بحث اعطای مجوز به موسیقی "رپ" با نام «گفتآواز»، واکنش‌هایی را در اهالی موزیک رپ و طرفداران جوان و پرشمار آن به همراه داشته است. در این گفت‌وگو سعی کرده‌ایم نظر هر دو سوی ماجرا را بیاوریم. در طرفی «پیروز ارجمند» مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد قرار دارد که مدافع سرسخت این پیشنهاد است و در طرف دیگر فعالین موسیقی رپ در داخل ایران هستند که به شدت منتقد دولتی کردن رپ فارسی هستند و آن‌را مغایر با روح سرکش و اعتراضی این‌گونه از موسیقی می‌دانند.
- آقای ارجمند با توجه با اینکه که رپ از گذشته تا کنون همواره در پی اعتراض به وضع موجود بوده وهست و ارتباط نزدیکی با سیاست و شرایط اجتماعی دارد واز طرفی با توجه به محدودیت‌های مختلف موسیقی و ادبیات در ایران، قرار است چه چیزی به اسم رپ از وزارت ارشاد مجوز دریافت کند؟
- یعنی این نوع دومی که شما می‌فرمایید هنوز وجود ندارد و وزارت ارشاد خود قصد تولید آن را دارد؟
-« بله. برخی کارهای پژوهشی‌اش هم انجام شده. ببینید به هر حال هر حرکت حاصل نوعی تلاش کسانی است که به یک موضوع اشراف دارند و مولفه های آن را می‌دانند و با استفاده از یک عنصر خلاقه و تکنیکی فکر می‌کنند و آن را خلق می نمایند. بنابراین ما المان ها و مولفه هایی که موسیقی گفتاواز ایرانی را مشخص می‌کند استخراج کردیم و هر آهنگسازی بخواهد می تواند طبق این معیارها کار کند. به هر حال شاید شروع موفقی نداشته باشد ولی چون بر مبنای کار پژوهشی انجام شده می تواند در ادامه به یک پیشرفت و الگوی خوبی برسد. این از همان جاهایی است که من معتقدم وزارت کشور به جای اینکه صورت مسئله را پاک کند به سمت فرهنگسازی درحرکت است.»
- این المان‌ها و مولفه‌هایی که گفتید در نظر گرفته شده دقیقا چه هستند؟
- «یکی از چیزهایی که مدنظر ماست این است که شاعر از زبان فارسی صیانت کند. یعنی یکی از خط قرمزهای ما این است که از به کار بردن واژه های سخیف و غیر مرسوم در زبان فارسی جلوگیری شود. غالب شعری می‌تواند هر گونه ای باشد، ولی غالب شعر گونه و نثر گونه (نثر مسجع) خود را رعایت کند. چون به هر حال رپ و در گفتاواز، غالب شعری از نثر مسجع بهره می‌برد و نه از ترانه یا نثر معمولی. تکرارهای ریتمیکی که به عنوان زمینه در موسیقی قرار می‌گیرد، در موسیقی رپ و گفتاواز ها، باید مولفه‌های ایرانی داشته باشد، طرح ایرانی داشته باشد. مثل فرش، فرش ایرانی المان های خودش را دارد. به هر حال ایرانی بودن در آن باید نشان داده شود. در شیوه خواندن خوانندگان هم، ما علاقه مندیم که ایرانی بودن حفظ شود. حالا این ایرانی بودن صرفا به معنای سنتی بودن نیست. می‌تواند از یک موسیقی محلی هم استفاده شود. در بخش تنظیم و آهنگسازی هم برای ما مهم است که کار، کاری جدی محسوب شود، کاری که فکر و اندیشه آهنگساز پشت آن باشد و نه کاری سر دستی و روتین با تکرارهای ملال آور و خسته کننده.»
-آیا نمونه ای هم وجود دارد؟
-«در شکل‌های کهن، ما گونه‌های ترتیل گونه زیاد داریم. مثل رجزخوانی‌ها، نقالی‌ها، نمونه‌هایی از بحرطویل خوانی و ... اینها گفتاوازهای ایرانی هستند. در واقع مرزی را بین گفتار و آواز رعایت می‌کنند. نمونه های قدیمی می‌تواند به همراه موسیقی تبدیل به گونه جدیدی از گفتاواز شود که کاملن ماهیت ایرانی پیدا می‌کند. در دفتر موسیقی ما طی یک کار پژوهشی به المان هایی رسیدیم که می تواند دستمایه خلق آثار گفتاواز ایرانی قرار بگیرد. اینجا مصالح آماده هست و خود هنرمندها باید تولیدش را انجام دهند. ما خودمان تولیدی انجام نمی‌دهیم. البته نمونه‌های غربی موجود را هم، به شرطی که شئونات را رعایت کند و توسط هنرمند به روز شود مرور و بررسی می‌کنیم و بر این اساس به صادر کردن مجوزها می‌پردازیم.»
- با توجه به اینکه هنرهایی مثل رپ و پرفورمنس آرت، هنرهایی از اساس و از ابتدای شکل‌گیری ساختارشکن هستند و اینکه رپ جدای از ساختارشکنی های اجتماعی، در زبان هم ساختار شکن بوده و هست، شما در وزارت ارشاد چطور می خواهید اینطور دقیق برای این هنر متر ومعیار بسازید و با این تناقض کنار بیایید؟
-«شما وقتی مناجات خواجه عبدالله را می‌خوانید متوجه می‌شوید که خواجه عبدالله ساختارشکنی می‌کند، یا حافظ فرد معاصر زمان خودش است، حافظ یک ساختار شکن است. آیا ساختارشکنی خواجه عبدالله و حافظ را می‌توانیم حمل بر این کنیم که این ها آثار بدی را خلق کرده‌اند؟ اینها معاصر زمان خودشان بوده اند. این مسئله برای ما اهمیت دارد که هر انسانی معاصر زمان خودش باشد. ما نمی خواهیم مسیر خلاقیت را ببندیم. ولی به هر حال حفظ زبان فارسی جزء ویژگی های ماست. گذشته از اینکه چون ما در ایران هستیم؛ بسیاری از پدیده ها را خودمان ملی می‌کنیم. بسیاری از پدیده ها را متناسب با مقتضیات کشورمان تغییر می‌دهیم. ما یک کشور شرقی هستیم. من مخالفتی با نوع غربی آن ندارم ولی معتقدم این شکل مناسب ذائقه زیبا پسند ایرانی‌ها نیست.»
در ادامه به سراغ دو رپر در داخل ایران رفتیم و نظرات آنها را در این‌باره جویا شدیم:
«ما شعر را از خیابان می‌گیریم، از لخته خون روی آسفالت، از کبودی صورت مردم»
- «مسئله اصلی این است که شخصی که با ادبیات به خوبی بازی می‌کند اصلا چقدر در زمینه این نوع موسیقی اطلاعات دارد که به خود اجازه ی حرف زدن در این زمینه می‌دهد.»
- نظرتان در رابطه با تولید رپ فارسی که اصطلاحا برگردان گفتاواز را برایش انتخاب کرده‌اند، چیست؟
- «بی گمان رپی که پیرو واقعی‌ترین مسلک و ذات خود است، رپ فارسی نامیده می‌شود. رپی که علاوه بر اینکه پدرخوانده دارد فرزندانی را هم در خیابان های خود پرورش داده است. رپی که قبل از اینکه ایشان اسم آن‌را برگردان خارجی به فارسی کنند، به فارسی‌ترین شکل از کف جوب‌های جنوب شهر تهران شنیده می‌شد و به گوش تمام ایران می‌رسید. این‌طورکه مشخص است دو دسته شدن فضای این سبک موسیقی آغاز شده است، از طرفی به قسمت خوب قضیه (آهنگ‌های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی) آندرگرند می گویند و برای بخش بد قضیه از نظر محتوای سخیف که درمورد دختر، بردگی جنسی و تبلیغات مواد مخدّر است عنوان مِین استریم را انتخاب می کنند، حالا میل خودشان است میتوانند اینها را هم برگردان فارسی کنند. این آقایان بازار را درمی‌نوردند اگر به قول خودشان رپ گفتآواز شود، پیشقدم های این عرصه ، تک تک آدم های این جنبش، هِیترزهایی دو آتشه دارند (این را هم میتوانند برگردان کنند). باید بگویم از آقای الف تا جناب آقای ی از همان اول میخواستند رپ فارس را به زیر شونه های تخم مرغ مغازه ها بکشند.»
- شما در تولید آثاری که به قول خودتان چند سالی است جریان خودش را پیدا کرده، محتوا و شعر را از کجا می‌گیرید؟ اصلا نوع کار و مسلک شما چگونه است؟
- در رابطه با بحث با مجوز کار کردن رپ چه فکر می کنید؟ اینکه عده ای از این به بعد با مجوز ارشاد رپ بسازند؟
- «چهارچوب ساختن، محدود و سانسور کردن اشتباه محض است. در هرجا و مکان و زمانی که باشد حتی در رابطه با خواننده‌های پاپ بیچاره ای که نزدیک به نیم قرن است مجبور شده اند یا از دیدار عشق و یا از فراغ عشق بخوانند ومجبورند (کاملا دقت کنید) مجبورند تن به مجوز بدهند بخاطر اینکه شاید سبکی جدید همه گیر شده است. چه می‌شود کرد وزارت ارشاد ریش و قیچی را از آن خود می‌داند. بدون شک رپش هم چیزی جز انچه خودش درست می‌داند نیست؟ زمان آقای خاتمی و احمدی نژاد هم خواستند کتاب چاپ کنند کردند نخواستند نکردند، قضیه در سینما و هنرهای تجسمی و معماری شهری هم همین است. کافی است یک نگاه به معماری شهری بیندازی قوطی کبریت هایی که سر به فلک گذاشته یا خانه های مجلل و شکیلی که ساخت آنها به دیگر فرهنگ ها مربوط است، این مجوز آقایان است؟! این جریان فارسی سازی است ؟! میخواهند این نوع هنر و سبک موسیقی را هم به همین روز بیندازند؟»
- برخورد جامعه را با این قضیه چگونه می‌بینید؟
- «متاسفانه جامعه ی مصرفی و روی مُد حرکت کُن ایران مثل این آقایان دنبال خوراک است و چه خوراکی بهتر از موسیقی مدرنی که، از نظر آهنگسازی پاپ است، شعرش همان گفت آواز سروده ی شاعران گرانقدر شعر کلاسیک ، پخشش هم از زیر شانه های تخم مرغ حسن آقا بقال.»
جریان تولید رپ توسط ارشاد، رپرهای واقعی را از بقیه تفکیک می کند
او درباره تاثیر به وجود آمدن چنین جریانی با عنوان گفتاواز افزود: «فکر می کنم کمک کوچکی که " گفتاواز " می تواند به رپ بکند، تفکیک کردن رپ کن‌های واقعی از رپرهایی است که به رپ به عنوان منبع درآمد یا ابزار شهرت نگاه می‌کنند. چه پاپ و چه رپ، وقتی به خاطر پول خودت رو به هر دیکتاتوری می فروشی یک فاحشه‌ی هنری هستی، پس در جامعه ی هنری یک طرد شده خواهی بود، چون هنر را به فحشا و کثافت می کشانی. و اتفاقا این کاربه جدا شدن این دو گروه رپ بیشتر کمک می‌کند!»
- مجوز ارشاد برای بقیه، مجوز چه کسی برای ارشاد؟!
- «تصمیم تازه وزارت ارشاد برای تولید رپ در ابعاد مختلف جای بحث دارد. اول اینکه چطور نهادی که تا امروز بیشتر نوعی نقش نظارتی که بسیاری از هنرمندان با همان هم مشکل داشته و دارند برای خودش قائل بوده و در بسیاری از مواقع تولید هنر را به دلیل هزینه نکردن برای آن جزء وظایفش نمی دانسته ، حالا می‌خواهد به تولید هنر دست بزند؟! آیا جریان به جز استفاده از وجه پرطرفدار رپ به نفع خودش و گرفتن بهره مالی از آن و کنترل بخشی از این جریان گسترده جنبه دیگری دارد؟! و از سویی دیگر توجه به ضد و نقیض های صحبت های نماینده ارشاد در این روند است. اینکه در جایی متر و معیارهای رپ را در حال بررسی می داند و می گوید پس از برررسی های لازم مجوز ها صادر می‌شود و در جایی دیگر سخن از اعلام معیارها ی مورد نظر ارشاد به برخی علاقه مندان و آغازتولید رپ توسط آنها می کند. یعنی همین نهادی که طی مراحل و صدور مجوز پس از آن را امری ضروری می داند، به راحتی گفته خود را نقض کرده و قبل از طی برخی مراحل دست به تولید هنری که می خواهد و پرورش هنرمند می زند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
ثبت نظر