پیدا و پنهان مستند «من روحانی هستم»

رییس مجلس ایران، امروز با انتقاد شدید از تهیه و پخش بخش اول مستند «من روحانی هستم»، دست اندرکاران این فیلم را متهم به دروغ‌گویی و تحریف تاریخ کرده است.

«علی لاریجانی» با رد نقش‌آفرینی رییس جمهور کنونی ایران در ماجرای «مک فارلین»، گفته است در شرایط پیچیده اقتصادی و سیاست خارجی، منتقدان دولت نباید از «کلید آزادی بیان» برای خلاف‌گویی استفاده کنند.

تبلیغات بخش اول مستند یک ساعته «من روحانی هستم» از دی ماه 92 شروع شد. این مستند را موسسه چند رسانه‌ای «شفق مدیا» ساخته است و مسوولیت پخش آن را موسسه «سفیر فیلم» برعهده دارد. کارگردان این مستند هم «معصومه نبوی» است. وی گفته است که آن را در سه قسمت تهیه می‌کند.

گروه شفق مدیا تاکنون صدها کلیپ تهیه کرده که بیش‌تر آن‌ها در صفحه «گوگل پلاس» این موسسه منتشر شده است.  این گروه در صفحه فیس‌بوک، هدف خود را «تولید آثار تصویری مثل کلیپ انیمشن و پادکست» اعلام کرده‌اند؛ تولیداتی با محتوای هدفمند و کاملا سیاسی.

بیش‌تر کلیپ‌های تولیدی این گروه به تشریح سخنان رهبر ایران، مخالفت با دولت امریکا، مخالفت با هاشمی رفسنجانی و میرحسین موسوی، مخالفت با اصلاح‌طلبان و مانند آن‌ها اختصاص دارد.

گروه شفق مدیا کلیپ‌هایی درباره متوقف شدن غنی‌سازی 20 درصد و بازگشت 4 میلیارد دلار پول بلوکه شده ایران ساخته که کاملا انتقادی است. افزون بر این، تاکنون بیش از ده کلیپ علیه سیاست‌های هسته‌ای دولت روحانی و محمدجواد ظریف منتشر کرده است. این گروه رسانه‌ای، هم‌زمان به تولید کلیپ‌هایی در دفاع از سیاست‌های هسته‌ای دوران «سعید جلیلی» نیز پرداخته است.

فعالیت‌های موسسه «سفیر فیلم» هم شباهت‌های محتوایی زیادی با موسسه شفق مدیا دارد.  تحلیل محتوای کلیپ‌های تولیدی موسسه شفق‌مدیا، نزدیکی ادبیات و سمبل‌های سیاسی آن‌ها را با حامیان سعید جلیلی و جبهه پایداری اسلامی به خوبی نشان می‌دهند؛ دو گروه سیاسی که اکنون مهم‌ترین مخالفان حسن روحانی در سیاست خارجی و داخلی به شمار می‌روند.

در بخش نخست این مستند، چند اشاره تاریخی خبرساز شده است؛ نخستین مساله، عضویت حسن روحانی در گروه موسوم به «99 نفر» است. سال 64، پس از مخالفت علی خامنه‌ای، رییس جمهور وقت برای معرفی مجدد میرحسین موسوی به عنوان نخست وزیر به مجلس و افزایش تنش‌های سیاسی، 135 نماینده مجلس برای پایان بخشیدن به ماجرا، نامه‌ای به آیت‌الله خمینی می‌نویسند. پاسخ رهبر وقت ایران، حمایت از معرفی میرحسین موسوی بود. این توصیه را اما 99 نفر از نمایندگان، یک نظر یا حکم ارشادی دانستند و با پیروی نکردن از آن، به میرحسین موسوی رای مثبت ندادند.

احکام ارشادی بر اساس قواعد اسلامی، احکامی هستند که اگرچه پشتوانه عقلی و شرعی دارند ولی مخالفت با آن‌ها به منزله مخالفت با احکام الهی نیست.

در این مستند، اشاره شده که حسن روحانی نیز از نمایندگان فعال عضو این گروه 99 نفره بوده است. در آن دوران، انتقادهای سیاسی علیه این گروه شدت گرفت. به همین دلیل، علی خامنه‌ای برای کنترل دامنه انتقادها، به میدان آمد و گفت او نفر صدم این گروه است.

این مستند، روایت دیگری از اختلاف حسن روحانی در آن روزها را با آیت‌الله خمینی بازگو می‌کند. زمانی که روحانی، رییس شورای سرپرستی صداوسیما بود و «محمد هاشمی»، رییس وقت صداوسیما.

بر اساس روایت این مستند، روحانی پس از بالا گرفتن دامنه اختلاف‌ها، اقدام به برکناری محمدهاشمی می‌کند و آیت‌الله خمینی پس از آگاهی از این ماجرا، با ناراحتی اقدام روحانی را دخالت در صداوسیما دانسته و از طریق سیداحمد خمینی، برای هاشمی پیام می‌فرستد که روحانی باید برکنار شود نه رییس صداوسیما.

برجسته‌سازی دو حادثه تاریخی با هدف القای رابطه نه چندان مثبت آیت‌الله خمینی با حسن روحانی و به ویژه مخالفت او با میرحسین موسوی، می‌تواند چند هدف را تعقیب کند که مهم‌ترین آن‌ها، ترسیم یک شخصیت چندگانه و فرصت‌طلب سیاسی از حسن روحانی است؛ شخصیتی که حامیان سیاسی‌اش انتظار دارند در رفع حصر از میرحسین موسوی و مهدی کروبی پیشگام باشد.

ماجرای سوم اما به داستان مشهور «مک فارلین» در سال 65 اختصاص دارد. بر اساس روایت این مستند، پس از آن که هیات امریکایی به سرپرستی رابرت مک فارلین، مشاور عالی امنیت ملی ریگان وارد فرودگاه «قلعه مرغی» تهران شد، حسن روحانی از سوی هاشمی رفسنجانی ماموریت پیدا می‌کند که برای کنترل اسلحه‌های همراه هیات امریکا و مدیریت کلی مسایل مربوط به این ماجرا، وارد عرصه شود.

اشاره به کیک کلیدی شکلی که هیات امریکایی به نشانه حسن نیت همراه خود آورده بودند نیز در فضای سیاسی کنونی کاملا معنادار است.

در این مستند هم‌چنین تلاش شده از حسن روحانی یک شخصیت متمایل به غرب ترسیم شود؛ از مسایل جزیی مانند راه دادن خبرنگاران امریکایی و انگلیسی برای بازدید از کشتی‌های جنگی ایران در دوران جنگ ایران و عراق گرفته تا مذاکرات هسته‌ای سال 83 در کاخ سعدآباد تهران که بر اساس این مستند، به فریب خوردن حسن روحانی در یک پوکر سیاسی منجر شده است.

پخش سخنان وی در حمایت از برخورد با دانشجویان معترض در حوادث تیر 78 و ... از دیگر بخش‌های این مستند است. این بخش‌های مختلف در مجموع، شخصیتی متضاد و چندگانه از حسن روحانی به تصویر می‌کشند؛ شخصیتی که گاه یک انقلابی تندروی تمام عیار به نظر می‌رسد، مانند ماجراهای سال 78 و گاه یک تکنوکرات عمل‌گرای متمایل به غرب، مانند مذاکرات هسته‌ای سال 83.

در روزهای اخیر، نکات فنی دیگری هم درباره این مستند مطرح شده است؛ از جمله این که سازندگان مستند به طور مخفیانه از محمدجواد ظریف فیلم‌برداری کرده‌اند.

معصومه نبوی، کارگردان این مستند به خبرگزاری «مهر» گفته است تصاویر مربوط به ظریف، «از مستند شبکه بی بی سی انگلیس گرفته شده است که اتفاقا آقای ظریف و عده‌ای دیگر از مسوولان سابق در آن به طور رسمی‌ مصاحبه داشته‌اند».

مستند «من روحانی هستم» زمانی جنجالی شد که خبرگزاری‌های داخلی خبر دادند اکران آن در برخی دانشگاه‌ها لغو شده است. دفتر رییس جمهور ایران هم سوم اردیبهشت در توضیحاتی کوتاه اعلام کرد: «اطلاعات بخش‌هایی از مستند "من روحانی هستم" ناصحیح است. علاوه بر این، در این مستند به منابع نادرست استناد شده و نحوه تدوین آن نیز صحیح نیست. سال گذشته به تهیه‌کنندگان مستند در این خصوص تذکر و توجه لازم داده شد که نسبت به اصلاح آن اقدام کنند اما این کار انجام نشده است.»

معصومه نبوی در واکنش به این اظهارنظر، به خبرگزاری مهر گفته است منبع اصلی بخش‌های تاریخی این مستند، خاطرات هاشمی رفسنجانی، حسن روحانی، کتاب‌خانه مجلس و مرکز اسناد انقلاب اسلامی بوده است.

دیروز، پس از اوج گرفتن انتقادها علیه این مستند، «باشگاه افسران جوان»، یک شبکه اجتماعی که بلاگرها و فعالان مجازی تندرو را پوشش می‌دهد، اقدام به پخش آن‌لاین «من روحانی هستم» در دو نوبت جداگانه کرد.

از بهمن سال 92، امکان خرید اینترنتی این مستند فراهم بود ولی پخش آن‌لاین و رایگان آن از سوی باشگاه افسران جوان، نشان می‌دهد آن‌ها در تلاش هستند با بهره‌برداری از فضای جنجالی پیش آمده پیرامون این مستند، اهداف خود را در سطحی وسیع‌تر پی‌گیری کنند.

در ماه‌های گذشته، منتقدان دولت روحانی جنگ روانی وسیعی در حوزه سیاست داخلی و خارجی علیه دولت یازدهم طراحی کرده‌اند. واکنش چهره‌ها و رسانه‌های نزدیک به دولت در این فضای پرتنش، اغلب منفعلانه و توام با سکوت بوده است. اگرچه مشخص نیست این سکوت تا کی ادامه خواهد یافت ولی قابل پیش‌بینی است که منتقدان او کماکان به تکمیل پازل رسانه‌ای - سیاسی خویش ادامه خواهند داد.