حداقل ۴۰ طرف درگیر در جنگ سوریه در یک مولتی‌مدیا

جنگ داخلی سوریه به عنوان انقلابی با خواست‌های ساده آغاز اما به سرعت به صفحه پیچیده شطرنجی بدل شد که کارکشته‌ترین تحلیل‌گران خاورمیانه را هم مبهوت می‌کند.

امروز تقریبا هیچ قدرت عمده‌ای در خاورمیانه و جهان نیست که حضور مستقیمی در این جنگ نداشته باشد. نکته تلخ آن‌جا است که سوریه که شاید بیش از هر کشور عرب دیگری هویت منسجم داشت، صحنه جنگ نیابتی فرقه‌ای-مذهبی شده است.

با این‌که شیعه بودن اقلیت «علوی»‌ (که خانواده بشار اسد و حدود شش درصد از جمعیت سوریه به آن متعلق هستند) موضوعی بود که پیش از جنگ کم تر کسی از آن خبر داشت،‌ ورود جمهوری اسلامی از یک سو و قدرت‌های عمده سنی هم چون عربستان و قطر از سوی دیگر، عامل اصلی بود که باعث فرقه‌ای-مذهبی شدن تخاصم شد.

رژیم اسد هر چه بیش تر پس زده شد، بیش تر به حمایت خارجی‌ نیاز پیدا کرد و این حمایت بیش از همه از سوی جمهوری اسلامی ایران انجام می شد که نیروهایی هم چون «حزب‌الله» لبنان را زیر پرچم‌ «تشیع» و «دفاع از اماکن مقدس شیعه» روانه سوریه کرد.

ایران گذشته از حزب‌الله، شمار قابل توجهی از نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و سپس ارتش را نیز وارد کارزار کرد. دیگر نیروهای آن، شیعیان عراقی و افغانستانی بودند که با مقداری دستمزد و اندکی وعده و وعید عازم شام شدند.

روسیۀ ابرقدرت البته نه شیعه است و نه سنی اما تضادش با امریکا و کشورهای غربی که متحد کلیدی عربستان سعودی بودند از یک سو و اتحاد قدیمی این کشور با سوریۀ اسد از سوی دیگر باعث شد در یک طرفِ جنگ وارد میدان شود. سوریه میزبان تنها پایگاه نظامی روسیه خارج از شوروی سابق بود. مسکو تقریبا از همان ابتدا در تخاصم شرکت داشت اما از ۳۰ سپتامبر سال گذشته با ورود مستقیم نظامی، بر پیچیدگی‌های ماجرا افزود.

با این‌که روسیه قطعا در حمایت از اسد به میان آمده، عضویت در شورای امنیت سازمان ملل و واقعیت «ابرقدرت» بودن آن باعث می‌شود درجه‌ای از استقلال را داشته و به نوعی حاضر به معامله با طرف مقابل باشد. این البته در مورد دیگر «ابرقدرت» حاضر در جنگ، یعنی امریکا و متحدین اروپایی آن نیز صدق می‌کند.

دلیل دیگرِ پیچیدگی جنگ البته ظهور گروه تروریستی «داعش» است که با ترکیبی از جهادگرایانِ از خارج آمده و نیروهای سابق دولت «صدام حسین» در عراق سربلند کرد و از سلف قبلی خود، یعنی «القاعده» جدا شد و بخش‌های گسترده‌ای از خاک سوریه را به تسلط خود در آورد. آن القاعده‌ای‌هایی که حاضر به پیوستن به داعش نبودند البته کماکان «جبهه النصره» را ادامه دادند که هم چنان بخش رسمی القاعده است و سازمانی تروریستی به حساب می‌آید؛ گرچه اراضی تحت تسلط این بخش به نحوی با سایر اراضی نیروهای اپوزیسیون در هم آمیخته که حضورش همیشه مستقل نیست.

این مقدمه، درآمدی بر مالتی مدیا است که نیروهای همیشه متغیر این جنگ داخلی را تا این مقطع مشخص، یعنی ماه می ۲۰۱۶‌ معرفی می‌کند. 

برای دیدن مالتی مدیا روی کامپیوتر اینجا را کلیک کنید.

برای خواندن نسخه متنی ورژن موبایل اینجا را کلیک کنید.