جهانی برای فراموش کردن هیتلر

المپیک که سرجایش بود. از دوره یونان باستان از چشمه فکر اربابان گلادیاتورها و بعدتر برای پاره ای صلح بیرون زد، کم کم در عصر نوین به ابزار قدرت تبدیل شد. قاعده اولش می گوید در زمان المپیک، هیچ جای جهان نباید «جنگ» در حال انجام باشد. باید اسلحه را زمین بگذارند، به صلح برسند، بعد اگر خواستند با خاموش شدن مشعل المپیک، باز هم جنگ را از سر بگیرند.

اما قاعده اش هرگز رعایت نشد. مثلا همین دوره آخر در ریو. همین بیخ گوش ایران و روسیه و ترکیه. همه کشورها هم نماینده در المپیک داشتند. همه هم در نبرد سوریه و عراق بودند. نمونه های نقض قانون المپیک فراوان است. المپیک هم باید مثل هر سمبل دیگری، «سمبل» بماند. المپیک را چه به دخالت در امر سیاست؟

جنگ جهانی دوم که تمام شد، انگلستانی ها به فکر افتادند. راهی برای نشان دادن جنایت های «آدولف هیتلر» در نبرد جهانی اش که برای به دست آوردن یک وسوسه آغاز شده بود. حرف زیادی نمی زد، زیاد حرف می زد. می گفت مستعمره می خواهم! مستعمره خواستن، برای فروش محصولاتش، تاوان سنگینی داشت. آمار تخمینی می گوید ۱٬۹۶۱٬۹۱۳٬۰۰۰ نفر در این جنگ کشته شدند. آمار قطعا فراتر از این است. مثلا فلان طفلی که در همدان بر اثر سوءتغذیه و قحطی ناشی از جنگ جهانی دوم جان باخته در این آمار هست؟ مسلما نیست.

انگلستانی ها فکر تازه ای داشتند. این بار از المپیک بهره بردند. خودشان میزبان المپیک تابستانی بودند و ریش و قیچی هم دست خودشان. روز افتتاحیه از جمعی از مجرواحان جنگی بریتانیایی دعوت کردند تا به صورت مستقل در مراسم قدم بزنند. بعد به صورت سمبلیک مسابقه تیراندازی ویژه مجروحان بریتانیایی در جنگ جهانی دوم راه اندازی کردند. بریتانیا اعلام کرد که می خواهد نشان دهد محصول آن جنگ، فقط کشته شده ها نبوده. می خواست اعلام کند جنگ، فقط مردن نیست. بخشی هم می شود نقص عضو و از دست دادن یک قسمت حیاتی.

چقدر هم دنیا فهمید! بعد از آن سال، از حضور معلولین استقبال شد. کمیته جهانی المپیک پیشنهاد داد کمیته ای زیرمجموعه خودش برای راه اندازی رشته های ویژه معلولین دایر شود. بعدتر، اجازه داد یک کمیته مستقل و موازی به نام کمیته جهانی پارالمپیک شکل بگیرد. در این بین، هلندی ها سهم ویژه ای داشتند. انگلیس اعلام کرده بود ادوار بعد هم مجروحان جنگی اش را به صورت نمادین شرکت خواهد داد. سال 1952 هلندی ها تیم ده نفره تیراندازی خود را به المپیک فنلاند فرستادند. همه مجروحان جنگی بودند و قرار شد با تیراندازهای بریتانیایی رقابت کنند.

«پارالمپیک» از دو واژه ترکیبی یونانی شکل می گیرد. «پار» به معنی «همراه» و یا «کنار» است و المپیک هم که همان المپیک. یعنی گفتند اینها همراه ما هستند.  

از سال 1960 مقرر شد ورزش، فقط ویژه المپیکی ها و مجروحان جنگی نیست. گفتند حالا وقت آن شده «معلولین» هم وارد رقابت شوند. المپیک رم اولین میزبان «پارالمپیک» بود. ابتدا فقط در رشته تیراندازی، بعد دوومیدانی و رشته های تابعه اش هم ورود کردند. شنا آمد، بسکتبال با ویلچر، گل بال، پاروزنی، وزنه برداری، تنیس روی میز، تنیس با ویلچر، تیروکمان، جودو، دوچرخه سواری، راگبی، شمیربازی با ویلچر، قایقرانی بادبانی، گلبال، فوتبال های 5 نفره و بعد هم هفت نفره، بوچا و والیبال نشسته هم اضافه شدند.

حالا معلولین، حق ورزش داشتند. نه فقط آنهایی که در جنگ مجروح بودند. یکی که مادرزاد با یک نقص عضو به دنیا می آمد یا کسی که در اتفاق و رخدادی بخشی از تحرک خود را از دست می داد.

شاید جهان امروز باید مدیون «پروفسور سر لودویگ گوتمن» باشد. مردی که یهودی بود و متولد بریتانیا. اما به امریکا هجرت کرد و تخصص مغز و اعصاب گرفت. خانواده اش به این دلیل از آلمان گریخته و به بریتانیا رفته بودند که ممکن بود توسط آدولف هیتلر کشته شوند.

«پروفسور گوتمن» اولین پایه های علم فیزیک حرکتی را بنا کرد. از مسئولین بریتانیایی خواست تا با فشار به کمیته جهانی المپیک مقدمات ورزش معلولین را فراهم کند. سال 1956 برای دفاع از حق حضور ورزشکاران معلول حرکتی سخنرانی کرد تا کمیته جهانی را متقاعد کند در کنار المپیک، یک سلسله رقابت همسو برای معلولین برگزار شود. چهار سال بعد به هدف خود رسید و بعد از اولین دوره پارالمپیک هم فدراسیون ورزش های ناتوانی حرکتی را در انگلیس تشکیل داد. او هم یک قربانی جنگ جهانی بود.

گوتمن از سال 1980 میان ما نیست، اما امروز یادگارش را در ریو می بینیم.