و قدر متیقن از آن بسنده کرد.»
با این وجود، کم‌تر از یک ماه پس از خروج کامل سعید جلیلی از مدیریت پرونده هسته‌ای، نه تنها «صلح حدبیبه» بیراهه شمرده نمی‌شود، بلکه اصول‌گرایان در تلاش هستند آن را به عنوان یک شاهراه تعریف کنند و در جهت حفظ اقتدار مذهبی رهبر ایران، به شبیه سازی و تئوری پردازی در قبال آن بپردازند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر