بازنده کوکتل پارتی شریعتمداری کیست؟

حجاب، مهم ترین سوژه سفر نخست وزیر سوئد و هیات همراهش به ایران بود. در خارج از ایران برخی از رسانه ها و فعالان مدنی از زنان حاضر در هیات سوئدی که تعدادشان چشمگیر بود، انتقاد کردند که چرا علیرغم گرایش ها و اظهارات فمنیستی، تن به قانون حجاب اجباری جمهوری اسلامی داده اند و در داخل ایران، حضور برخی وزرا و مقام های ایرانی در یک میهمانی دیپلماتیک، آنها را با این پرسش تندروهای ایرانی مواجه کرده که در چرا در جمع زنان بی حجاب شرکت کرده اند.

این انتقادها متوجه یک میهمانی دیپلماتیک در منزل سفر سوئد در تهران است که به مناسبت افتتاح دفتر اقتصادی سوئد برگزار شده است. دو روز پیش، پس از انتشار تصاویر این میهمانی توسط خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران، حسین شریعتمداری مدیرمسئول روزنامه کیهان در یادداشتی انتقادی نوشت: «مراسم امضای قراردادهای تجاری میان ایران و سوئد»، که با حضور برخی وزرا و دیپلمات های ایرانی در منزل سفیر سوئد در تهران برگزار شده است، «بیشتر به یک «کولتل پارتی» شبیه است» و «نه فقط با روال جاری و تعریف شده سیاسی مغایرت دارد، بلکه تحقیر کشور میزبان را نیز به دنبال دارد.» روزنامه تندروی وطن امروز نیز با تحقیرآمیز خواندن حضور مسئولان ایرانی در «پارتی که وضعیت فرهنگی آن از برخی تصاویر منتشر شده مشخص شده»، این میهمانی را «خفت پارتی» خواند.

اما مدیرمسئول روزنامه کیهان در یادداشتش به نکته مهمی تری اشاره کرده بود و با بی سابقه توصیف کردن چنین اقدامی در طول تاریخ جهان، به دولت حسن روحانی کنایه زده بود که «اقداماتی نظیر امضای قرارداد در منزل سفیر، ارسال پیام دیپلماتیک از طریق ایمیل و توئیت و مذاکره در حال قدم زدن و... به این تردید جدی دامن زده است که قصد دارد روابط دیپلماتیک را از میدان و عرصه قابل کنترل و نظارت به عرصه‌های غیرقابل نظارت و بیرون از میدان دید مسئولان عالی‌رتبه‌تر بکشاند.» اشاره او به حاشیه های مذاکرات هسته ای و قدم زدن محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه و جان کری، وزیر سابق امور خارجه آمریکاست. در این مراسم، محمدرضا نعمت زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت، حمید چیت چیان وزیر نیرو به همراه مجید تخت روانچی معاون وزیر خارجه ایران حضور داشتند.

این تذکرات با واکنش سریع وزارت امورخارجه ایران مواجه شد و بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران نوشت در این میهمانی هیچ سند یا قراردادرسمی بین دو کشور امضا نشده و «صرفا چند توافق میان بخش خصوصی ایران و بخش خصوصی سوئد بود.» او همچنین با تاکید بر اینکه مراسم «در چارچوب عرف رایج و مقررات بین المللی حاکم بر نمایندگی های دیپلماتیک» بوده و توضیح داد: «مشارکت محدود و ضابطه مند، در دولت های مختلف قبلی نیز بدون حاشیه سازی و تحریک افکار عمومی صورت می گرفته و موضوع تازه ای نیست.» توضیح او همانگونه که انتظار می رفت، برای منتقدان قانع کننده نبود.

در دور دوم انتقادها علیه این میهمانی، حسینعلی حاجی‌دلیگانی نماینده شاهین‌شهر در مجلس گفت: «انعقاد قرارداد به این شکل یادآور نوعی وادادگی است که نمونه آن را فقط در دوران پادشاهان قاجار بود.» حسین نقوی حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز با اشاره به اینکه «فضای این توافق، فضایی خلاف شئونات نظام جمهوری اسلامی ایران بوده و بلاخره کشور میزبان باید شئونات کشور میهمان را به جا بیاورد»، گفت این میهمانی « خلاف قواعد، عرف بین الملل و آداب و رسوم دیپلماتیک است.» به نظر می رسد آنها قصد دارند از محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران در این زمینه توضیح بخواهند. اکبر ترکی، نماینده مردم فریدن در مجلس با تاکید بر اینکه «در اسرع وقت از وزرای مربوط درباره این اقدام سوال خواهیم کرد»، گفته است: « مسؤولان نباید وارد چنین مجالسی شوند که شئونات اسلامی در آن رعایت نشده است.» در همین حال، بسیج دانشجویی ۷ دانشگاه تهران با انتشار نامه ای اعلام کرده اند که «به دلیل اقدامات مغایر با عرف اسلامی و دیپلماتیک از سوی وزیر صنعت و معدن و وزیر نیرو، از این دو وزیر به کمیسیون اصل۹۰ مجلس شکایت کرده» و خواستار استیضاح دو وزیر شده اند. با این حال به نظر نمی رسد دامنه انتقادات در مجلس به اندازه ای گسترده شود که کار به استیضاح وزرا بکشد و در نهایت موضوع با تذکر خاتمه خواهد یافت.

در دور سوم انتقادات اما شرکت های خصوصی حاضر در این میهمانی مورد توجه رسانه های تندرو قرار گرفته اند. سایت مشرق نیوز در گزارشی نوشت که برخی مقام های سوئدی به خرید سهام شرکت های اینترنتی ایرانی اقدام کرده اند، از جمله شرکت معروف دیجی کالا: « دیجی کالا نیز دیگر شرکت شناخته شده ای است که آقای سفیر طی یکسال گذشته برای همکاری با آن اعلام آمادگی کرده و بخشی از سهام آن را نیز خریداری کرده است.» به نوشته این سایت، «دیجی کالا اولین برند شناخته شده تجارت خرد الکترونیکی در ایران است که بیش از ۸۵ درصد سهم بازار را در کشور به خود اختصاص داده است.»

یکی دیگر از شرکت های مورد اشاره سایت مشرق نیوز، شرکت تخفیفان است که «در سال ۹۰ با هدف ارائه خدمات با قیمت متفاوت از بازار و تخفیف های دوره ای تاسیس شده و اکنون بیش از ۲ میلیون کاربر دارد.» به نوشته این سایت، روابط سفارت سوئد با برخی شرکت های خاص، «در صورت عدم نظارت دقیق نهادهای امنیتی به معضلی در راستای افشای اطلاعات و همچنین نیازسنجی و خواست سازی برای مردم» تبدیل می شود. در واقع خطرناک ترین جنبه افشاگری و انتقاد روزنامه کیهان و رسانه های نزدیک به سپاه می تواند همین بخش سوم باشد که شرکت های مهم اقتصادی را درگیر فشار نهادهای امنیتی کند. به نظر می رسد اگر این ماجرا از نظر سیاسی دنباله دار شود، مهم ترین بازنده ماجرا آنها هستند که اکنون روابط اقتصادی شان با شک و تردید بیشتری تحت نظارت قرار می گیرد.