عراق شهروندی سران احزاب کُرد ایرانی را لغو می‌کند؟

رسانه‌های عراق و اقلیم کردستان خبر دادەاند پاسپورت و شهروندی «مصطفی هجری»، مدیر اجرایی «حزب دمکرات کردستان ایران» در پی فشارهای جمهوری اسلامی، توسط وزارت ‌ا‌مور داخلی این کشور لغو شدە است.

****

منابعی در حکومت محلی اقلیم کردستان و هم‌چنین حکومت مرکزی در بغداد بە «ایران‌وایر» گفتەاند به‌زودی این اقدام در قبال تعداد بیشتری از چهرەهای شاخص ا‌حزاب کُرد ایرانی مستقر در عراق انجام خواهد شد.

یک دیپلمات وزارت خارجه عراق به «ایران‌وایر» گفته است: «این سیاست، بخشی از تفاهم‌نامە و توافقات امنیتی میان بغداد و تهران است. ما متعهد شدەایم کە اجازه ندهیم از داخل مرزهای ما تهدیدی متوجه جمهوری اسلامی باشد. در همین چهارچوب قرار است بە زودی حق شهروندی و مدارک مسافرتی و هویتی ٧۶ نفر دیگر از رهبران و چهرەهای مطرح احزاب کُرد ایرانی کە در اقلیم کردستان مستقر هستند، لغو شوند.»

این منبع کە نمی‌خواهد نامش فاش شود، در ادامە گفته است خواستەهای ایران تنها بە این محدود نیست و جمهوری اسلامی خواهان لغو شهروندی شمار بیشتری از شهروندان ایرانی ساکن عراق است. 

به گفته او، جمهوری اسلامی ادعا می‌کند در طول دهەهای گذشتە، دەها هزار شهروند ایرانی ساکن عراق بە طور غیرقانونی تابعیت عراقی دریافت کردەاند و این مسالە به آن‌ها اجازە می‌دهد کە آزادانە به این کشور سفر کنند.

او هم‌چنین گفته است: «جمهوری اسلامی پیشنهاد دادە است یک کارگروه مشترک برای بررسی این موضوع تشکیل شود. تهران پیش‌تر این موضوع را با اربیل نیز مطرح کردە بود.»

فارغ از اعضای ا‌حزاب کُرد، در طول چهار دهه گذشتە شمار زیادی از فعالان سیاسی، مدنی و فرهنگی کُرد ایران بە اقلیم کردستان عراق پناه بردە و در آن‌جا زندگی می‌کنند. اما بە شمار دقیق این افراد در هیچ سندی اشارە نشدە است.

یک منبع امنیتی در اقلیم کردستان کە او نیز نمی‌خواهد هویتش فاش شود، ضمن تایید این اخبار، نظرات متفاوتی در این‌بارە ارایە می‌دهد: «اگر چه حضور برخی از ا‌حزاب کُرد ایران در اقلیم کردستان، در چهارچوب توافقاتی است کە آن‌ها در دهه ٨٠ میلادی با حکومت مرکزی عراق داشتەاند اما قوانین مهاجرتی عراق در مورد آن‌ها بە درستی اجرا نشدە است.»

به گفتە این منبع، قوانین مهاجرتی عراق بە کسانی کە ١٠ سال در این کشور زندگی کردەاند، اجازە دریافت حق شهروندی می‌دهد اما حق از کُردهای ایرانی سلب شدە است: «بە همین دلیل بسیاری از آن‌ها برای دریافت شهروندی، بە راه‌های غیرقانونی و دریافت مدارک جعلی متوصل شدەاند و این همان نقطەای است کە جمهوری اسلامی بر آن دست می‌گذارد.»

او در ادامە با تاکید بر غیرقانونی بودن این اقدام حکومت مرکزی عراق می‌گوید: «این موضوع تنها جنبە سیاسی دارد.»

کدام‌یک از ا‌حزاب کُرد ایرانی در اقلیم کردستان هستند؟

شمار ا‌حزاب کُرد ایرانی کە در دهه‌های گذشتە در اقلیم کردستان مستقر بودە یا هستند، کم نیست. برخی از آن‌ها ا‌حزاب کوچک و کمتر شناختە‌اند اما برخی دیگر از نفوذ قابل توجهی در میان کُردها برخوردارند.

شناختە‌ شدەترین این احزاب شامل «حزب دمکرات کردستان ایران» (حدکا)، «حزب حیات آزاد کردستان» (پژاک)، «کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران»، «حزب کوملە کردستان ایران»، «کوملە زحمت‌کشان کردستان ایران»، «سازمان خبات کردستان ایران» و «حزب آزادی کردستان» (پاک) هستند.

در این میان، حزب دمکرات کردستان ایران بیشترین مقر و کمپ را در عراق دارد. بیشتر کمپ‌های این حزب محل استقرار خانوادەهای اعضای آن هستند. مقرهای اصلی این حزب در «کویسنجق» قرار دارند، اگرچه چندین کمپ و مقر دیگر در نزدیکی اربیل دارد.

دو حزب سازمان خبات کردستان ایران و حزب آزادی کردستان هم در استان اربیل متمرکز هستند.

سه حزب کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران، حزب کوملە کردستان ایران و کوملە زحمت‌کشان کردستان ایران عمدتا در منطقه «زرگویز» در سلیمانیە مستقرند.

در این میان تنها حزب حیات آزاد کردستان مقری در اقلیم کردستان ندارد بلکە نیروهایش را در کوهستان‌های مرزی سازمان‌دهی کردە است.

چرا حساسیت جمهوری اسلامی در مورد ا‌حزاب کرد افزایش یافتە است؟

درگیری تهران با ا‌حزاب کُرد موضوعی جدید نیست و تاریخ آن بە قدمت این ا‌حزاب بر می‌گردد. اما پس از قتل حکومتی «مهسا (ژینا) امینی« در بازداشت «گشت ارشاد» تهران و شروع خیزش سراسری «ژن، ژیان، ئازادی»، جمهوری اسلامی این ا‌حزاب را بە تحریک مردم متهم کرد و بلافاصلە فشارهای سیاسی و دیپلماتیک خود را بر حکومت اقلیم کردستان و عراق افزایش داد و محدودیت‌هایی برای فعالیت‌های آن‌ها بە کار گرفت.

پس از اوج‌گیری خیزش «زن، زندگی، آزادی» و شکل‌گیری تظاهرات‌ها و اعتراضات و هم‌چنین اعتصابات گستردە در مناطق کُردنشین ایران، جمهوری اسلامی در چند مورد مقرها و کمپ‌های ا‌حزاب کُرد در اقلیم کردستان را مورد حملە پهپادی و موشکی قرار داد. در پی این حملەها، دەها تن از اعضای این احزاب کشتە و زخمی شدند.

در پی فشارهای جمهوری اسلامی، اربیل و بغداد پذیرفتند کە فعالیت این ا‌حزاب را متوقف کنند.

در حال حاضر نە تنها مقرها و پایگاه‌های حزب دمکرات کردستان ایران و کوملە کردستان ایران از مناطق مرزی برچیده بلکە برخی از کمپ‌های آن‌ها در کویسنجق و زرگویزلە نیز خالی شدەاند.