تحریم‌های ۱۴۰۲ آمریکا؛ سهم حقوق‌بشر از ۲۲۴ تحریم،۱۷ درصد بود

آمریکا در سال گذشته خورشیدی بیش از ۲۲۰ تبعه جمهوری اسلامی، نهاد وابسته به حکومت و کشتی متعلق به آن را تحریم کرد اما تمرکز تحریم های دولت «جو بایدن» در این سال به روی تحریم‌های ضدتروریسم بود. حقوق بشر از کمترین اولویت برخوردار بود و پرونده اتمی از نظر موضوع تحریم، هیچ اولویتی نداشت.

 ***

اولین مورد از به روزرسانی تحریم های ایالات متحده آمریکا در دولت «جو بایدن» علیه جمهوری اسلامی  روز اول فروردین ۱۴۰۲ بود.

ایالات متحده در سال ۱۴۰۲ مجموعا ۲۹ بار فهرست تحریم‌های جمهوری اسلامی را به روز کرد.

طی این مدت دفتر کنترل دارایی های خارجی وزارت خزانه داری مجموعا ۲۲۴ فرد، نهاد و کشتی جمهوری اسلامی را تحت قوانین ضد تروریسم، قانون لوینسون، قانون مبارزه با ناقضان حقوق بشر و مقررات منع فروش و تامین تسلیحات به روسیه و جمهوری اسلامی به فهرست تحریم ها اضافه کرد.

 یعنی دولت بایدن در هر ماه بیش از دو بار  فهرست تحریم های جمهوری اسلامی را به روز کرده اما در این سال با اینکه نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی به دنبال سرکوب خونین وقایع اعتراضی سال ۱۴۰۱ ادامه داشت، سهم تحریم های حقوق بشری از ۲۹ تحریم فقط سه مورد بوده است.

به عبارت دیگر از ۲۲۴ فرد و نهاد تحریم شده جمهوری اسلامی در سال ۱۴۰۲، فقط ۳۸ فرد و نهاد بابت نقض حقوق بشر شهروندان ایرانی تحریم شدند که عبارت است از ۱۷ درصد از کل تحریم های صورت گرفته آمریکا علیه جمهوری اسلامی در سال ۱۴۰۲ خورشیدی. مهمترین این تحریم ها در ۲۵ شهریور سالگرد مرگ «مهسا امینی» با تحریم ۲۹ فرد و نهاد بوده است. دو مورد دیگر مربوط به تحریم ۵ فرد و نهاد ناقض حقوق بشر و بار آخر که مربوط به نیمه اول سال هم بوده، تحریم ۴ فرد و نهاد است.

جلوگیری از فروش پهپاد به روسیه اولویت اصلی آمریکا در نیمه اول ۱۴۰۲

۱۸۶ فرد و نهاد تحریم شده دیگر در نیمه اول سال ۱۴۰۲ عمدتا بابت فروش تسلیحات به روسیه خصوصا پهپادهای انتحاری شاهد، تولید سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تحریم شدند و از نیمه دوم سال پس از حمله حماس (حرکت مقاومت اسلامی فلسطین) به اسراییل و سپس حملات حوثی های یمن یا گروه انصارالله به کشتی ها در دریای سرخ، تحریم های ضد تروریسم افزایش چشمگیری داشته است.

آمریکا حماس را سازمان تروریستی می شناسد و حوثی‌های یمن را هرچند در ابتدای دولت بایدن از فهرست سازمان‌های تروریستی خارج کرد، با شدت گرفتن حملات آنها به کشتی ها در دریای سرخ -که می‌گویند به حمایت از فلسطینی هاست- دوباره  آنها را تحت تحریم قرار داد.

هر دو سازمان از سوی جمهوری اسلامی حمایت می شوند و از این بابت سازمان های حکومت ایران و اتباع آن که با حماس و حوثی ها در ارتباط هستند، در سال ۱۴۰۲ به طور چشمگیری هدف تحریم‌های آمریکا قرار گرفتند. دامنه این تحریم ها در مواردی با کشورهای ترکیه، امارات، عراق و لبنان هم کشیده شد.

به این ترتیب تمرکز تحریم‌های آمریکا در سال ۱۴۰۲ در حوزه منافع مستقیم این کشور در مبارزه با تروریسم بود و با اینکه نقض حقوق بشر  در جمهوری اسلامی در لایحه‌های پنهان‌تر و با روش‌هایی که کمتر جلب توجه بین‌المللی می کند، ادامه داشت، ایالات متحده تقریبا در سال ۱۴۰۲ به آن بی توجه بوده است.

نیمه دوم سال ۱۴۰۲ تحریم‌های ضدتروریسم شدت گرفت

بنیاد تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی در سال گذشته یعنی ۸۳ درصد آن مبارزه با فروش پهپادها با روسیه و قطع شبکه حمایت مالی و تسلیحاتی جمهوری اسلامی از حماس و حوثی‌ها برایش تعیین کننده بوده است.

هرچند سهم ۱۷ درصدی تحریم‌های حقوق بشری آمریکا در این سال در مقایسه با اعمال و عملکرد جمهوری اسلامی ناچیز است، یک نکته در بررسی تحریم‌های آمریکا در این سال، قابل توجه است.

در میانه تداوم اختلاف بر سر برنامه اتمی و ابراز نگرانی مکرر ایالات متحده از توسعه این برنامه از جمله غنی سازی ۶۰، ۲۰ و حدود ۴ درصدی اورانیوم بدون نظارت کافی و رضایت بخش آژانس بین المللی انرژی اتمی، هیچ تحریمی در ارتباط در سال ۱۴۰۲ به روز نشده و سهم آن صفر بوده است.

 جدول تحریم‌های آمریکا در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که موضوع نقض حقوق بشر در ایران در انتهای اولویت ها بوده اما توسعه برنامه اتمی جمهوری اسلامی، اساسا هیچ اولویتی نداشته چنانکه این برنامه جنجالی، هیچ سهمی از ۴۴۲ فرد و نهاد تحریم شده نداشته است.