رییس مجلس آینده ایران کیست؟‌

دو روز پس از برگزاری دور دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی ایران، جناح های سیاسی در حال بازی با اعداد هستند. آنها می خواهند ثابت کنند در انتخابات مجلس برنده شده اند. مجلس ایران ۲۹۰ نماینده دارد. در انتخابات دور اول، ۲۲۲ نماینده انتخاب شدند و در دور دوم که جمعه برگزار شد،‌ تکلیف ۶۷ کرسی دیگر معلوم شد. 

در حال حاضر یک کرسی بلاتکلیف مانده است. مینو خالقی که به عنوان کاندیدای طیف اصلاح طلب در شهر اصفهان معرفی شده بود، موفق به کسب رای شد ولی شورای نگهبان پس از برگزاری انتخابات او را ردصلاحیت کرد. این موضوع باعث کشمکش های گسترده ای شده است. حسن روحانی رییس جمهور ایران با ردصلاحیت او توسط شورای نگهبان مخالفت کرده است و علی مطهری، نماینده مجلس ایران خواستار دخالت علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی شده است. 

اما از سایر کرسی ها چه خبر؟ در حال حاضر هر دو طیف اصولگرا و اصلاح طلب مدعی هستند که تعداد بیشتری از کرسی ها را به خود اختصاص داده اند. علت این ادعا تعداد زیاد کسانی هستند که در طول انتخابات از حمایت اصولگرایان و یا اصلاح طلبان برخوردار نبودند. این گروه مستقل نامیده شده اند. در حال حاضر ۸۰ نفر از نمایندگان مجلس مستقل هستند. آنها مواضع سیاسی مشخصی ندارند و یا اینکه علیرغم سوابق اصولگرا داشتن ممکن است از دولت روحانی حمایت کنند و اینکه مواضع تندروانه ای داشته باشند. 

اصولگرایان ادعا دارند حداقل ۱۱۰ کرسی در اختیار دارند و می توانند روی حمایت ۴۰ نفر از مستقل ها برای رسیدن به عدد ۱۵۰ و کسب اکثریت مجلس حساب باز کنند. اصلاح طلبان می گویند ۱۲۰ کرسی دارند و می توانند روی حمایت ۸۰ نفر از مستقل ها حساب باز کنند و یک فراکسیون اکثریت قوی تشکیل دهند. با این حال همه این ادعاها شعارهای تبلیغاتی است. به روال معمول مواضع برخی چهره ها پس از انتخابات تغییر می کند، برخی را ممکن است دولت جذب کند و برخی دیگر توسط نهادهای نزدیک به رهبری جذب می شوند. یکی از مهم ترین آزمون هایی که می تواند صحت ادعادهای دو طرف را روشن کند، انتخاب رییس مجلس در روز ۷ خرداد است. 

در حال حاضر دو کاندیدای مهم وجود دارند. علی لاریجانی، رییس مجلس کنونی برای مجلس آینده هم کاندیدای ریاست مجلس است. محمدرضا عارف که در انتخابات مجلس در حوزه انتخابیه تهران رای اول را کسب کرده و سر لیست اصلاح طلبان بود، رقیب اوست. محمدرضا عارف در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ به نفع حسن روحانی انصراف داد. برخی از اصلاح طلبان و حامیان دولت انتظار دارند او اکنون نیز به نفع علی لاریجانی انصراف دهد ولی محمدرضا عارف چنین پیشنهادی را نپذیرفته است. 

در هفته های اخیر برخی رسانه های نزدیک به دولت علیرغم اینکه در طول انتخابات از اصلاح طلبان و محمدرضا عارف حمایت کرده بودند، از ریاست علی لاریجانی بر مجلس حمایت کرده اند. آنها می گویند محمدرضا عارف سابقه پارلمانی و شخصیت سیاسی لازم برای ریاست مجلس آینده را ندارد. آنها می گویند در مجلس آینده پنج گروه اصولگرای تندرو، اصولگرای میانه رو، اصلاح طلب، حامیان دولت و مستقل ها حضور دارند. علی لاریجانی توان رایزنی سیاسی و برقراری ارتباط با هر پنج گروه را دارد ولی محمدرضا عارف ارتباط مناسبی با اصولگرایان تندرو و میانه رو ندارد و نمی تواند مجلس را کنترل کند. 

حامیان دولت روحانی همچنین احتمال می دهند رسیدن صندلی ریاست به یک اصلاح طلب خشم دیگر نهادهای تندروی خارج از مجلس را برانگیزد و فضای سیاسی پر از تنش شود. دولت روحانی مایل نیست در طول یکسال آینده که باید مقدمات برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ را فراهم کند، چنین فضایی رقم بخورد. دست آخر اینکه آنها اعتقاد دارند علی لاریجانی می تواند واسطه مناسبی برای دولت با سایر اصولگرایان و به ویژه تندروها باشد و دولت این امکان را دارد که از قدرت چانه زنی و لابی گری علی لاریجانی استفاده کند. آنها در همین زمینه به ماجرای تصویب برجام در مجلس ایران اشاره می کنند. دولت و اصلاح طلبان و تندروها اتفاق نظر دارند که اگر حمایت های علی لاریجانی نبود، برجام در مجلس تصویب نمی شد. 

بر اساس گزارش روزنامه اصلاح طلب اعتماد از ۸۰ نماینده ای که در مجلس نهم طرح توقف مذاکرات هسته ای را امضا کرده بودند، تنها ۱۱ نفر موفق شده اند رای مردم را کسب کنند و در مجلس دهم حضور داشته باشند. این وضعیت تازه به دولت این امکان را می دهد که در زمینه اجرایی شدن برجام خیالش از طرف مجلس راحت تر باشد. دولتی ها می گویند با توجه به فشار حداکثری تندروها در یک سال آینده بهتر است لاریجانی رییس مجلس بماند تا کماکان بتواند برجام را از حاشیه های سیاسی مصون نگه دارد. این ایده ها را برخی اصلاح طلبان نمی پسندند. 

محمدعلی ابطحی، رییس دفتر دولت اول محمد خاتمی دیروز گفته است با توجه به اینکه در جریان انتخابات اصلاح طلبان رای اول را کسب کرده اند،‌ باید رییس مجلس اصلاح طلب باشد. او همچنین گفته است علی لاریجانی دیگر توان لابی گری بین اصلاح طلبان و حکومت را ندارد و حکومت اعتماد بیشتری به محمدرضا عارف دارد. 

یکی از موضوع های مهم بین اصلاح طلبان و حکومت رفع حصر از سران جنبش سبز است که از سال ۱۳۸۹ تاکنون در حصر به سر می برند. اگر عارف رییس شود از نظر موقعیت حقوقی قدرت بیشتری برای پیگیری این موضوع دارد. در طول سه سال گذشته حامیان دولت روحانی بارها از او خواسته اند در این زمینه کاری انجام دهد. دولت گفته است قدرت و اختیارات کافی برای حل موضوع را ندارد. حضور محمدرضا عارف به عنوان رییس مجلس می تواند به دولت کمک کند از ابزار فشار بیشتری بر رهبر جمهوری اسلامی برخوردار شود. آیت الله خامنه ای تنها کسی است که می تواند در این زمینه تصمیم گیری کند. او در حال حاضر مخالف رفع حصر است. 

بر اساس این تفاوت دیدگاه ها، می توان پیش بینی کرد در طول یک ماه آینده شاهد بروز شکاف سیاسی اندکی بین اصلاح طلبان و دولت باشیم. علی لاریجانی همچنین از حمایت اصولگرایان میانه رو برخوردار است. اصولگرایان تندرو در مجلس آینده حضور خیلی کمرنگی دارند. تعداد آنها کمتر از ۲۰ نفر است ولی آنها پرهیاهو هستند و حضور رسانه ای قوی ای خواهند داشت. آنها احتمالا مجبور می شوند از ریاست علی لاریجانی حمایت کنند تا رییس مجلس یک اصولگرا باشد. نکته تعیین کننده دیگر رای چهره هایی است که مستقل نامیده می شوند. بر اساس سابقه تاریخی، در هر مجلس، دولت قدرت نفوذ بالایی روی چهره های مستقل دارد. اغلب آنها نماینده شهرهای کوچک هستند و دولت می تواند با دادن وعده ها و امتیازهای اقتصادی رای این افراد را به سمت کاندیدای مدنظر خود جلب کند. 

در انتخابات رییس مجلس هشتم که وضعیتی مشابه حکمفرما شده بود، دولت احمدی نژاد از ریاست غلامعلی حدادعادل بر مجلس هفتم ناراضی بود. آنها با علی لاریجانی هماهنگی کردند، به نمایندگان وعده های اقتصادی دادند و موفق شدند از ریاست حدادعادل بر مجلس هشتم جلوگیری کنند. اکنون دولت روحانی نیز این توانایی را دارد که مانع یا باعث ریاست علی لاریجانی بر مجلس آینده شود. رییس جمهور ایران تاکنون درباره این موضوع سخنی نگفته است ولی رسانه ها و چهره های نزدیک به او میل بیشتری به ریاست علی لاریجانی نشان داده اند. 

علی لاریجانی رییس مجلس هشتم و نهم بوده است. با توجه به این سابقه هشت ساله، عدم ریاست او بر مجلس دهم می تواند چندان مهم نباشد ولی در ایران سیاستمداران دوست دارند همیشه بر صدر بنشیند. رقابت برای صدرنشینی مجلس، مهم ترین سوژه یک ماه آینده مجلس و سیاست ایران است.