مردی با 6 دست لباس متفاوت در ولی‎عصر تهران؛ شهرمن، لباس من

استان وایر- در روزهای گذشته به مدت یک ساعت و نیم ره‎گذران چهارراه تا میدان ولی‎عصر با مرد عجیبی روبه رو شدند که با لباس خاصِی که روکش نایلونی داشت، هراز چندگاهی بر روی زمین می نشست و ته سیگارها را از کنار خیابان، جوی آب، شمشادها و... جمع می کرد و داخل لباسش می انداخت.

به نوشته مهر، «مسعود نیکدل»، هنرمندی است که از طریق پرفورمنس (هنر اجرا) سعی کرده با مردم به شکل مستقیم صحبت کند. مهر ماه همین امسال شبکه های اجتماعی تصویرِ گلیِ مردی را نشان می دادند که بر روی پله هایی مقابل برج میلاد نشسته بود و بدون هیچ حرکت و صدایی، «بحران آب» را نشان می داد.

این بار نیز نیکدل با روش دیگری خود را به عنوان نماینده ای از طبیعت و زمین به مردم معرفی می کند تا وجه نازیبای دیگری از محیط زیست را به نمایش بگذارد. هدف او، نشان مردم به خودشان است که با روش غلطِ زباله ریختن، به ویژه ته سیگار، چهره و لباس شهرشان را زشت و بدبو می کنند. شعار اجرای او هم «شهر من، لباس من» است که به قول خودش، شعار نیست و یک واقعیت است.

این هنرمند، در کاری خلاقانه، به کمک پدر خیاطش شش دست لباس می دوزد و داخل هر کدام از لباس ها زباله ای می ریزد؛ زباله هایی که چهره شهر را زشت کرده اند. یک لباس ته سیگار، یک لباس کارت های مترو، یک لباس رسیدهای عابربانک، یک لباس پسماندهای فست فود و دستمال کاغذی، یک لباس پلاستیک های خرید و لباس ششم لباسی تمییز و بدون هیچ گونه آلودگی تا نشان دهد این لباس که نماد شهر است، اگر زباله ای داخلش نباشد، چه قدر زیبا و تمیز خواهد بود.

نیکدل درباره هنر اجرای خود این طور نوشته است: «لباسم را می پوشم. کاملا زیبا و خاص دیده می شود. مردم نگاه می کنند و گمان می برند که با یک نمایش مد خیابانی روبه رو هستند. اما وقتی روی زمین خم می شوم و ته سیگارها را با دقت جمع آوری می کنم و در لباسم می ریزم، سنگینی نگاه متعجب آن ها را به دوش احساس می کنم. لباسم کم کم پر می شود و ذات نازیبا و بوی متعفن خود را به همه نشان می دهد. من پوششی از زمین شهر را به تن کرده ام. شهر من، لباس من.»

مسعود نیکدل می خواست با هنر اجرای خود نشان داد که وضعیت زیست محیطی و محیط شهری چه قدر نگران کننده است: «یکی از دغدغه های من این سوال است که فرهنگ شهروندی چه طور شکل می گیرد؟ کسی که وارد هر شهری می شود، غیر از آن شناختی که براساس ارتباط با افراد دارد، یک بخشی از شناخت او نیز از طریق ارتباط با محیط به دست می آید. همین که وارد یک شهر بشوید و ببینید طبیعت موردتوجه قرار نگرفته، احساس خواهید کرد با یک شهر بی روح روبه رو شده اید. متاسفانه برخی مردم به این موارد اهمیت نمی دهند. همین زباله هم شهر را نازیبا می کند و هم هر چهار ته سیگار یک پرنده را می کشد. پرنده ها در محیط زیست شهری بسیار اهمیت دارند این در حالی است که آن ها به دلیل دو عامل بیش تر؛ آلودگی صوتی و خوردن ته سیگار.»

6 دست لباس، 5 نماد نازیبای شهر

او برای آن که بتواند این معضل را به نوعی نشان دهد، به این فکر افتاد که با هنر پرفورمنس، آن را در میان مردم به نمایش بگذارد: «وقتی این دغدغه برای من پیش آمد، به این فکر کردم که چه طور آن را به نمایش بگذارم تا تاثیر خودش را هم به خوبی بگذارد. پدر من خیاط است اما سال ها است خیاطی نمی کند. چون من از بچگی با لباس و پارچه خیلی سر و کار داشتم، به این فکر افتادم که با لباس حرف خودم را بزنم. از پدرم خواستم لباس خاصی که مدنظرم بود را تهیه کند و ایشان با وجود آن که 80 سال سن دارد، چون برای کارهای من ارزش قائل است، بعد از مدت ها پشت چرخ خیاطی نشست و برای من شش دست لباس دوخت. زمانی که لباس را پوشیدم، برایم جذابیت خاصی داشت. مردم هم واقعا طوری نگاه می کردند که انگار با یک شی خیابانی خاصی روبه رو شده اند.»

این هنرمند مشهدی شش دست لباس برای شش مفهوم تهیه کرد: «پنج دست از این لباس ها را برای یک نوع زباله اختصاص دادم. یک دست آن برای کارت های یک بار مصرف مترو بود. وقتی برای جمع آوری کارت ها سری به آن جا زدم، از کارکنانش پرسیدم شما این کارت ها را بعد از استفاده چه کار می کنید؟ گفتند آن ها را داخل سطل زباله می اندازیم. یعنی شرکت مترو برای جمع آوری و بازیافت کردن این حجم زیاد کارت مترویی که مصرف می شود، هیچ برنامه ای ندارد. در صورتی که این کارت ها کاغذ و کاملا قابل بازیافت هستند. یک دست دیگر را برای رسیدهای عابربانک اختصاص دادم. شما در مقابل عابربانک ها بروید، با حجم عظیمی از رسیدهای بانکی روبه رو خواهیدبود. دور و بر عابر بانک ها پر است از این رسیدها که فضای آن بخش را کاملا نازیبا کرده است. لباس دیگر برای دستمال کاغذی و پسماند فست فودها است. شما وقت غذا خوردن برای تمییز کردن دهان و دست هایتان مدام از دستمال کاغذی استفاده می کنید. حتی پک هایی که برای جابه جایی و بسته بندی غذاها و فست فودها استفاده می شود هم بخش قابل توجهی از زباله های شهری را به وجود می آورند. لباس دیگر برای پلاستیک هایی است که زمان خرید به شما می دهند. به هر حال، همین ها هستند که ظاهر شهر را می سازند. در آخر نیز داخل یکی از لباس ها چیزی نریخیم تا ببیند این لباس قبل از آن که آلوده به زباله های مختلف بشود، به چه شکل بوده تا تضاد بین آن ها را بهتر نمایش دهم. واقعا شما هستید که یک لباس برای شهرتان می دوزید. وقتی به خودتان اهمیت می دهید که  لباس خوب بپوشید باید برای شهر هم همین نگاه را داشته باشید. شعاری که من برای این کارم انتخاب کردم که واقعا شعار نیست و یک واقعیت است؛ شهر آدم لباسش است.»

مردم متعجب

می گوید: «مردم وقتی می دیدیدند من روی زمین می نشینم و در شمشادها دنبال ته سیگار هستم، بسیار تعجب می کردند. یک سری از دوستانم به من گفتند وقتی می خواهم ته سیگارها را جمع کنم، دستکش دستم کنم. من در جواب گفتم می توانستم این کار را کنم اما دوست داشتم هرکس این عکس ها و ویدیوها را می بیند، متوجه شود که من با چه آلودگی هایی سروکار داشتم.»

برای مراسم هشتمین افتتاحیه جشنواره بین المللی هنرهای تجسمی از او دعوت می شود پرفرمنش اجرا کند:«چون می خواستم کارم از نظر اجرایی جلوه مناسب داشته باشد، از یک تیم مردمی رفتگران طبیعت در تبریز که می دانستم یکی از مهم ترین فعالیت هایشان جمع آوری ته سیگار است، خواستم مقداری به من ته سیگار بدهند تا داخل لباسم بریزم.»

مسیری که برای این هنر اجرا انتخاب شد، از چهارراه ولی عصر به سمت میدان بود: «چون این کار با دعوت هیات داوران جشنواره هنرهای تجسمی فجر صورت گرفت، با همان لباس وارد افتتاحیه جشنواره شدم. همین کار من موجب شد بوی بسیار نامطبوع لباس توجه همه را جلب کند. تحمل کردن من در آن وضعیت خیلی سخت بود.»