این روزها روایات متعددی با هشتگ «پزشک ناامن» در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود. روایت زنان و مردانی که در مسیر درمان با پزشکان ناامن مواجه شده‌اند و به دلیل بیماری یا شرایط جسمی‌شان، تحقیر شدند. پزشکان ناامن چه می‌کنند؟
***
«بیست و یکی دو ساله بودم که به‌همراه مادرم به پزشک زنان مراجعه کردم، آن پزشک، که اتفاقا از پزشک‌های زنان مشهور شهر ما هم بود، در همان ابتدا با رکیک‌ترین الفاظ ممکن و در حضور مادرم در رابطه با بکارتم سوال پرسید. زمانی که پاسخ دادم که باکره نیستم، خواست تا متنی را مبنی‌بر اینکه باکره نیستم امضا کنم، از مادرم هم خواست تا امضایم را تایید کند. در حین معاینه هم در رابطه با خطرات رابطه جنسی پیش از ازدواج حرف می‌زد، سعی می‌کرد مادرم را با الفاظی مانند "مامان روشنفکر" تحقیر کند و در آخر بیماری که ارتباطی با رابطه جنسی نداشت را، محصول رابطه جنسی خارج از ازدواج خواند.»
این روایت زنی‌ست به نام «هلما» که پس از اولین بار مراجعه به پزشک زنان، تا مدت‌ها ترجیح داده است به پزشک زنان مراجعه نکند.
یک پزشک متخصص زنان در گفت‌وگو با «ایران‌وایر»، بعد از شنیدن روایت هلما، گفت: «پزشک بد وجود دارد، پزشک خوب هم. مانند بقال بد و بقال خوب. نمی‌خواهم تعداد مراجعات یک فرد به پزشک را مقایسه کنم با دفعاتی که مثلا بقالی یا نانوایی می‌روند، اما شما چقدر با یک بقال، نانوا، قصاب و … حرف می‌زنید یا در چه موردی حرف می‌زنید، با یک پزشک چقدر حرف می‌زند و در چه خصوصی؟»
او ادامه داد: «پزشک هم انسان است، مانند هرکس دیگری، نه درس خواندن ما را تبدیل به انسان بهتری می‌کند و نه فهمیده‌تر. نمی‌خواهم وجود پزشکانی که بد یا ناامن خوانده می‌شوند را انکار کنم، اما می‌خواهم بدانید که آنچه در مطب‌های ما می‌گذرد با آنچه در شبکه‌های اجتماعی می‌خوانید، تفاوت‌های بسیاری دارد. یکی از بزرگترین مشکلات من به‌عنوان پزشک زنان، اتفاقا همین مساله بکارت است.»
به گفته این پزشک زنان، یکی از شایع‌ترین شکایاتی که از متخصصان این رشته می‌شود، شکایت در رابطه با «ازاله بکارت» در حین معاینه است.
او که خود سه بار با این شکایت مواجه شده است، توضیح داد: «مراجعی داشتم با بیماری آشکار ناشی از رابطه جنسی. با‌این‌حال یک روز بعد از معاینه با اتهام ازاله بکارت از من شکایت کرده بود.» این پزشک ادامه داد: «به‌عنوان پزشک چاره‌ای نداریم جز اینکه بیماران مجرد را معاینه نکنیم یا شواهدی در رابطه با اقرار بیمار در رابطه با عدم بکارت تهیه کنیم.»
یک حقوق‌دان در رابطه با «ازاله بکارت» در حین معاینه پزشکی به ایران‌وایر گفت: «در مواردی که ازاله بکارت به‌طور غیر عمد و به علت جراحی، تصادف، معاینه پزشکی یا دلایل پزشکی دیگر انجام می‌شود و این عمل به‌طور عمدی از سوی مرتکب انجام نمی‌شود، معمولا فقط ارش البکاره برای جبران خسارت در نظر گرفته می‌شود. به عبارت دیگر، فرد مرتکب در این حالت معمولا مسوول پرداخت ارش البکاره به قربانی (دختر باکره) است و دیه اصلی معمولا در این موارد مطرح نمی‌شود، زیرا ازاله بکارت به‌عنوان یک عمل پزشکی ضروری در نظر گرفته می‌شود و بدون عمد و تعداد خسارت‌های جدی به‌عنوان یک تجاوز به شخص دیگر در نظر گرفته نمی‌شود.»
«ارش البکاره» نوعی دیه است که براساس ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی، مقدار آن توسط قاضی باتوجه به حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت آن بیمار نسبت به دختران همانند او، اقوام و همچنین عرف محل تعین می‌شود.
این وکیل به سوال ایران وایر در رابطه با احتمال محکوم شدن یک پزشک در پرونده ازاله بکارت در حین معاینه پاسخ داد: «سالانه نزدیک به هزار شکایت در دادسرای انتظامی نظام پزشکی ثبت می‌شود که این میزان نسبت به سال‌های گذشته حدود ۱۰ درصد افزایش داشته است. شکایت از ازاله بکارت اتفاقا جز شکایات شایعی است ما روزانه شاهد آن هستیم و اتفاقا جز شکایاتی است احتمال محکوم شدن پزشک در آن زیاد است. به‌خصوص که برخی از افراد با فاصله کمی از زمان برقراری اولین رابطه جنسی‌شان برای معاینه مراجعه می‌کنند تا بتوانند از این طریق هم ارش البکاره دریافت کنند و هم مدرکی مبنی‌بر عدم وجود بکارت به‌دلیلی غیر از رابطه جنسی.»
مشکل زنان در مراجعه به پزشک متخصص تنها محدود به مساله بکارت و عرف اجتماعی و قوانین مربوط به آن نیست. تعداد زیادی از زنان از ادبیات پزشکان زن، ایجاد شرم‌ساری در رابطه با بدنشان و … نیز شکایت دارند.
در این رابطه پزشک زنان به ایران‌وایر گفت: «باز هم تاکید می‌کنم که هستند پزشکانی که از علمشان برای اعمال قدرت بر بیمار استفاده می‌کنند، هستند پزشکانی که احترام بیمار را حفظ نمی‌کنند و حتی می‌خواهم بگویم هستند پزشکانی که به‌خصوص در تخصص زنان، بدون وجود دلیل پزشکی زنان را به‌سمت عمل‌های غیر ضروری مانند لابیاپلاستی سوق می‌دهند، اما من به‌عنوان یک پزشک مراجعانی داشتم که ناچار بودم با عریان‌ترین کلمات از آن‌ها شرح وضعیت بگیرم، یا بیماریشان را توضیح بدهم.»
او با مثال این وضعیت را توضیح می‌دهد: «مراجعی هست که اگر از او آزمایش ادرار بخواهم، متوجه منظورم نمی‌شود و باید با کلمات دیگر توضیح بدهم. در چنین شرایطی نمی‌شود اعتماد کرد که بیمار متوجه هایمن (پرده بکارت) می‌شود یا دقیقا می‌فهمد منظور از سکس یا رابطه جنسی، عمل دخول است. من و برخی از همکارانم برای اینکه مشکلی پیش نیاید، مجبوریم از عامینه‌ترین کلمات استفاده کنیم. اجباری که گاهی به عادت ختم می‌شود.»
اگرچه شکایت زنان از پزشکان متخصص زنان سابقه‌ای طولانی دارد، اما اعتراض شهروندان تنها به این گروه از متخصصان محدود نمی‌شود. رعایت نکردن اصل محرمانگی بیماری، تعرض جنسی هم از جمله مواردی هستند که با هشتگ «پزشک ناامن» مطرح می‌شود.
قوانینی که از حقوق بیماران حمایت نمی‌کنند
یک حقوق‌دان و وکیل در رابطه با افشای اطلاعات بیماران، به‌خصوص در شبکه‌های مجازی که این روزها توسط برخی از حساب‌های کاربری به‌عنوان پزشک صورت می‌گیرد، توضیح داد: «مصوبه سازمان نظام پزشکی در این رابطه بسیار صریح تاکید دارد که تمامی کادر درمان موظف به رعایت اصل محرمانه بودن تمامی اطلاعات بیمار هستند؛ در بند دیگری از همین مصوبه آمده است که کادر درمان موظف به خودداری از طرح سوالات شخصی غیر‌مرتبط با تشخیص و درمان بیماری از بیماران، هستند. حال مساله اینجاست که با‌وجود این دو مصوبه و حتی جرم‌انگاری شدن افشای اطلاعات محرمانه بیماران، چرا برخی پزشکان اقدام به روایت خاطراتشان از بیماران خود می‌کنند؟ پاسخ این سوال این است که قانون بازدارندگی لازم را ندارد.»
این حقوق دادن ادامه داد: «فرض کنید یک پزشک در منطقه‌ای محروم یا حتی کلان شهرها، پس از پایان ساعت کاری‌اش روایتی از یکی از بیمارانش را در اینستاگرام یا ایکس یا هر‌کدام از شبکه‌های مجازی دیگر منتشر کند، حتی اگر فرد بیمار آن مطلب منتشر شده را ببیند، در‌صورتی که پزشک، اسم، فامیل و دیگر مشخصات بیمار را در روایت خود نیاورده باشد، انتساب آن روایت به آن بیمار غیر ممکن است. پزشک متخلف به‌سادگی می‌تواند عنوان کند که روایت مربوط به بیمار دیگری بوده و با رضایت او منتشر شده است.»
او در رابطه با اقدام برخی از پزشکان به ایجاد شرم‌ساری از بدنشان و سوق دادن آن به عمل‌های جراحی زیبایی نیز گفت: «در همان مصوبه سازمان نظام پزشکی دو بند به لزوم عدم دخالت کادر درمان در سبک زندگی بیمار و انتخاب آزادانه و آگاهانه‌ی روش درمانی اختصاص یافته است، اما همه ما شاهد موارد بسیاری بودیم که پزشکان این دو مورد را نقض کرده‌اند. متاسفانه اگرچه این اقدام پزشکان غیراخلاقی و غیر‌حرفه‌ای است، کمتر امکان پیگیری قانونی آن وجود دارد. یک متخصص قلب می‌تواند به بیمارش در رابطه با مصرف سیگار هشدار بدهد، اما آیا می‌تواند او را بترساند یا تحقیر کند؟ خیر. مشکل اینجاست که مرز بین هشدار و ایجاد وحشت بسیار مخدوش و منوط به شرایط زمانی و مکانی است. تصور کنید یک متخصص زنان بیماری که برای کنترل ساله مراجعه کرده است را تشویق به عمل لابیاپلاستی کرده باشد، عمل پزشک حتی در حوزه اخلاقی نیز به‌سادگی قابل قضاوت نیست، از منظور حقوقی که هیچ.»
حقوق ما
این وکیل در پایان افزود: «اگرچه لازم به تاکید است که هیچ‌یک از کادر درمان اخلاقا اجازه ندارد و نباید سوالات خصوصی از بیمار بپرسد یا اطلاعات بیمار را به فرد دیگری بدهد، از سوی دیگر قانون این کشور حتی فریز کردن تخمک دختران را منوط به اجازه پدر می‌کند، یا هرگونه جراحی مرتبط با اندام‌های تولید مثل براساس قوانین موجود، نیازمند رضایت شوهر است. با این قوانین پزشکان یا باید خود را در مقابل قانون قرار دهند یا اصول اخلاقی-پزشکی را زیر پا قرار دهند.»
اگرچه نمی‌توان وجود پزشک بد یا پزشک خوب را کتمان کرد، این قانون است که باید حافظ و ضامن حقوق بیماران باشد. در فقدان قانون، از یک سو حقوق بیماران توسط پزشکان نقض می‌شود و از سوی دیگر هر روز خبری مبنی‌بر ضرب‌و‌شتم پزشکان توسط بیماران یا همراهانشان منتشر می‌شود. در کشوری که قانون به‌جای داوری میان شهروندان به مسائل خصوصی آن‌ها می‌پردازد، خواه‌ناخواه این مردم هستند که حقوق حقوقشان پایمال می‌شود.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر