پیشنهادی برای یک روز آشتی با کتابخوانی

فرشته بهمنی، شهروند خبرنگار، کرج

امروز پنج شنبه 29  آبان ماه روز نبستا پر رونق و پر فروشی برای کتاب فروشی های شهر تهران بود. دلیل این پر رونقی نسبی به پیشنهاد احمد مسجد جامعی عضو کنونی شورای شهر تهران و وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی بر می گردد. او چند روز پیش با انتشار فراخوانی از پدیدآورندگان و اصحاب فکر و فرهنگ خواست تا به مناسبت هفته کتاب، روز پنجشنبه 29 آبان درحرکتی نمادین در کتاب‌فروشی‌های سراسر کشور حاضر شوند.

گشتی در بازار کتاب تهران به خصوص در خیابانهای انقلاب و کریمخان تهران حکایت از آن دارد که این فراخوان شوری نسبی به بازار نیمه جان کتاب داده است. اگر چه مسئولان برخی انتشاراتی ها مانند کتاب فروشی اختران در خیابان انقلاب می گویند فروشگاه آنها همیشه در روزهای پنجشنبه شاهد چنین استقبالی است و امروز تغییر خاصی در تعداد مشتریانشان مشاهده نکرده اند اما برخی دیگر، مانند مسئولان نشر چشمه و ثالث در خیابان کریمخان از اثر گذاشتن فراخوان مسجدجامعی بر بازارشان می گویند.

همچنین در همین روز مسئولان تعداد زیادی از فروشگاه های کتاب و انتشاراتیهای سطح شهر از ارائه تخفیفهای 10 تا 20 درصدی به خریداران کتاب خبر دادند. این فراخوان در شبکه های اجتماعی مانند فیسبوک و توییتر هم بازخوردهایی داشت، طبق معمول گروهی مخالف و گروهی موافق در این باره اظهار نظر کردند.

مخالفان بر این باور بودند مشکل کتاب نخوانی مردم در ایران ریشه ای است و با پیشنهاد یک روز سر زدن به کتاب فروشی ها حل نمی شود و موافقان می گفتند در چنین فضایی همین یک روز هم غنیمت است حتی اگر کسانی نه برای خرید کتاب که برای تماشا به کتاب فروشیهای شهر سر بزنند.

در فراخوانی که مسجدجامعی روز دوشنبه گذشته منتشر کرد آمده بود: «کتاب در سنت فرهنگی ما، ارزش و اعتبار زیادی دارد و کتاب‌خوانی در کلام بزرگان دینی و ملی ما همواره به‌عنوان رفتاری پسندیده، توصیه‌شده است. در دنیای جدید نیز خواندن کتاب از نشانه‌های پیشرفت جوامع شناخته می‌شود. بااین‌همه کتاب‌خوانی در زندگی روزمره ما ایرانیان جایگاه چندان محکمی ندارد و در سنجش با بسیاری از کشورها پایین است و این برای اکنونمان مایه تأسف و برای آینده ایران عزیزمان نگران‌کننده است.»

آماری که این عضو شورای شهر تهران به آن اشاره کرده است به آمار و ارقام مربوط به سرانه مطالعه کتاب در ایران مربوط است، اگر چه در باره این آمار حرف و حدیثهای بسیاری وجود دارد اما هر چه هست همه بر پایین بودن این سرانه در ایران اتفاق نظر دارند. در سال 87 علی اکبر اشعری رئیس کتابخانه ملی ایران، سرانه مطالعه برای هر نفر را دو دقیقه در شبانه‌روز اعلام کرد که با افزودن کتاب‌های درسی برای برخی از افراد در شبانه‌روز به حدود 6 دقیقه می‌رسد، اما همان زمان محمد سالاری مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و مطالعات فرهنگی و کتابخوانی گفته بود آمار قدیمی 2 دقیقه در روز که همه جا گفته می‌شود و به آن استناد می‌کنند، سیاه‌نمایی است و آمار واقعی 120 دقیقه است!

سال 81 هم مرکز پژوهش‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی 28 استان را بررسی کرده و اعلام کردند سرانه مطالعه ایرانی‌ها 7 دقیقه در روز است. در بین این همه آمارهای ضد و نقیض، سازمان ملی جوانان هم آمار جداگانه‌ای منتشر کرد. اسحاقی معاون مطالعات و تحقیقات سازمان ملی جوانان اعلام کرد: 76 درصد از جوانان، روزانه کمتر از 30 دقیقه مطالعه می‌کنند. سازمان برای به دست آوردن این آمار، یک پژوهش بین 120 نفر اهل قلم انجام داده است. کارشناسان سازمان، می‌گویند 46 درصد از جوانان هر روز بین 4 تا 30 دقیقه مطالعه می‌کنند، 30 درصد آنها کمتر از 4 دقیقه در روز مطالعه می‌کنند، 13 درصد تا یک ساعت مطالعه می‌کنند، 7 درصد یک تا 2 ساعت و فقط 4 درصد باقیمانده هستند که بیشتر از 2 ساعت در روز کتاب می‌خوانند.

ارائه آمار متناقض ادامه پیدا کرد تا اینکه منصور واعظی دبیر شورای فرهنگ عمومی در سال 88 سرانه مطالعه در ایران را 18 دقیقه اعلام کرد و در آخرین اظهار نظر خود سرانه مطالعه در ایران را 79 دقیقه در روز اعلام کرد.

با این همه فراخوان مسجد جامعی با استقبال زیادی دستکم در بین چهرهای شناخته شده مواجه شد. هم از سوی مسئولان دولتی و هم از سوی نویسندگان، شاعران، مترجمان و دیگر فعالان عرصه قلم. از جمله مسئولان دولتی که به این فراخوان پاسخ مثبت دادند یکی حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی یونسی، دستیار ویژه رئیس‌جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی بود که «فروشگاه مرکزی شهر کتاب»، حاضر شد.

همچنین علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که در این روز در شهر قم بود در پاسخ به فراخوان مسجدجامعی به چند کتابفروشی در این شهر سر زد. علاوه بر این تعدادی از مسئولان سازمان میراث فرهنگی مانند بهمن نامور مطلق معاون صنایع دستی، محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی و سید محمد بهشتی رئیس پژوهشگاه میراث و  سید احمد محیط طباطبایی کارشناس این حوزه هم به چند کتاب فروشی شهر سر زدند.

 دکتر هادی خانیکی، ، ابراهیم حقیقی، فرشته طائر پور، عبدالعلی رضایی، باران کوثری و سحر دولتشاهی، مصطفی ملکیان سهیل محمودی و ساعد باقری، علی موحد، یوسف اباذری و ضیا موحد، نجفقلی حبیبی، بهاره رهنما، فاطمه راکعی و زهرا شجاعی هم بخشی دیگر از چهره هایی بودند که در این روز در کتاب فروشیها حاضر شدند.

از سوی دیگر برخی کتاب فروشیها مانند نشر چشمه نیز در پاسخ به همین فراخوان، برنامه ویژه‌ای تحت عنوان جشن «پنجشنبه کتاب» تدارک دیدند. بر اساس برنامه اعلام شده از سوی نشر چشمه امروز چهره‌هایی چون احمدرضا احمدی، بهمن فرمان‌آرا، گلی امامی، احمد پوری، مصطفی مستور، حسین سناپور، گروس عبدالمالکیان و محسن آزرم، محمود دولت آبادی، مهدی غبرایی، ناهید طباطبایی، حمیدرضا صدر، سروش صحت، محمدحسین شهسواری، رسول یونان، پیمان خاکسار، مهدی یزدانی خرم، پوریا عالمی و سینا دادخواه در کتابفروشی نشر چشمه واقع در خیابان کریمخان یزد، نبش میزرای شیرازی حضور پیدا کردند.